Khấu hao tài sản cố định là gì? Cách tính khấu hao tài sản cố định

Khấu hao tài sản cố định là phương pháp phân bổ giá gốc của tài sản cố định cho các kỳ kế toán trong suốt thời gian hữu ích của tài sản. Mục đích của việc tính khấu hao là để phản ánh giá trị của tài sản cố định hao mòn theo thời gian và sử dụng, từ đó xác định đúng lợi nhuận và chi phí của doanh nghiệp trong từng kỳ kế toán. Qua bài viết, Công ty Luật ACC mong muốn chia sẻ đến quý khách hàng khấu hao tài sản cố định.

Khấu hao tài sản cố định là gì? Cách tính khấu hao tài sản cố định

1. Khấu hao tài sản cố định là gì?

Khấu hao tài sản cố định là một phương pháp quan trọng trong kế toán để phản ánh sự giảm giá trị của tài sản theo thời gian. Nó giúp phân bổ chi phí của tài sản cố định một cách hợp lý và có hệ thống, phù hợp với sự giảm sút giá trị do hao mòn, sử dụng hoặc các yếu tố khác.

Khấu hao TSCĐ là việc chuyển  giá trị hao mòn của TSCĐ đang sử dụng thành giá trị sản phẩm sản xuất ra theo các phương pháp tính  thích hợp.  Khấu hao là việc đánh giá, tính toán và phân bổ một cách có hệ thống giá trị của một tài sản do sự hao mòn của tài sản đó sau một  thời gian sử dụng. Khấu hao tài sản cố định được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản cố định. Khấu hao tài sản cố định là sự hao mòn của tài sản,  là sự giảm dần về giá trị và giá trị sử dụng do tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, do hao mòn tự nhiên hoặc do tiến bộ khoa học công nghệ.

2. Ý nghĩa khấu hao tài sản cố định 

Khấu hao tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của hoạt động doanh nghiệp. Dưới đây là một cái nhìn sâu hơn về ý nghĩa của khấu hao trong các lĩnh vực tài chính, kế toán, và thuế:

• Tài Chính:

Tạo Quỹ Khấu Hao: Khấu hao giúp doanh nghiệp hình thành quỹ khấu hao, bao gồm khấu hao cơ bản và khấu hao sửa chữa lớn.

• Khấu hao cơ bản: Dùng để tái tạo toàn bộ tài sản cố định, phục vụ việc thay thế hoặc mua sắm tài sản mới.
• Khấu hao sửa chữa lớn: Dùng để sửa chữa hoặc nâng cấp các bộ phận của tài sản cố định nhằm duy trì và nâng cao năng lực sản xuất.

Nguồn Vốn Đầu Tư: Quỹ khấu hao cung cấp một nguồn vốn quan trọng để doanh nghiệp đầu tư vào tài sản mới hoặc mở rộng hoạt động. Điều này giúp cải thiện năng suất lao động và giảm giá thành sản phẩm, đồng thời duy trì chất lượng.

• Kế Toán:

Phân Bổ Chi Phí: Khấu hao giúp phân bổ chi phí tài sản cố định theo thời gian, phù hợp với nguyên tắc phù hợp trong kế toán.

• Nguyên tắc phù hợp: Yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ kế toán với doanh thu mà tài sản đó tạo ra. Điều này giúp báo cáo tài chính chính xác và nhất quán, phản ánh đúng lợi nhuận và tài sản của doanh nghiệp.

Báo Cáo Tài Chính Chính Xác: Nếu không thực hiện khấu hao, tổng chi phí của tài sản sẽ không chính xác, dẫn đến báo cáo lợi nhuận sai lệch. Việc khấu hao giúp duy trì tính ổn định và chính xác trong báo cáo tài chính, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc vay vốn hoặc thu hút đầu tư.

• Thuế:

Chi Phí Hợp Lý: Khấu hao được xem là chi phí hợp lý và có thể trừ thuế thu nhập doanh nghiệp.

• Trừ Thuế: Các khoản khấu hao được trừ khỏi thu nhập tính thuế, giúp giảm số thuế phải nộp. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng thuế cho doanh nghiệp và cải thiện dòng tiền.

Tổn Thất Nếu Không Khấu Hao: Nếu doanh nghiệp không khấu hao tài sản của mình, thuế sẽ được tính trên thu nhập cao hơn so với thực tế, gây thiệt hại tài chính cho doanh nghiệp.

Khấu hao không chỉ là một công cụ kế toán mà còn là một yếu tố quan trọng trong quản lý tài chính, giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững.

>>> Xem thêm về Quy định về mức khấu hao tài sản cố định mới nhất  qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Cách tính khấu hao tài sản cố định

Cách tính khấu hao tài sản cố định

Hiện nay, theo quy định tại Việt Nam, có 3 phương pháp chính để tính khấu hao tài sản cố định:

3.1. Phương pháp khấu hao đường thẳng

Phương pháp khấu hao đường thẳng tính công thức như sau:

Khấu hao hàng năm = Giá gốc tài sản cố định / Thời gian hữu ích của tài sản cố định

Ví dụ:

• Doanh nghiệp mua một chiếc máy móc với giá gốc là 100 triệu đồng, thời gian hữu ích của máy là 5 năm.
• Khấu hao hàng năm của máy được tính theo phương pháp khấu hao đường thẳng là: 100 triệu đồng / 5 năm = 20 triệu đồng/năm.

Ưu điểm của phương thức:

• Đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng.
• Phản ánh đều đặn giá trị hao mòn của tài sản cố định trong suốt thời gian hữu ích.

Nhược điểm của phương thức:

• Không phản ánh đúng bản chất quá trình hao mòn của tài sản cố định, đặc biệt là trong giai đoạn đầu và cuối thời gian hữu ích.
• Không khuyến khích doanh nghiệp sử dụng tài sản hiệu quả.

3.2. Phương pháp khấu hao giảm dần theo dư số

Phương pháp khấu hao giảm dần theo dư số tính theo công thức su: 

Khấu hao hàng năm = Giá trị còn lại của tài sản cố định x Tỷ lệ khấu hao

- Trong đó:

• Giá trị còn lại của tài sản cố định được tính theo công thức: Giá trị còn lại = Giá gốc - Khấu hao lũy kế + Giá trị thanh lý - Giá trị hao mòn.
• Tỷ lệ khấu hao được quy định cụ thể cho từng nhóm tài sản cố định trong Thông tư 45/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Ví dụ:

• Doanh nghiệp mua một chiếc máy móc với giá gốc là 100 triệu đồng, thời gian hữu ích của máy là 5 năm, tỷ lệ khấu hao là 20%/năm.
• Khấu hao hàng năm của máy trong năm đầu tiên được tính theo phương pháp khấu hao giảm dần theo dư số là: 100 triệu đồng x 20% = 20 triệu đồng/năm.
• Khấu hao hàng năm của máy trong các năm tiếp theo sẽ được tính dựa trên giá trị còn lại của máy tại thời điểm đầu mỗi năm.

Ưu điểm của phương thức là:

• Phản ánh đúng bản chất quá trình hao mòn của tài sản cố định trong giai đoạn đầu thời gian hữu ích.
• Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng tài sản hiệu quả.

Nhược điểm của phương thức là:

• Phức tạp hơn phương pháp khấu hao đường thẳng.
• Khó kiểm soát mức khấu hao trong từng năm.

3.3. Phương pháp khấu hao theo số lượng - khối lượng sản phẩm

Phương pháp khấu hao theo số lượng - khối lượng sản phẩm tính theo công thức sau: 

Khấu hao hàng năm = Giá gốc tài sản cố định x Sản lượng thực tế của sản phẩm / Dự kiến tổng sản lượng trong thời gian hữu ích

Ví dụ:

• Doanh nghiệp mua một chiếc máy dệt với giá gốc là 100 triệu đồng, thời gian hữu ích của máy là 5 năm, dự kiến tổng sản lượng trong thời gian hữu ích là 1 triệu sản phẩm.
• Doanh nghiệp sản xuất được 200.000 sản phẩm trong năm đầu tiên.
• Khấu hao hàng năm của máy trong năm đầu tiên được tính theo phương pháp khấu hao theo số lượng - khối lượng sản phẩm là: 100 triệu đồng x 200.000 sản phẩm / 1 triệu sản phẩm = 20 triệu đồng/năm.

Ưu điểm của phương thức:

• Phản ánh đúng bản chất quá trình hao mòn của tài sản cố định phụ thuộc vào sản lượng thực tế của sản phẩm.
• Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng tài sản hiệu quả.

Nhược điểm của phương thức:

• Phụ thuộc vào sản lượng thực tế của sản phẩm, do đó có thể biến động mạnh trong từng năm.
• Khó xác định dự kiến tổng sản lượng trong thời gian hữu ích.

Doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp khấu hao phù hợp với đặc điểm và tình hình hoạt động của mình. Việc lựa chọn phương pháp khấu hao cần đảm bảo tính hợp lý và phản ánh đúng bản chất của quá trình hao mòn tài sản cố định.

4. Khung thời gian tính khấu hao tài sản cố định 

Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, khung thời gian tính khấu hao tài sản cố định được quy định cụ thể trong Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư 45/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính về hướng dẫn chi tiết tiêu chuẩn và phân loại tài sản cố định, nguyên tắc xác định giá gốc, giá trị còn lại và khấu hao tài sản cố định.

Khung thời gian tính khấu hao được chia thành 4 loại chính:

• Loại 1: Đất đai và cây lâu năm có thời gian tính khấu hao từ 20 năm đến 50 năm.
• Loại 2: Các loại thiết bị, dụng cụ và một số tài sản cố định khác có thời gian tính khấu hao từ 2 năm đến 10 năm.
• Loại 3: Cây lâu năm là tài sản cố định thì có thời gian tính khấu hao từ 4 năm đến 25 năm hoặc 40 năm.
• Loại 4: Tài sản cố định vô hình có thời gian tính khấu hao từ 2 năm đến 20 năm.

Cụ thể, thời gian tính khấu hao cho từng nhóm tài sản cố định được quy định như sau:

Lưu ý:

• Doanh nghiệp có thể tự chọn thời gian tính khấu hao cụ thể cho từng tài sản cố định trong khung thời gian quy định, nhưng không được vượt quá thời gian tối đa quy định cho từng nhóm tài sản.
• Việc lựa chọn thời gian tính khấu hao cần căn cứ vào đặc điểm, tình trạng và thời gian sử dụng thực tế của từng tài sản cố định.
• Doanh nghiệp cần có hồ sơ chứng minh thời gian sử dụng thực tế của tài sản cố định nếu lựa chọn thời gian tính khấu hao ngắn hơn thời gian tối đa quy định.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần lưu ý một số quy định khác về tính khấu hao tài sản cố định như:

• Việc tính khấu hao tài sản cố định được thực hiện theo nguyên tắc ghi nhận đầy đủ, cụ thể là: Nợ tài khoản "Chi phí khấu hao" và Có tài khoản "Tài sản cố định".
• Doanh nghiệp cần trích khấu hao tài sản cố định hàng tháng hoặc hàng quý và kết chuyển vào cuối kỳ kế toán.
• Số tiền khấu hao được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc chi phí quản lý hành chính, tùy thuộc vào mục đích sử dụng tài sản cố định.

>>> Xem thêm về Phạm vi khấu hao tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

5. Các loại tài sản cố định không cần khấu hao

Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, có 8 loại tài sản cố định không cần trích khấu hao, bao gồm:

1. Tài sản cố định đã khấu hao hết giá trị nhưng vẫn đang sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh:

• Đây là những tài sản cố định đã được trích khấu hao đầy đủ giá gốc theo thời gian hữu ích, nhưng vẫn có thể tiếp tục sử dụng được.
• Doanh nghiệp không cần trích khấu hao tiếp cho những tài sản này, nhưng cần theo dõi và đánh giá tình trạng hoạt động để kịp thời sửa chữa, thay thế khi cần thiết.

2. Tài sản cố định khấu hao chưa hết bị mất:

• Đây là những tài sản cố định đã được trích khấu hao một phần giá gốc, nhưng bị mất do thiên tai, tai nạn hoặc các nguyên nhân khác.
• Doanh nghiệp cần hạch toán khoản lỗ do mất mát tài sản cố định và không trích khấu hao tiếp cho phần giá trị còn lại của tài sản.

3. Tài sản cố định sử dụng trong các hoạt động phúc lợi phục vụ người lao động:

• Đây là những tài sản cố định được sử dụng để phục vụ nhu cầu sinh hoạt, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí của người lao động và gia đình họ.
• Doanh nghiệp không cần trích khấu hao cho những tài sản này, trừ trường hợp tài sản cố định được sử dụng cho mục đích khác ngoài hoạt động phúc lợi.

4. Đất đai

• Theo quy định hiện hành, đất đai không được trích khấu hao.
• Doanh nghiệp chỉ cần hạch toán chi phí sử dụng đất hàng năm như tiền thuê đất, thuế đất.

5. Cây lâu năm là tài sản cố định

• Cây lâu năm là tài sản cố định được trồng trọt, chăn nuôi để thu hoạch sản phẩm.
• Doanh nghiệp có thể lựa chọn trích khấu hao hoặc không trích khấu hao cho cây lâu năm là tài sản cố định.
• Nếu lựa chọn trích khấu hao, thời gian trích khấu hao tối thiểu là 4 năm và tối đa là 25 năm hoặc 40 năm.

6. Tài sản cố định được tạo lập từ nguồn vốn viện trợ không hoàn lại

• Đây là những tài sản cố định được đầu tư bằng nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của các tổ chức quốc tế hoặc nước ngoài.
• Doanh nghiệp không cần trích khấu hao cho những tài sản này.

7. Tài sản cố định được tạo lập từ nguồn vốn góp bằng tài sản cố định

• Đây là những tài sản cố định được góp vốn bằng tài sản cố định hiện hữu của các thành viên trong doanh nghiệp.
• Doanh nghiệp không cần trích khấu hao cho phần giá trị góp vốn bằng tài sản cố định.

8. Tài sản cố định được tạo lập từ nguồn vốn huy động bằng trái phiếu

• Đây là những tài sản cố định được đầu tư bằng nguồn vốn huy động từ việc phát hành trái phiếu.
• Doanh nghiệp không cần trích khấu hao cho phần giá trị tài sản cố định được tạo lập từ nguồn vốn huy động bằng trái phiếu trong thời gian miễn lãi vay.

6. Câu hỏi thường gặp

Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi lựa chọn phương pháp tính khấu hao tài sản cố định?

Doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp tính khấu hao phù hợp với đặc điểm, tình trạng và thời gian sử dụng thực tế của từng tài sản cố định. Việc lựa chọn phương pháp tính khấu hao cần đảm bảo tính hợp lý và phản ánh đúng bản chất của quá trình hao mòn tài sản cố định.

Doanh nghiệp cần làm gì để hạch toán khấu hao tài sản cố định?

Doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau để hạch toán khấu hao tài sản cố định:

• Xác định phương pháp tính khấu hao phù hợp.
• Xác định khung thời gian tính khấu hao cho từng tài sản cố định.
• Tính toán số tiền khấu hao hàng tháng hoặc hàng quý.

Tại sao khấu hao lại quan trọng?

Khấu hao giúp doanh nghiệp phân bổ chi phí tài sản cố định một cách hợp lý, cung cấp thông tin chính xác về chi phí và lợi nhuận trong các kỳ kế toán, hỗ trợ lập kế hoạch tài chính và duy trì sự ổn định tài chính.

Các phương pháp khấu hao phổ biến là gì?

Các phương pháp khấu hao phổ biến bao gồm:

• Phương pháp đường thẳng: Phân bổ chi phí khấu hao đều qua thời gian sử dụng hữu ích.
• Phương pháp số dư giảm dần: Chi phí khấu hao cao hơn trong các năm đầu và giảm dần theo thời gian.
• Phương pháp số lượng sản phẩm: Dựa trên số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mà tài sản sản xuất ra.

Làm thế nào để xác định thời gian khấu hao của tài sản cố định?

Thời gian khấu hao của tài sản cố định có thể được xác định dựa trên các yếu tố như loại tài sản, hướng dẫn pháp lý hoặc chuẩn mực kế toán, đánh giá thực tế về mức độ hao mòn và tuổi thọ của tài sản.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của  Công ty Luật ACC liên quan đến khấu hao tài sản cố định. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.