Tài sản công tại doanh nghiệp là gì?

Tài sản công được doanh nghiệp sử dụng để gia tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn phải đảm bảo tuân thủ các quy định của Nhà nước về bảo quản, quản lý và báo cáo. Việc sử dụng tài sản công đòi hỏi doanh nghiệp phải có trách nhiệm tối ưu hóa giá trị và hiệu suất, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình sử dụng. Vậy tài sản công tại doanh nghiệp là gì? Mời quý bạn đọc đến với bài viết dưới đây của Công ty Luật ACC.

Tài sản công tại doanh nghiệp là gì?

1. Tài sản công tại doanh nghiệp là gì?

Tài sản công tại doanh nghiệp là các nguồn lực thuộc sở hữu của Nhà nước nhưng được giao cho doanh nghiệp quản lý, khai thác và sử dụng nhằm phục vụ mục tiêu hoạt động và phát triển chung. Đây có thể bao gồm đất đai, cơ sở vật chất, trang thiết bị, công nghệ hoặc các tài nguyên thiên nhiên.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Quản lý sử dụng tài sản công 2017, tài sản công được quy định như sau:

“1. Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm: tài sản công phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản công tại doanh nghiệp; tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác.”

>> Bạn đọc có nhu cầu tham khảo thêm bài viết về Vai trò của tài sản công để hiểu rõ hơn về vấn đề trên

2. Tài sản công tại doanh nghiệp bao gồm những gì?

Doanh nghiệp có trách nhiệm quản lý tài sản công một cách hiệu quả và có trách nhiệm bảo vệ, phát huy giá trị tài sản đó. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng trưởng mà còn đảm bảo tính minh bạch và sự tuân thủ pháp luật trong quá trình sử dụng tài sản công. Việc quản lý tài sản công đòi hỏi các cơ chế giám sát chặt chẽ, báo cáo định kỳ và có sự kiểm tra, thanh tra từ các cơ quan chức năng của Nhà nước.

Theo quy định tại Điều 97 Luật quản lý sử dụng tài sản công 2017, tài sản công tại doanh nghiệp bao gồm như sau:

“Điều 97. Tài sản công tại doanh nghiệp

1. Tài sản công do Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý và đã được tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
2. Tài sản công do Nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý không tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.”

3. Nguyên tắc quản lý và sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp 

Tài sản công phải được sử dụng đúng mục đích theo quy định của Nhà nước, nhằm phục vụ các hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Doanh nghiệp không được phép chuyển nhượng hoặc sử dụng tài sản công vào những mục đích cá nhân hoặc trái với lợi ích chung.Doanh nghiệp phải quản lý và sử dụng tài sản công một cách tiết kiệm và hiệu quả, tránh lãng phí. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải lập kế hoạch sử dụng tài sản hợp lý, bảo dưỡng định kỳ và khai thác tài sản một cách tối ưu, giúp giảm thiểu chi phí bảo trì, nâng cao năng suất và kéo dài tuổi thọ của tài sản.  Về nguyên tắc quản lý và sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp được quy định cụ thể tại Điều 6 Luật quản lý sử dụng tài sản công 2017:

“Điều 6. Nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công

1. Mọi tài sản công đều phải được Nhà nước giao quyền quản lý, quyền sử dụng và các hình thức trao quyền khác cho cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối tượng khác theo quy định của Luật này và pháp luật có liên quan.
2. Tài sản công do Nhà nước đầu tư phải được quản lý, khai thác, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, được thống kê, kế toán đầy đủ về hiện vật và giá trị, những tài sản có nguy cơ chịu rủi ro cao do thiên tai, hoả hoạn và nguyên nhân bất khả kháng khác được quản lý rủi ro về tài chính thông qua bảo hiểm hoặc công cụ khác theo quy định của pháp luật.
3. Tài sản công là tài nguyên phải được kiểm kê, thống kê về hiện vật, ghi nhận thông tin phù hợp với tính chất, đặc điểm của tài sản; được quản lý, bảo vệ, khai thác theo quy hoạch, kế hoạch, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả, đúng pháp luật.
4. Tài sản công phục vụ công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh của cơ quan, tổ chức, đơn vị phải được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích, công năng, đối tượng, tiêu chuẩn, định mức, chế độ theo quy định của pháp luật.
5. Việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công phải tuân theo cơ chế thị trường, có hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng pháp luật.
6. Việc quản lý, sử dụng tài sản công phải được thực hiện công khai, minh bạch, bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng.
7. Việc quản lý, sử dụng tài sản công được giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; mọi hành vi vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công phải được xử lý kịp thời, nghiêm minh theo quy định của pháp luật.”

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm về bài viết chi tiết các Quy định về quản lý tài sản công

4. Một số lưu ý khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp

Một số lưu ý khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp

Khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp, có một số lưu ý quan trọng mà các nhà quản lý và cán bộ doanh nghiệp cần lưu tâm để đảm bảo tài sản được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích, và tuân thủ pháp luật. Những lưu ý này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định của Nhà nước mà còn tối ưu hóa việc sử dụng tài sản công, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và cộng đồng. Dưới đây là một số lưu ý chi tiết khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp:

4.1. Tuân thủ quy định pháp luật về tài sản công

Doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định của Nhà nước liên quan đến việc quản lý và sử dụng tài sản công. Các tài sản này có thể là đất đai, cơ sở hạ tầng, máy móc, thiết bị hoặc các tài sản vô hình khác, tất cả đều phải được sử dụng đúng mục đích và không được phép chuyển nhượng hoặc sử dụng sai mục đích. 

Việc vi phạm các quy định này có thể dẫn đến xử lý hành chính hoặc thậm chí là hình sự. Do đó, doanh nghiệp cần nắm vững các quy định, thông tư, nghị định và luật định về tài sản công để tránh vi phạm.

4.2. Đảm bảo tính minh bạch và công khai

Một trong những yếu tố quan trọng trong việc quản lý tài sản công là sự minh bạch và công khai trong mọi hoạt động sử dụng tài sản. Doanh nghiệp phải thực hiện báo cáo định kỳ về tình hình sử dụng tài sản công cho các cơ quan chức năng và các bên liên quan. 

Các tài liệu và báo cáo cần được công khai để có sự giám sát từ các cơ quan nhà nước, cơ quan kiểm toán, cũng như từ cộng đồng, nhằm đảm bảo rằng tài sản công được sử dụng đúng đắn, không có sự tham nhũng hay lạm dụng.

4.3. Bảo quản và bảo dưỡng tài sản

Doanh nghiệp có trách nhiệm bảo vệ và bảo dưỡng tài sản công mà mình quản lý. Việc này không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ của tài sản mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng. Các tài sản như máy móc, thiết bị, nhà xưởng, cơ sở hạ tầng cần được kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ và khắc phục các sự cố kịp thời. Bảo dưỡng định kỳ giúp giảm thiểu hư hỏng, tiết kiệm chi phí sửa chữa, đồng thời duy trì hiệu suất hoạt động của tài sản trong suốt vòng đời của nó.

4.4. Sử dụng tài sản công đúng mục đích

Một nguyên tắc quan trọng trong quản lý tài sản công là việc sử dụng tài sản đúng mục đích đã được Nhà nước xác định. Doanh nghiệp chỉ được phép sử dụng tài sản công vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp và có lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp cũng như nền kinh tế quốc dân. 

Việc sử dụng tài sản công sai mục đích có thể dẫn đến việc mất quyền sử dụng tài sản hoặc phải trả lại tài sản cho Nhà nước. Bên cạnh đó, sử dụng sai mục đích có thể gây ra các rủi ro pháp lý và làm giảm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

4.5. Đánh giá và kiểm soát hiệu quả sử dụng tài sản

Doanh nghiệp cần thường xuyên đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản công để đảm bảo rằng các tài sản được khai thác tối ưu và không gây lãng phí. Việc đánh giá này có thể bao gồm các yếu tố như tỷ lệ sử dụng tài sản, chi phí bảo trì, mức độ đóng góp vào doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. 

Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ để theo dõi việc sử dụng tài sản, từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh kịp thời nếu tài sản không còn phù hợp hoặc không mang lại hiệu quả như kỳ vọng.

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm về vấn đề Quy định về bán tài sản công theo hình thức chỉ định

5. Một số hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp

Những hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp nhằm bảo vệ tài sản của Nhà nước và đảm bảo rằng các tài sản này được sử dụng một cách hiệu quả và đúng đắn. Vi phạm các quy định này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn có thể dẫn đến các hình thức xử lý nghiêm khắc về mặt pháp lý, bao gồm cả việc đình chỉ hoạt động, thu hồi tài sản và các hình thức xử lý hành chính hoặc hình sự khác. Do đó, doanh nghiệp cần phải luôn tuân thủ các quy định pháp lý và đảm bảo việc sử dụng tài sản công một cách minh bạch, có trách nhiệm. Theo quy định tại Điều 10 Luật quản lý sử dụng tài sản công 2017, các hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp như sau:

“Điều 10. Các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công

1. Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt, chiếm giữ và sử dụng trái phép tài sản công.
2. Đầu tư xây dựng, mua sắm, giao, thuê, sử dụng tài sản công không đúng mục đích, chế độ, vượt tiêu chuẩn, định mức.
3. Giao tài sản công cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân vượt tiêu chuẩn, định mức hoặc giao cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân không có nhu cầu sử dụng.
4. Sử dụng xe ô tô và tài sản công khác do tổ chức, cá nhân tặng cho không đúng mục đích, chế độ, vượt tiêu chuẩn, định mức.
5. Sử dụng hoặc không sử dụng tài sản công được giao gây lãng phí; sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết không phù hợp với mục đích sử dụng của tài sản, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ do Nhà nước giao; sử dụng tài sản công để kinh doanh trái pháp luật.
6. Xử lý tài sản công trái quy định của pháp luật.
7. Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản công.
8. Chiếm đoạt, chiếm giữ, sử dụng trái phép tài sản công.
9. Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm, nghĩa vụ trong quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật.
10. Hành vi bị nghiêm cấm khác trong quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật có liên quan.”

6. Hình thức xử phạt vi phạm pháp luật về sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp

Việc thực hiện các hành vi vi phạm quy định về sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp có thể dẫn đến nhiều hình thức xử phạt nghiêm khắc, tùy vào mức độ vi phạm và tính chất của hành vi. Các hành vi này có thể là sử dụng tài sản công sai mục đích, lãng phí, tham nhũng, thất thoát hoặc không tuân thủ các quy định pháp lý trong quản lý tài sản công. Hình thức xử phạt đối với các hành vi vi phạm sẽ được quy định chi tiết trong các văn bản pháp lý và có thể bao gồm các mức xử lý hành chính, dân sự hoặc hình sự, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi. Hình thức xử phạt vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp được quy định cụ thể tại Điều 11 Luật quản lý sử dụng tài sản công 2017:

“Điều 11. Xử lý vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công

1. Cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối tượng khác có hành vi vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; trường hợp gây thiệt hại cho Nhà nước thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
2. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm giải trình và phải chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm nếu để xảy ra vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị mình; tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.”

>> Bạn đọc có thể tham khảo bài viết cụ thể về việc Xử lý tài sản công trái quy định pháp luật

7. Một số câu hỏi thường gặp

Doanh nghiệp có quyền chuyển nhượng tài sản công cho các tổ chức, cá nhân khác không?

Việc chuyển nhượng tài sản công của doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Trong hầu hết các trường hợp, tài sản công chỉ được phép chuyển nhượng khi có sự đồng ý của các cơ quan chức năng có thẩm quyền và phải được thực hiện đúng thủ tục quy định. Nếu không tuân thủ các quy trình này, doanh nghiệp có thể bị xử lý hành chính hoặc phải bồi thường thiệt hại cho Nhà nước.

Doanh nghiệp phải làm gì nếu phát hiện có hành vi sử dụng tài sản công sai mục đích trong nội bộ?

Khi phát hiện hành vi sử dụng tài sản công sai mục đích trong nội bộ doanh nghiệp, doanh nghiệp cần phải tiến hành điều tra và làm rõ sự việc. Các cá nhân hoặc bộ phận có hành vi sai phạm cần phải chịu trách nhiệm và bị xử lý theo quy định của pháp luật và nội bộ doanh nghiệp. Đồng thời, doanh nghiệp cần báo cáo sự việc cho các cơ quan chức năng có thẩm quyền nếu hành vi vi phạm nghiêm trọng. Việc xử lý kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng.

Có thể cho thuê tài sản công hay không? Nếu có, quy trình thực hiện như thế nào?

Việc cho thuê tài sản công là hành vi chỉ được phép thực hiện trong một số trường hợp cụ thể, và phải có sự phê duyệt của các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Quy trình cho thuê tài sản công thường bao gồm việc xác định giá trị tài sản, mục đích cho thuê và thủ tục đấu giá hoặc chọn lựa bên thuê theo quy định của pháp luật. Nếu không tuân thủ các quy trình này, doanh nghiệp có thể bị xử lý về hành vi chuyển nhượng tài sản công trái phép.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Tài sản công tại doanh nghiệp là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.