Xử lý tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất

Xử lý tài sản cố định tự xây dựng hoặc tự sản xuất bao gồm việc ghi nhận, theo dõi và báo cáo chi phí liên quan trong quá trình xây dựng, sản xuất tài sản cố định và sau khi hoàn thành. Bài viết Công ty Luật ACC dưới đây là quy định liên quan đến việc xử lý tài sản cố định tự xây dựng hoặc tự sản xuất theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS). 

Xử lý tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất

1. Tài sản cố định tự xây dựng có phải lập hóa đơn nghiệm thu hay không?

Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, khi doanh nghiệp tự sản xuất, xây dựng tài sản cố định (tài sản cố định tự làm) để phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình thì khi hoàn thành, nghiệm thu, bàn giao, doanh nghiệp không phải lập hóa đơn. Với những lí do sau: 

• Tính chất nội bộ: Việc tự xây dựng tài sản cố định là một hoạt động nội bộ của doanh nghiệp, không có sự mua bán hàng hóa, dịch vụ với bên thứ ba.
• Không có giao dịch hàng hóa: Do không có giao dịch mua bán nên không có cơ sở để lập hóa đơn.

>>> Xem thêm về Tài sản cố định hữu hình trong xây dựng là gì? qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

2. Tài sản cố định tự khi điều chuyển đã thực hiện đánh giá lại giá trị tài sản có phải lập hóa đơn không?

Trong trường hợp tài sản cố định được điều chuyển nội bộ doanh nghiệp và đã thực hiện đánh giá lại giá trị, thường không bắt buộc phải lập hóa đơn. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ cần lưu ý.

Giải thích chi tiết 

- Nguyên tắc chung:

• Điều chuyển nội bộ: Khi tài sản cố định được điều chuyển giữa các đơn vị thành viên trong cùng một doanh nghiệp, hoặc giữa các phòng ban trong cùng một đơn vị, thì thường được xem là hoạt động nội bộ và không phải là giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ. Do đó, không bắt buộc phải lập hóa đơn.
• Đánh giá lại: Việc đánh giá lại giá trị tài sản là một hoạt động kế toán nhằm phản ánh chính xác hơn giá trị tài sản trên sổ sách, không phải là một giao dịch mua bán.

- Trường hợp ngoại lệ: 

• Điều chuyển cho bên ngoài: Nếu tài sản được điều chuyển cho một đơn vị bên ngoài doanh nghiệp, dù là đơn vị liên kết hay đơn vị độc lập, thì thường phải lập hóa đơn.
• Điều chuyển kèm theo việc chuyển nhượng quyền sở hữu: Nếu việc điều chuyển tài sản đi kèm với việc chuyển nhượng quyền sở hữu, thì cũng có thể phải lập hóa đơn.
• Quy định đặc biệt: Một số ngành nghề hoặc lĩnh vực kinh doanh có thể có quy định riêng về việc lập hóa đơn trong trường hợp này.

Các yếu tố cần xem xét:

• Mục đích của việc điều chuyển: Nếu mục đích chính của việc điều chuyển là để bán hoặc chuyển nhượng tài sản, thì phải lập hóa đơn.
• Mối quan hệ giữa các đơn vị: Nếu các đơn vị liên quan đến việc điều chuyển là các đơn vị độc lập về mặt pháp lý, thì có thể phải lập hóa đơn.
• Quy định của pháp luật: Cần tham khảo các quy định hiện hành của pháp luật về thuế và kế toán để xác định rõ ràng trong từng trường hợp cụ thể.

>>> Xem thêm về Tổng quan về các quy trình quản lý tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Khi nào thì khấu hao tài sản cố định được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN?

Các điều kiện để khấu hao tài sản cố định được trừ khi tính thuế TNDN:

• Tài sản phải được sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất, kinh doanh: Tài sản phải được sử dụng để tạo ra thu nhập chịu thuế.
• Tài sản phải được ghi nhận đúng theo quy định của pháp luật: Tài sản phải được ghi nhận đầy đủ trong sổ sách kế toán, có chứng từ hợp lệ chứng minh.
• Mức khấu hao phải phù hợp với quy định: Mức khấu hao phải nằm trong khoảng cho phép theo quy định của pháp luật về thuế.
• Tài sản phải được quản lý, theo dõi: Doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý, theo dõi tài sản cố định để đảm bảo tính chính xác của số liệu khấu hao.

Các trường hợp khấu hao không được trừ:

• Khấu hao tài sản cá nhân: Tài sản sử dụng cho mục đích cá nhân của người quản lý hoặc người có liên quan.
• Khấu hao tài sản không có liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh: Ví dụ: tài sản cho thuê, tài sản đầu tư.
• Khấu hao tài sản đã khấu hao hết: Tài sản đã được khấu hao hết giá trị nhưng vẫn tiếp tục được sử dụng.
• Khấu hao tài sản bị mất mát, hư hỏng hoàn toàn: Tài sản đã bị mất mát, hư hỏng và không thể phục hồi.
• Khấu hao vượt quá mức quy định: Mức khấu hao tính toán vượt quá mức cho phép theo quy định của pháp luật.

4. Xác định nguyên giá tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất

Các yếu tố cấu thành nên nguyên giá:

- Chi phí trực tiếp:

• Vật liệu trực tiếp: Gồm các vật liệu, nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho việc xây dựng hoặc sản xuất tài sản.
• Lao động trực tiếp: Lương, thưởng của công nhân, kỹ sư trực tiếp tham gia vào quá trình xây dựng hoặc sản xuất.
• Chi phí thuê ngoài: Chi phí thuê các đơn vị bên ngoài thực hiện một phần công việc xây dựng hoặc sản xuất.

- Chi phí gián tiếp:

• Một phần hợp lý của các chi phí quản lý: Bao gồm lương của nhân viên quản lý, chi phí văn phòng, chi phí điện nước...
• Một phần hợp lý của chi phí khấu hao tài sản khác: Khấu hao các máy móc, thiết bị hỗ trợ cho quá trình xây dựng hoặc sản xuất.

- Chi phí khác:

• Chi phí lắp đặt, chạy thử: Chi phí để lắp đặt, chạy thử tài sản sau khi hoàn thành.
• Chi phí bảo hiểm trong quá trình xây dựng: Chi phí bảo hiểm cho tài sản trong quá trình xây dựng.
• Các chi phí khác liên quan trực tiếp: Các chi phí khác phát sinh trực tiếp trong quá trình xây dựng hoặc sản xuất.

Nguyên tắc xác định nguyên giá:

• Nguyên tắc thận trọng: Không được ghi nhận giá trị tài sản quá cao.
• Nguyên tắc phù hợp: Các chi phí được tính vào nguyên giá phải có liên quan trực tiếp đến việc tạo ra tài sản.
• Nguyên tắc nhất quán: Áp dụng thống nhất phương pháp xác định nguyên giá cho các loại tài sản tương tự.

5. Cách hạch toán tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất

Cách hạch toán tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất

Hạch toán tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất là quá trình ghi nhận, theo dõi và phản ánh giá trị của tài sản này trong sổ sách kế toán. Quá trình này có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý tài sản và lập báo cáo tài chính.

Các bước hạch toán:

Ghi nhận các chi phí phát sinh:

- Trong quá trình xây dựng:

• Tài khoản 152: Tạm ứng xây dựng
• Tài khoản 642: Chi phí vật liệu trực tiếp
• Tài khoản 641: Chi phí lao động trực tiếp
• Tài khoản 646: Chi phí khấu hao tài sản

Các tài khoản chi phí khác: Tùy thuộc vào từng loại chi phí phát sinh.

- Khi hoàn thành công trình:

• Tài khoản 112: Tài sản cố định
• Tài khoản 152: Tạm ứng xây dựng

Đánh giá lại và điều chỉnh:

• Sau khi hoàn thành quyết toán: So sánh giá trị thực tế với giá trị tạm tính ban đầu, điều chỉnh các khoản chênh lệch.
• Định kỳ: Kiểm tra lại giá trị tài sản để đảm bảo tính chính xác.

6. Câu hỏi thường gặp

Khi nào thì bắt đầu trích khấu hao cho tài sản cố định tự xây dựng?

Khấu hao cho tài sản cố định tự xây dựng bắt đầu từ thời điểm tài sản đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Điều này có nghĩa là khi tài sản đã sẵn sàng cho hoạt động và bắt đầu được sử dụng trong hoạt động sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ, bạn có thể bắt đầu trích khấu hao.

Có sự khác biệt gì trong cách ghi nhận chi phí tài sản cố định tự xây dựng và tài sản mua sắm?

Khác với tài sản mua sắm, tài sản cố định tự xây dựng yêu cầu ghi nhận các chi phí liên quan đến xây dựng hoặc sản xuất trong suốt quá trình xây dựng hoặc sản xuất tài sản. Sau khi hoàn thành, tổng chi phí này được ghi nhận vào tài khoản tài sản cố định và sau đó bắt đầu trích khấu hao.

Làm thế nào để xử lý các khoản chi phí phát sinh trong quá trình xây dựng tài sản cố định tự xây dựng?

Các khoản chi phí phát sinh trong quá trình xây dựng tài sản cố định tự xây dựng được ghi nhận vào tài khoản chi phí xây dựng. Khi tài sản hoàn thành, các chi phí này sẽ được chuyển vào tài khoản tài sản cố định và khấu hao theo quy định.

Làm thế nào để xử lý các khoản chi phí bất thường hoặc vượt mức dự toán trong quá trình xây dựng?

Các khoản chi phí bất thường hoặc vượt mức dự toán trong quá trình xây dựng cần được xem xét và đánh giá. Nếu các khoản chi phí này là hợp lý và cần thiết cho việc hoàn thành tài sản, chúng có thể được tính vào giá trị tài sản cố định tự xây dựng. Tuy nhiên, cần đảm bảo rằng các chi phí này được chứng minh hợp lý và được ghi nhận đúng cách.

Khi tài sản cố định tự xây dựng không còn sử dụng hoặc bị hủy bỏ, cách xử lý tài sản và khấu hao như thế nào?

Khi tài sản cố định tự xây dựng không còn sử dụng hoặc bị hủy bỏ, cần phải thực hiện các bước sau:

• Ghi nhận khấu hao còn lại: Trích khấu hao cho phần còn lại của tài sản cho đến thời điểm ngừng sử dụng.
• Xóa sổ tài sản: Ghi nhận việc xóa sổ tài sản khỏi sổ sách kế toán, bao gồm việc hủy bỏ giá trị còn lại và khấu hao tích lũy liên quan.
• Ghi nhận lỗ hoặc lợi nhuận: Nếu có sự khác biệt giữa giá trị còn lại của tài sản và giá trị thu hồi được (nếu có), cần ghi nhận lỗ hoặc lợi nhuận từ việc thanh lý tài sản.

Có cần phải lập báo cáo riêng cho tài sản cố định tự xây dựng không?

Tùy thuộc vào yêu cầu của chuẩn mực kế toán và các quy định pháp lý, doanh nghiệp có thể cần lập báo cáo riêng hoặc cung cấp thông tin chi tiết về tài sản cố định tự xây dựng trong báo cáo tài chính của mình.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của Công ty Luật ACC liên quan đến tài sản cố định tự xây dựng, sản xuất. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.