Hướng dẫn làm theo chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết

Chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết được thiết lập để hướng dẫn các doanh nghiệp về cách ghi nhận và trình bày các khoản đầu tư này một cách rõ ràng và hợp lý. Bài viết này của Công ty Luật ACC sẽ giải thích chi tiết những thuật ngữ này và cung cấp hướng dẫn cụ thể để giúp các doanh nghiệp thực hiện đúng quy định của chuẩn mực kế toán số 07.

Hướng dẫn làm theo chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết

1. Quy định chung đối với chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết

1.1 Ý nghĩa của chuẩn mực kế toán số 07

Mục đích của chuẩn mực này là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán các khoản đầu tư của nhà đầu tư vào công ty liên kết, gồm: Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết trong báo cáo tài chính của riêng nhà đầu tư và trong báo cáo tài chính hợp nhất làm cơ sở ghi sổ kế toán, lập và trình bày báo cáo tài chính.

1.2 Phạm vi áp dụng chuẩn mực kế toán số 07

Chuẩn mực này áp dụng cho nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể trong công ty liên kết, nghĩa là nhà đầu tư có quyền tham gia vào các quyết định tài chính và hoạt động của công ty liên kết nhưng không kiểm soát hoàn toàn.

1.3 Các thuật ngữ trong chuẩn mực kế toán số 07

Các thuật ngữ trong chuẩn mực này được hiểu như sau:

Công ty liên kết: Là công ty mà nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể nhưng không phải là công ty con hoặc công ty liên doanh của nhà đầu tư.

Ảnh hưởng đáng kể: Là quyền tham gia của nhà đầu tư trong việc quyết định chính sách tài chính và hoạt động của công ty, nhưng không kiểm soát hoàn toàn các chính sách đó.

Kiểm soát: Là quyền chi phối các chính sách tài chính và hoạt động của doanh nghiệp để thu lợi ích kinh tế từ hoạt động của doanh nghiệp đó.

Công ty con: Là doanh nghiệp bị kiểm soát bởi một doanh nghiệp khác (gọi là công ty mẹ).

Phương pháp vốn chủ sở hữu: Là phương pháp kế toán mà khoản đầu tư được ghi nhận ban đầu theo giá gốc và sau đó được điều chỉnh theo những thay đổi trong phần sở hữu của nhà đầu tư trong tài sản thuần của bên nhận đầu tư. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phải phản ánh phần sở hữu của nhà đầu tư trong kết quả kinh doanh của bên nhận đầu tư.

Phương pháp giá gốc: Là phương pháp kế toán mà khoản đầu tư được ghi nhận ban đầu theo giá gốc và không được điều chỉnh theo những thay đổi của phần sở hữu của nhà đầu tư trong tài sản thuần của bên nhận đầu tư. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh chỉ phản ánh khoản thu nhập của nhà đầu tư từ lợi nhuận thuần luỹ kế của bên nhận đầu tư phát sinh sau ngày đầu tư.

Tài sản thuần: Là giá trị tổng tài sản trừ (-) nợ phải trả.

>>> Xem thêm về Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS là gì? Danh sách chuẩn mực IAS chi tiết nhất qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé!

2. Nội dung chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết

Nội dung chuẩn mực kế toán số 07 - Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết

2.1 Nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể

Nếu nhà đầu tư nắm giữ ít nhất 20% quyền biểu quyết của bên nhận đầu tư (trực tiếp hoặc gián tiếp qua các công ty con), thì được coi là có ảnh hưởng đáng kể, trừ khi có quy định hoặc thoả thuận khác. Ngược lại, nếu nhà đầu tư nắm giữ ít hơn 20% quyền biểu quyết, thì không được coi là có ảnh hưởng đáng kể, trừ khi có quy định hoặc thoả thuận khác.

Biểu hiện của ảnh hưởng đáng kể:

• Có đại diện trong Hội đồng quản trị hoặc cấp quản lý tương đương của công ty liên kết.
• Có quyền tham gia vào quá trình hoạch định chính sách.
• Có các giao dịch quan trọng giữa nhà đầu tư và bên nhận đầu tư.
• Có sự trao đổi về cán bộ quản lý.
• Có sự cung cấp thông tin kỹ thuật quan trọng.

2.2 Phương pháp vốn chủ sở hữu

Theo phương pháp vốn chủ sở hữu, khoản đầu tư được ghi nhận ban đầu theo giá gốc. Sau đó, giá trị ghi sổ của khoản đầu tư được điều chỉnh tăng hoặc giảm tương ứng với phần sở hữu của nhà đầu tư trong lãi hoặc lỗ của bên nhận đầu tư sau ngày đầu tư.

Khoản được phân chia từ bên nhận đầu tư phải hạch toán giảm giá trị ghi sổ của khoản đầu tư. Việc điều chỉnh giá trị ghi sổ cũng phải được thực hiện khi lợi ích của nhà đầu tư thay đổi do có sự thay đổi vốn chủ sở hữu của bên nhận đầu tư nhưng không được phản ánh trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Những thay đổi trong vốn chủ sở hữu của bên nhận đầu tư có thể bao gồm những khoản phát sinh từ việc đánh giá lại tài sản cố định và các khoản đầu tư, chênh lệch tỷ giá quy đổi ngoại tệ và những điều chỉnh các chênh lệch phát sinh khi hợp nhất kinh doanh.

>>> Xem thêm về Hướng dẫn làm theo chuẩn mực kế toán số 10 - Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé!

2.3 Phương pháp giá gốc

Theo phương pháp giá gốc, nhà đầu tư ghi nhận ban đầu khoản đầu tư theo giá gốc. Nhà đầu tư chỉ hạch toán vào thu nhập trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh khoản được chia từ lợi nhuận thuần luỹ kế của bên nhận đầu tư phát sinh sau ngày đầu tư.

Các khoản khác mà nhà đầu tư nhận được ngoài lợi nhuận được chia được coi là phần thu hồi các khoản đầu tư và được ghi nhận là khoản giảm trừ giá gốc đầu tư.

2.4 Báo cáo tài chính của riêng nhà đầu tư

Trong báo cáo tài chính của riêng nhà đầu tư, khoản đầu tư vào công ty liên kết được kế toán theo phương pháp giá gốc.

2.5 Báo cáo tài chính hợp nhất

Trong báo cáo tài chính hợp nhất của nhà đầu tư, khoản đầu tư vào công ty liên kết được kế toán theo phương pháp vốn chủ sở hữu, trừ khi:

• Khoản đầu tư này dự kiến sẽ được thanh lý trong tương lai gần (dưới 12 tháng); hoặc
• Công ty liên kết hoạt động theo các quy định hạn chế khắt khe dài hạn làm cản trở đáng kể việc chuyển giao vốn cho nhà đầu tư.

Trường hợp này, các khoản đầu tư được phản ánh theo giá gốc trong báo cáo tài chính hợp nhất của nhà đầu tư.

Việc ghi nhận thu nhập dựa trên cơ sở lợi nhuận được chia có thể không phản ánh đầy đủ thu nhập mà nhà đầu tư được hưởng từ khoản đầu tư vào công ty liên kết vì khoản lợi nhuận được chia đó có thể không phản ánh đúng thực tế hoạt động của công ty liên kết. Do nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể đối với công ty liên kết và có trách nhiệm đối với hoạt động của công ty này, vì vậy, nhà đầu tư phải trình bày trong báo cáo tài chính hợp nhất phần sở hữu của nhà đầu tư trong kết quả hoạt động của công ty liên kết. Việc áp dụng phương pháp vốn chủ sở hữu sẽ cung cấp thông tin hữu ích hơn về tài sản thuần và lãi, lỗ thuần của nhà đầu tư.

Nhà đầu tư phải ngừng sử dụng phương pháp vốn chủ sở hữu khi:

• Không còn ảnh hưởng đáng kể trong công ty liên kết nhưng vẫn còn nắm giữ một phần hoặc toàn bộ khoản đầu tư; hoặc
• Việc sử dụng phương pháp vốn chủ sở hữu không còn phù hợp vì công ty liên kết hoạt động theo các quy định hạn chế khắt khe dài hạn gây ra những cản trở đáng kể trong việc chuyển giao vốn cho nhà đầu tư.

Trong trường hợp này, giá trị ghi sổ của khoản đầu tư từ thời điểm trên được coi là giá gốc.

2.6 Áp dụng phương pháp vốn chủ sở hữu

Khoản đầu tư được hạch toán theo phương pháp vốn chủ sở hữu khi thoả mãn định nghĩa công ty liên kết. Chênh lệch giữa giá gốc và phần sở hữu theo giá trị hợp lý của tài sản thuần được hạch toán theo chuẩn mực “Hợp nhất kinh doanh”.

Trách nhiệm và báo cáo tài chính:

• Sử dụng báo cáo tài chính hiện hành của công ty liên kết cùng ngày với báo cáo tài chính của nhà đầu tư hoặc báo cáo tài chính lập vào các ngày khác nếu cần.
• Điều chỉnh cho các ảnh hưởng của sự kiện và giao dịch trọng yếu giữa nhà đầu tư và công ty liên kết.
• Áp dụng các chính sách kế toán thống nhất và thực hiện điều chỉnh nếu chính sách kế toán của công ty liên kết khác với của nhà đầu tư.
• Tính toán phần sở hữu trong lãi hoặc lỗ sau khi điều chỉnh cổ tức ưu đãi.
• Kế toán phần sở hữu trong khoản lỗ nếu lớn hơn hoặc bằng giá trị ghi sổ của khoản đầu tư.

2.7 Các khoản tổn thất

Nếu có bằng chứng là khoản đầu tư vào công ty liên kết có thể bị tổn thất, doanh nghiệp phải áp dụng các quy định của Chuẩn mực “Tổn thất tài sản".

2.8 Thuế thu nhập

Thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh từ khoản đầu tư trong công ty liên kết (nếu có) được hạch toán phù hợp với chuẩn mực kế toán “Thuế thu nhập doanh nghiệp”.

2.9 Các khoản mục ngẫu nhiên

Khi có phát sinh khoản mục ngẫu nhiên, nhà đầu tư phải trình bày khoản mục ngoài dự tính đó phù hợp với các quy định của Chuẩn mực “Dự phòng, nợ phải trả và tài sản ngẫu nhiên”.

2.10 Trình bày báo cáo tài chính

Trong báo cáo tài chính, nhà đầu tư phải trình bày:

• Danh sách các công ty liên kết kèm theo các thông tin về phần sở hữu và tỷ lệ(%) quyền biểu quyết, nếu tỷ lệ này khác với phần sở hữu; và
• Các phương pháp được sử dụng để kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết.

Các khoản đầu tư vào công ty liên kết hạch toán theo phương pháp vốn chủ sở hữu phải phân loại như các tài sản dài hạn và phản ánh thành một khoản mục riêng biệt trên Bảng cân đối kế toán hợp nhất. Phần sở hữu của nhà đầu tư về lãi hoặc lỗ của những khoản đầu tư đó phải trình bày thành một khoản mục riêng biệt trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất.

>>> Xem thêm về Download 26 chuẩn mực kế toán Việt Nam đầy đủ nhất qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé!

3. Câu hỏi thường gặp

Phương pháp giá gốc và phương pháp vốn chủ sở hữu khác nhau như thế nào?

Phương pháp giá gốc yêu cầu ghi nhận khoản đầu tư theo giá gốc ban đầu và chỉ phản ánh thu nhập từ lợi nhuận thuần luỹ kế của công ty liên kết phát sinh sau ngày đầu tư. Các khoản khác nhận được ngoài lợi nhuận chia được coi là thu hồi khoản đầu tư. Ngược lại, phương pháp vốn chủ sở hữu điều chỉnh giá trị ghi sổ của khoản đầu tư theo phần sở hữu trong lãi hoặc lỗ của công ty liên kết và các thay đổi trong vốn chủ sở hữu.

Nhà đầu tư cần thực hiện những điều chỉnh nào nếu báo cáo tài chính của công ty liên kết và của nhà đầu tư không được lập cùng ngày?

Nếu báo cáo tài chính của công ty liên kết được lập khác ngày so với báo cáo tài chính của nhà đầu tư, nhà đầu tư phải thực hiện điều chỉnh để phản ánh các ảnh hưởng của các sự kiện và giao dịch trọng yếu xảy ra giữa ngày lập báo cáo tài chính của nhà đầu tư và ngày lập báo cáo tài chính của công ty liên kết.

Nếu phần sở hữu của nhà đầu tư trong khoản lỗ của công ty liên kết lớn hơn hoặc bằng giá trị ghi sổ của khoản đầu tư, nhà đầu tư cần làm gì?

Trong trường hợp này, nhà đầu tư không cần tiếp tục phản ánh các khoản lỗ phát sinh sau đó trên báo cáo tài chính hợp nhất, trừ khi có nghĩa vụ thanh toán các khoản nợ mà nhà đầu tư đã cam kết thay cho công ty liên kết. Giá trị khoản đầu tư trên báo cáo tài chính sẽ là bằng không (0), và nếu công ty liên kết hoạt động có lãi sau đó, nhà đầu tư chỉ được ghi nhận phần sở hữu trong lãi đó sau khi đã bù đắp phần lỗ thuần chưa hạch toán trước đó.

Tóm lại, việc hiểu và áp dụng đúng các thuật ngữ trong chuẩn mực kế toán số 07 là bước quan trọng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong việc kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết. Công ty Luật ACC cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc áp dụng chuẩn mực này một cách hiệu quả, đảm bảo rằng báo cáo tài chính của doanh nghiệp luôn chính xác và tuân thủ đúng quy định pháp luật.