Xe đạp không chỉ là phương tiện đi lại mà còn là dụng cụ để rèn luyện sức khỏe. Để dễ dàng hơn trong quá trình sử dụng, hãy cùng ACC tìm hiểu các bộ phận cấu tạo cơ bản của xe đạp mà bạn nên biết qua bài viết dưới đây nhé!
Các bộ phận của xe đạp được phân loại theo mục đích của chúng, tất cả nằm trong một hệ thống để thực hiện một nhiệm vụ chung.
1 hệ thống truyền lực
thành phần hệ thống truyền lực
bàn đạp (bàn đạp)
Bàn đạp xe đạp là bộ phận của xe có nhiệm vụ truyền lực từ chân của người sử dụng lên xe giúp xe di chuyển. Cấu tạo của bàn đạp tương đối đơn giản, bao gồm: phần thân nối với bàn đạp và trục vặn vào đầu tay quay.
Khi xe chạy, chân người sẽ truyền lực xuống trục dưới theo chuyển động tròn giúp xe di chuyển về phía trước.
Bàn đạp xe đạp giúp truyền lực từ người sử dụng đến trục quay của khung
Bàn đạp xe đạp địa hình MTB XDS Sunrise 800 Plus 27,5"
xương đùi
Đùi đĩa hay còn gọi là đùi xe đạp là bộ phận lớn nhất trong hệ thống truyền lực của xe. Đùi đĩa được phân loại theo số đĩa xích và được chia thành ba loại: đùi đĩa đơn, đùi đĩa kép và đùi đĩa ba.
Đùi đĩa đơn: Chỉ bao gồm một bộ phận bảo vệ xích, thiết kế tương thích bên trong và bên ngoài xích giúp giữ xích cố định mà không cần bộ sang số phía trước hoặc bộ cấu hình xích. Đùi này thường được sử dụng trên xe đạp địa hình.
Đùi đĩa kép: Có cấu tạo giúp giảm phạm vi phát hiện của đĩa và không dễ dàng vượt qua xích, bao gồm nhông lớn 53 bánh răng (53T) và nhông nhỏ 39 bánh răng (39T). Đùi kép thường được các tay đua chuyên nghiệp lựa chọn do ưu điểm về cấu tạo.
Ba bộ đùi: vòng ngoài 50T, vòng giữa 39T, vòng trong 30T thuận tiện cho người dùng tùy chỉnh bánh răng tối đa nhưng nhược điểm là dễ bị đứt xích. Phuộc ba thường thấy trên các loại xe đạp địa hình, xe đạp địa hình thế hệ cũ,...
Đĩa là bộ phận lớn nhất trong hệ thống truyền động của xe đạp
Đĩa đùi xe đạp địa hình MTB XDS Hero 300 size 27.5 inch THẤP
trục trung gian
Giá đỡ phía dưới là một bộ phận nhỏ, hẹp, hình ống nằm ở giữa xe đạp. Trục trung tâm hoạt động như một bộ chuyển đổi, kết nối khung và bánh răng của xe đạp, giúp cả hai hoạt động hài hòa theo ý muốn của người dùng.
Theo sự cải tiến của xe đạp, trục trung tâm ngày nay được chia thành ba loại: trục lỗ vuông, trục rỗng và trục đặc theo loại hệ thống trục. Hai loại phổ biến trên xe đạp ngày nay:
Trục tâm lỗ vuông: Là loại lỗ vuông ở giữa, được sử dụng trên các loại xe đạp thông dụng nhất. Tuy nhiên, do trọng lượng nặng, hiệu suất thấp và dễ bị ăn mòn nên nó thường được lựa chọn để thay thế khi xe cần nâng cấp.
Trục trung tâm rỗng: Giữa thân trục là một cấu trúc rỗng, thường được làm bằng hợp kim nhôm và thép bạc bện. Đây là loại trục giữa tiên tiến, thường được sử dụng trên những chiếc xe đua cao cấp với đĩa rỗng.
Trục trung gian nối khung xe với bánh răng xe đạp
đĩa
Đĩa xích hay còn gọi là nhông xích là một đĩa có răng giúp xích đi qua và dẫn động nhông xích khi xe chạy. Nhông xích được làm bằng nhôm vì nó nhẹ và bền, những chiếc xe đạp cao cấp có thể lắp đĩa làm bằng carbon và titan.
Theo số lượng răng, đĩa xích được chia thành các nhóm phân loại khác nhau, càng nhiều răng thì kích thước càng lớn. Các đĩa lớn hơn có cảm giác nặng hơn các đĩa nhỏ hơn khi đạp.
Xe đạp có vành lớn phù hợp với quãng đường dài hoặc chạy bộ, trong khi xe đạp có vành nhỏ tốt cho việc nâng cao thành tích thể thao và thích hợp cho việc leo núi. Để thuận tiện hơn, nhiều xe đạp ngày nay đi kèm với một bộ đĩa bao gồm ba đĩa xích xếp chồng lên nhau.
Đĩa xích có các bánh răng để xích đi qua, giúp truyền lực khi đạp
chuôi
Xích xe đạp có dạng một chuỗi dài gồm nhiều mắt xích nhỏ ghép lại với nhau. Nhông xích đóng vai trò liên kết giữa phần đầu xe (đùm, đùm, đĩa) và phần sau xe (nhíp, đùm). Nhờ xích truyền lực giúp ô tô tiến lên phía trước.
Hầu hết xích xe đạp được làm bằng thép hợp kim rất bền và khả năng chịu tải cao. Để xe hoạt động trơn tru, bạn cần tra dầu xích và bánh đà thường xuyên.
Xích có nhiệm vụ kết nối phần trước và sau của xe đạp với nhau
Xích MTB Pacific VIGILON 1.0 27.5"
đôi môi
Nhông xích xe đạp là một bộ phận bao gồm các dây xích xếp tầng được gắn ở giữa bánh sau của xe đạp. Các tầng này không có số răng bằng nhau.
Nhiệm vụ của nhông xích là nhận chuyển động từ dây xích và truyền đến bánh sau, giúp bánh xe quay về phía trước và chuyển động tịnh tiến nhờ quán tính.
Một chiếc lốp xe đạp bao gồm 2 phần chính là vành và lõi.
Vành: là phần bánh răng xếp ở tâm của bánh sau, gồm bánh răng ngoài và bánh răng trong được thiết kế dạng răng cưa và chếch về một phía để lắp nhông xích. Cá rô phi có hình dạng như một lưỡi thép nhỏ.
Trục chính: Có hai rãnh để giữ hai bánh răng, trong mỗi rãnh có một lò xo nhỏ hoặc đòn bẩy làm bằng một sợi dây đàn hồi nhỏ (còn gọi là râu tôm) luôn tì lên hộp.
Ly hợp gồm 2 phần chính là vành và cốt
Hệ thống truyền lực hoạt động như thế nào
Khi xe đạp đang chuyển động mà không nhấn bàn đạp thì bánh đà không quay. Tuy nhiên, do quán tính, bánh xe vẫn lăn về phía trước.
Khi nhông và đĩa xích quay theo chiều kim đồng hồ thì xe hoạt động bình thường. Khi đĩa xích trượt trên các răng trong của vành, nó sẽ ép lò xo xuống bằng một tiếng "click". lập dị".
Khi xe đạp đứng yên, nếu đùi đĩa quay ngược chiều kim đồng hồ, các răng bên trong sẽ trượt lên đĩa xích, đĩa xích không quay khiến bánh xe không quay được. Do bánh đà quay một chiều nên khi đạp xe chỉ di chuyển về phía trước.
xe đang sử dụng.
Xe chỉ hoạt động nếu các bộ phận chuyển động đúng chiều
2 Hệ thống chuyển động
Các thành phần của hệ thống chuyển động
Hệ thống chuyển động của xe đạp gồm 2 bánh xe trước và sau, hợp thành từ các bộ phận: trục, moay- ơ, vành bánh xe, nan hoa, săm, lốp.
Trục
Trục xe đạp thường được làm bằng thép để tăng độ bền khi sử dụng. Bộ phận này giữ nhiệm vụ gắn kết các phần của bánh xe lại với nhau, khi xe chạy, bánh xe sẽ quay quanh trục qua ổ bi. Những viên bi ở ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát giữa trục và moay - ơ khi xe hoạt động.
Moay-ơ
Bộ phận này cũng được làm bằng thép, đảm nhiệm liên kết phần trục giữa với vành của bánh xe thông qua nan hoa.
Vành bánh xe
Vành xe đạp thường được làm bằng hợp kim thép hay hợp kim nhôm, chắc chắn và có độ bền cao, được xem là bộ khung cho bánh xe.
Nan hoa
Nan xe đạp là những thanh nhỏ làm bằng thép, giữ vai trò kết nối giữa trục xe với vành xe, giúp cố định hình dạng và tăng sức chịu lực cho bánh xe. Nhờ có nan hoa mà bánh xe được căng đều và không bị méo mó khi chuyển động.
Săm, lốp
Săm hay lốp là phần vỏ ngoài của bánh xe, được làm từ cao su tổng hợp. Bánh xe có săm bao bọc bên ngoài giúp tăng độ êm khi xe chuyển động trên đường.
Các thành phần trong hệ thống chuyển động của xe đạp
Xe đạp địa hình MTB XDS Hacker 390 26 inch Size S
Nguyên lý hoạt động của hệ thống chuyển động
Hệ thống chuyển động của xe đạp có nhiệm vụ chuyển đổi lực tác dụng từ người dùng vào xe thành động lực để xe chuyển động.
Khi đạp bàn đạp, lực truyền đi qua đùi xe sẽ làm cho trục giữa quay, dẫn đến đĩa quay và làm xích chuyển động. Nhờ đó, xích kéo líp và bánh sau cùng quay (bánh chủ động). Bánh xe quay quanh trục và chuyển động đều trên đường giúp xe tiến về trước.
Theo đó, nguyên tắc truyền động như sau:
- Bàn đạp nhận một lực từ chân người đạp rồi truyền lần lượt đến đùi xe, trục giữa lên đĩa, xích lên líp. Sau đó truyền đến bánh xe sau và xe chuyển động.
- Nhờ sự ăn khớp giữa các mắc xích và răng trên đĩa, líp mà chuyển động được truyền dần từ trục tới xích xe, được gọi là truyền động xích. Vận tốc di chuyển của xe phụ thuộc vào tốc độ đạp xe của người dùng và tỉ số truyền của bộ truyền động xích.
Vận tốc chuyển động phụ thuộc vào người lái
3 Hệ thống lái
Các thành phần của hệ thống lái
Tay lái (ghi đông)
Tay lái xe đạp được gắn vào phía trước xe, dùng để điều khiển hướng đi cho xe và góp phần giữ thăng bằng cho người lái khi đạp xe. Ngoài ra, người ta còn lắp thêm thắng (phanh), chuông hay cần sang số tại vị trí tay lái để tiện sử dụng hơn.
Tùy theo kích cỡ, thiết kế, và loại xe đạp mà ghi đông có nhiều kiểu dáng khác nhau. Bạn cũng có thể mua riêng ghi đông và lắp vào xe theo sở thích.
Tay lái có nhiệm vụ giúp điều khiển hướng đi
Tay lái Xe đạp địa hình MTB Pacific CARMERON 6.0 27.5 inch
Cổ phuộc
Phuộc xe đạp có chức năng hướng dẫn và nâng đỡ trọng lượng xe thông qua bánh xe trước. Ống nòng cổ xe được luồn vào gióng đầu và bắt cố định với phần cổ phuộc của xe đạp, nhờ đó có thể dẫn hướng cho xe, duy trì sự ổn định của xe qua việc hấp thụ và giảm các xung động từ địa hình gồ ghề lên xe.
Phuộc thường có 2 loại là phuộc bánh trước và phuộc bánh sau, tùy từng nhà sản xuất và mục đích sử dụng xe vào loại địa hình nào.
Phuộc xe đạp giúp chịu tải và giảm xung động lên xe
Cổ phuộc Xe đạp địa hình MTB XDS Hacker 800 27.5 inch Size XS
Nguyên lý hoạt động của hệ thống lái
Hệ thống lái đóng vai trò điều khiển hướng đi của xe thuận tiện và dễ dàng. Hướng đi của xe phụ thuộc vào hướng của bánh trước, do người lái điều khiển theo nguyên lý:
- Tay người lái điều khiển, tác động lên tay lái xe, lực truyền lần lượt đến cổ phuộc, càng trước, bánh xe trước và dẫn đến thay đổi hướng chuyển động của xe. Nói cách khác, xe chạy đến hướng nào là do bánh trước được điều khiển rẽ sang hướng đó (trái hay phải).
- Người đi xe sẽ điều khiển tay lái của xe (ghi- đông), lực sẽ được truyền đến cổ phuộc. Tiếp đó là đến càng trước rồi ảnh hưởng đến bánh xe trước. Cuối cùng bạn sẽ có thể thay đổi hướng chuyển động của xe.
Người dùng bẻ lái để điều khiển hướng xe đi
4 Hệ thống phanh
Các thành phần của hệ thống phanh
Hệ thống phanh giúp xe giảm tốc độ hoặc dừng lại theo ý muốn. Nhờ đó người lái có thể làm chủ được tốc độ của xe và đảm bảo được an toàn trong quá trình lái. Dựa vào đặc điểm cấu tạo, phanh được chia ra thành 2 loại là phanh đĩa và phanh niềng.
Một hệ thống phanh hoàn chỉnh đều bao gồm:
Tay phanh: Đây là bộ phận được gắn trên ghi đông (tay lái) của xe đạp, giúp người sử dụng có thể bóp phanh để kéo cáp truyền lực xuống củ phanh.
Dây phanh: Là bộ phận nối giữa tay phanh xe đạp và củ phanh xe đạp, giúp truyền lực kéo khi bóp phanh.
Cụm má phanh: Được gắn ở khu vực liên kết với bánh xe, có tác dụng giảm ma sát để điều khiển tốc độ xe.
Hệ thống phanh có nhiệm vụ giảm tốc độ cho xe
Xe đạp đường phố Touring Giant MOMENTUM INEED STREET (2022) 29 inch Size S
Sơ lược về 2 loại phanh:
Phanh niềng (còn gọi là phanh cơ) thường được kích hoạt bởi một đòn bẩy gắn ở bị trí tay lái. Hoạt động dựa trên cơ chế ma sát tác dụng lên vành bánh xe khi quay làm giảm tốc độ của bánh xe. Phanh có có ưu điểm là đơn giản, gọn nhẹ và giá thành rẻ. Tuy nhiên, lực ma sát khi phanh tác động vào vành xe dễ làm mòn vành và yếu bánh xe.
Phanh niềng xe đạp
Phanh đĩa: Cấu tạo gồm một đĩa kim loại hoặc “rotor” được gắn vào trung tâm bánh xe và được kích hoạt bằng dây phanh hoặc thủy lực. Đĩa phanh có thể xoay với bánh xe cố định trên trục.
Dây phanh sẽ được gắn vào khung hoặc đĩa cùng với tấm lót, cơ chế phanh là gây ép các trục quay của bánh xe để phanh. Phanh dễ thay thế, không mòn vành và phù hợp với hầu hết các loại xe. Tuy nhiên, nhiệt độ cao tích tụ trong quá trình vận hành và có thể khiến hệ thống phanh bị trục trặc hoặc hỏng hóc.
phanh đĩa xe đạp
Nguyên lý làm việc của cụm má phanh
Khi người lái đạp phanh, lực sẽ được truyền qua dây phanh đến má phanh, lực này sẽ đẩy má phanh vào bánh xe đang quay, tạo ra lực ma sát trên bánh xe. Khi điều chỉnh bằng cách tăng áp suất ở cần phanh, ma sát sẽ tăng lên và kết hợp với thước cặp sẽ làm xe đạp chậm lại.
5 phần khác
khung chịu lực (khung sườn)
Khung là bộ phận quan trọng của xe đạp và là xương sống của toàn bộ chiếc xe đạp. Khung có nhiệm vụ liên kết các bộ phận khác nhau của xe thành một khối thống nhất.
Khung chịu lực trên xe đạp ngày nay thường được làm từ hợp kim nhôm và thép cacbon để tăng độ bền.
Khung xe đạp giúp giữ các bộ phận của xe đạp lại với nhau
Yên xe
Là tư thế ngồi của người lái, giúp người lái có tư thế ngồi ổn định, thoải mái và hợp lý nhất.
Yên xe đạp bao gồm các bộ phận sau:
Bọc yên: Thường được làm bằng chất liệu tổng hợp như da để đảm bảo sự êm ái cho người dùng khi đi xe.
Yên cứng: Được thiết kế để sử dụng cho yên ngựa, thường có đầu tròn được thiết kế gọn gàng. Thiết kế này giúp người lái có tư thế ngồi thoải mái nhưng vẫn di chuyển dễ dàng.
Khung dưới yên: phần nối giữa yên và phần còn lại của xe. Phần này của hầu hết các yên ngựa bao gồm 2 đường thẳng song song. Ngoài ra, ở một số phương tiện, thiết bị có 1, 3 hoặc 4 dây.
Dây buộc: Bộ phận giúp gắn yên vào phần điều chỉnh độ cao của yên và giúp đảm bảo yên được cố định chắc chắn vào xe.
Bộ điều chỉnh chiều cao: Yên xe đạp có thể bao gồm một hoặc nhiều bộ phận này. Nó cũng giúp hấp thụ hoặc làm giảm các rung động và chấn động do khung truyền đến trong khi lái xe.
Yên xe
Yên xe đạp địa hình MTB Phoenix HOTWHEELS 27.5"
Ổ đỡ trục
Ổ bi là bộ phận giúp giảm ma sát. Các quả bóng được đặt giữa các bộ phận thường xuyên di chuyển với nhau, chẳng hạn như các moay-ơ nối trục trước và trục sau...
Cấu tạo của ổ bi thường có: kiểu côn, kiểu bi, kiểu nồi. Ly hợp được lắp trên trục (hoặc được thiết kế liền khối như giá đỡ phía dưới). Khi xe chuyển động, viên bi lăn giữa côn và nồi.
Đồng thời, một ổ bi cũng được đặt giữa trục bánh xe và trục bánh xe. Nếu không có ổ bi, nó sẽ hoạt động chống lại trục khi quay trục. Điều này dẫn đến ma sát cao, làm tăng nhanh nhiệt độ tại khớp nối, khiến các bộ phận nhanh bị mài mòn hơn.
Vòng bi được đặt trong các bộ phận quay để giảm ma sát
chuông
Chuông xe đạp có hình vòm và thường được làm bằng kim loại như thép và titan. Bên trong chuông là một cấu trúc rỗng chứa một thanh kim loại và lò xo. Khi bạn nhấn cần, lò xo sẽ di chuyển và khi bạn thả cần, lò xo sẽ trở về vị trí ban đầu và phát ra âm thanh. Chuông có tác dụng như còi ô tô để báo hiệu khi di chuyển.
chuông xe đạp
Ngoài ra, xe đạp còn có thêm một số bộ phận phụ trợ khác như chắn xích, đèn chiếu sáng, chắn bùn,… được lắp thêm để thuận tiện và bảo vệ.
Nội dung bài viết:
Hãy để lại bình luận của bạn tại đây!