[Mách bạn] Nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định

Khấu hao tài sản cố định là quá trình phân bổ giá trị của một tài sản cố định trong suốt thời gian sử dụng của nó. Đây là một quy trình kế toán quan trọng, giúp doanh nghiệp phản ánh đúng chi phí hoạt động và tình hình tài chính. Bài viết dưới đây của Công ty Luật ACC mang đến cho quý khách hàng về nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định. 

[Mách bạn] Nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định

1. Nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định

Nguyên tắc phù hợp với tính chất của tài sản

• Tuổi thọ tài sản: Mỗi loại tài sản cố định có tuổi thọ sử dụng khác nhau, vì vậy phương pháp và thời gian khấu hao cũng khác nhau. Ví dụ, máy móc thiết bị thường có tuổi thọ ngắn hơn so với nhà xưởng.
• Mức độ hao mòn: Tài sản sử dụng trong điều kiện khắc nghiệt sẽ hao mòn nhanh hơn so với tài sản sử dụng trong môi trường thuận lợi.
• Giá trị còn lại: Giá trị ước tính của tài sản khi kết thúc quá trình sử dụng.

Nguyên tắc hợp lý và thận trọng

• Khấu hao đầy đủ: Toàn bộ giá trị của tài sản cố định phải được khấu hao hết trong suốt thời gian sử dụng.
• Tránh ghi nhận lợi nhuận ảo: Việc trích khấu hao không được dẫn đến việc ghi nhận lợi nhuận ảo.

Nguyên tắc nhất quán

• Phương pháp khấu hao: Doanh nghiệp cần chọn một phương pháp khấu hao phù hợp và áp dụng nhất quán cho các tài sản có cùng tính chất.
• Thời gian khấu hao: Thời gian khấu hao của một loại tài sản cần được duy trì ổn định trong suốt quá trình sử dụng.

Nguyên tắc theo quy định của pháp luật

• Thông tư hướng dẫn: Việc trích khấu hao tài sản cố định phải tuân thủ theo các quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể là Thông tư hướng dẫn về kế toán.
• Cập nhật thông tin: Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật các quy định pháp luật mới để đảm bảo việc trích khấu hao được thực hiện đúng quy định.

>>> Xem thêm về Quy định về chứng từ trích khấu hao tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

2. Phương pháp trích khấu hao tài sản cố định

Phương pháp trích khấu hao tài sản cố định

Phương pháp đường thẳng (Straight-line method)

• Nguyên tắc: Chia đều giá trị khấu hao của tài sản vào các năm sử dụng.
• Ưu điểm: Đơn giản, dễ hiểu và áp dụng.
• Nhược điểm: Không phản ánh chính xác sự giảm giá trị của tài sản trong những năm đầu sử dụng.

Công thức:

• Mức khấu hao hàng năm = (Giá gốc của tài sản - Giá trị còn lại ước tính) / Tuổi thọ sử dụng

Phương pháp số dư giảm dần (Declining balance method)

• Nguyên tắc: Tính khấu hao trên số dư chưa khấu hao của tài sản tại đầu mỗi kỳ, với một tỷ lệ khấu hao cố định.
• Ưu điểm: Phản ánh chính xác hơn sự giảm giá trị của tài sản trong những năm đầu sử dụng.
• Nhược điểm: Phức tạp hơn phương pháp đường thẳng.

Công thức:

• Mức khấu hao năm thứ n = Số dư chưa khấu hao đầu năm n x Tỷ lệ khấu hao

Phương pháp số lượng và khối lượng sản phẩm

• Nguyên tắc: Tính khấu hao dựa trên số lượng hoặc khối lượng sản phẩm mà tài sản tạo ra.
• Ưu điểm: Phù hợp với các tài sản có sản lượng không ổn định.
• Nhược điểm: Khó áp dụng đối với các tài sản không trực tiếp tạo ra sản phẩm.

Phương pháp khấu hao nhanh

• Nguyên tắc: Áp dụng tỷ lệ khấu hao cao hơn so với phương pháp đường thẳng đối với một số loại tài sản nhất định (ví dụ: máy móc, thiết bị).
• Mục đích: Giảm thu nhập chịu thuế trong những năm đầu sử dụng.

Việc lựa chọn phương pháp khấu hao phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Tính chất của tài sản: Tuổi thọ, mức độ hao mòn, khả năng tạo ra sản phẩm.
• Chính sách kế toán: Các quy định của pháp luật và chính sách kế toán của doanh nghiệp.
• Mục tiêu kinh doanh: Muốn tối ưu hóa lợi nhuận hay giảm thuế.

>>> Xem thêm về Mục đích khấu hao tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Cách tính khấu hao tài sản cố định 

Khấu hao tài sản cố định là quá trình phân bổ giá trị của một tài sản cố định vào các kỳ kế toán trong suốt thời gian sử dụng của tài sản đó. Việc tính toán khấu hao chính xác giúp doanh nghiệp phản ánh đúng tình hình tài chính và tuân thủ quy định của pháp luật.

Có nhiều phương pháp tính khấu hao, nhưng phổ biến nhất là:

• Phương pháp đường thẳng:
  • Nguyên tắc: Chia đều giá trị khấu hao của tài sản vào các năm sử dụng.
  • Công thức: Mức khấu hao hàng năm = (Giá gốc - Giá trị còn lại) / Thời gian sử dụng (năm)
• Phương pháp số dư giảm dần:
  • Nguyên tắc: Các năm đầu trích khấu hao lớn hơn so với các năm sau.
  • Công thức: Mức khấu hao năm thứ n = Số dư đầu kỳ x Tỷ lệ khấu hao
• Phương pháp sản lượng:
  • Nguyên tắc: Khấu hao dựa trên sản lượng sản xuất của tài sản.
  • Công thức: Mức khấu hao = (Giá gốc - Giá trị còn lại) x (Sản lượng thực tế / Tổng sản lượng dự kiến)

Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Khấu Hao

• Giá gốc tài sản: Bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, lắp đặt, và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng.

• Thời gian sử dụng: Ước tính thời gian sử dụng dự kiến của tài sản để tính toán mức khấu hao hàng năm.

• Giá trị còn lại: Giá trị ước tính của tài sản khi hết thời gian sử dụng.

• Phương pháp khấu hao: Doanh nghiệp được lựa chọn phương pháp khấu hao phù hợp với đặc điểm của từng loại tài sản.

Ví Dụ Minh Họa

Giả sử doanh nghiệp mua một máy móc với giá gốc 100.000.000 đồng, thời gian sử dụng dự kiến là 5 năm, không có giá trị còn lại. Doanh nghiệp chọn phương pháp khấu hao đường thẳng.

• Mức khấu hao hàng năm: (100.000.000 - 0) / 5 = 20.000.000 đồng

• Hạch toán:

  • Nợ: Chi phí khấu hao 20.000.000

  • Có: Tích lũy khấu hao 20.000.000

4. Thời gian tính khấu hao tài sản cố định 

Thời gian tính khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) thường được xác định dựa trên thời gian sử dụng dự kiến của tài sản. Thời gian này có thể khác nhau tùy thuộc vào loại tài sản và quy định của doanh nghiệp. Dưới đây là cách xác định thời gian khấu hao:

Theo Quy định pháp luật:

• Các quy định pháp lý, chẳng hạn như Quyết định 45/2013/QĐ-TTg ở Việt Nam, thường quy định thời gian khấu hao tối thiểu cho từng loại tài sản cố định. Ví dụ:
  • Tài sản xây dựng: 20-50 năm
  • Máy móc, thiết bị: 4-12 năm
  • Phương tiện vận tải: 6-10 năm
  • Đầu tư tài chính dài hạn: 8-15 năm

Theo Chính sách của Doanh nghiệp:

• Doanh nghiệp có thể xác định thời gian khấu hao dựa trên chính sách nội bộ và kinh nghiệm sử dụng thực tế. Điều này có thể khác so với quy định pháp luật nhưng cần tuân thủ các nguyên tắc kế toán hợp lý.

Dựa trên Đặc điểm Tài sản:

• Thời gian khấu hao có thể thay đổi dựa trên các yếu tố như mức độ sử dụng, điều kiện hoạt động và các yếu tố khác liên quan đến tài sản. Ví dụ, nếu tài sản bị sử dụng nhiều hơn dự kiến, thời gian khấu hao có thể được điều chỉnh.

Dựa trên Các Tài liệu Kỹ thuật:

• Các tài liệu kỹ thuật của nhà sản xuất hoặc các hướng dẫn kỹ thuật có thể cung cấp thông tin về tuổi thọ dự kiến của tài sản, giúp xác định thời gian khấu hao hợp lý.

5. Các loại tài sản cố định không cần khấu hao

Có một số loại tài sản cố định không cần khấu hao, hoặc không bị khấu hao theo phương pháp thông thường. Dưới đây là các loại tài sản cố định thường không phải khấu hao:

• Đất đai: Đất đai thường không bị khấu hao vì giá trị của nó không giảm theo thời gian sử dụng. Thay vào đó, đất có thể tăng giá trị hoặc giữ nguyên giá trị tùy thuộc vào điều kiện thị trường.

• Tài sản vô hình với thời gian sử dụng vô hạn: Một số tài sản vô hình như quyền sử dụng đất, nhãn hiệu, và bản quyền có thể không cần khấu hao nếu chúng không có thời gian sử dụng xác định. Ví dụ, quyền sử dụng đất có thể không bị khấu hao vì nó có thể kéo dài không giới hạn thời gian.

• Tài sản cố định có thời gian khấu hao vượt quá khả năng sử dụng: Trong một số trường hợp, tài sản cố định có thể được coi là có thời gian khấu hao dài hơn so với thời gian sử dụng thực tế. Đối với những tài sản này, giá trị còn lại của tài sản có thể được ghi nhận thay vì khấu hao thêm.

• Tài sản cố định không có giá trị hữu hình: Một số tài sản cố định như các khoản đầu tư dài hạn không cần khấu hao theo cách thông thường. Tuy nhiên, chúng có thể bị đánh giá và điều chỉnh giá trị theo nguyên tắc kế toán.

• Tài sản cố định thuộc loại tài sản đặc biệt: Một số loại tài sản đặc biệt, chẳng hạn như các tài sản được ghi nhận với giá trị thấp hoặc các tài sản có giá trị không đáng kể so với tổng tài sản, có thể không yêu cầu khấu hao.

6. Nguyên tắc quản lý tài sản cố định

Quản lý tài sản cố định là một hoạt động quan trọng của doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tài sản được sử dụng hiệu quả, tăng tuổi thọ và giảm thiểu rủi ro hư hỏng, mất mát. Dưới đây là một số nguyên tắc cơ bản trong quản lý tài sản cố định:

Nguyên tắc phân loại và định danh rõ ràng:

• Phân loại: Phân loại tài sản cố định theo các nhóm, loại hình cụ thể để dễ dàng quản lý và theo dõi.
• Định danh: Mỗi tài sản cần có mã số, tên gọi, mô tả chi tiết để phân biệt và quản lý.

Nguyên tắc kiểm kê định kỳ:

• Kiểm kê định kỳ: Thực hiện kiểm kê tài sản cố định định kỳ để đối chiếu với số liệu kế toán, phát hiện các bất thường và xác định tình trạng tài sản.
• So sánh: So sánh kết quả kiểm kê với sổ sách kế toán để phát hiện các sai lệch và điều chỉnh kịp thời.

Nguyên tắc bảo quản, bảo trì:

• Bảo quản: Đảm bảo tài sản được bảo quản trong điều kiện tốt, tránh hư hỏng, mất mát.
• Bảo trì: Thực hiện bảo trì định kỳ để kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu quả sử dụng của tài sản.

Nguyên tắc ghi chép đầy đủ, chính xác:

• Hồ sơ tài sản: Mỗi tài sản cần có hồ sơ đầy đủ, bao gồm thông tin về ngày mua, giá trị, nhà cung cấp, tình trạng sử dụng, lịch sử bảo trì...
• Sổ theo dõi: Sử dụng sổ theo dõi để ghi chép các hoạt động liên quan đến tài sản như: khấu hao, sửa chữa, chuyển đổi...

Nguyên tắc đánh giá và định giá:

• Đánh giá: Đánh giá định kỳ hiệu quả sử dụng của tài sản để đưa ra quyết định đầu tư, thay thế hoặc thanh lý.
• Định giá: Định giá lại tài sản định kỳ để phản ánh đúng giá trị hiện tại của tài sản trên sổ sách kế toán.

Nguyên tắc bảo hiểm:

• Bảo hiểm tài sản: Bảo hiểm tài sản cố định để phòng ngừa rủi ro mất mát, hư hỏng do các yếu tố bất ngờ.

Nguyên tắc tuân thủ quy định pháp luật:

• Quy định kế toán: Tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán liên quan đến tài sản cố định.
• Quy định thuế: Tuân thủ các quy định về thuế liên quan đến tài sản cố định.

7. Câu hỏi thường gặp

Yếu tố nào ảnh hưởng đến việc khấu hao?

• Tuổi thọ tài sản: Mỗi loại tài sản có tuổi thọ sử dụng khác nhau.
• Giá trị còn lại ước tính: Giá trị ước tính của tài sản khi kết thúc quá trình sử dụng.
• Phương pháp khấu hao: Mỗi phương pháp sẽ cho kết quả khác nhau.
• Quy định của pháp luật: Các quy định về kế toán và thuế.

Khi nào cần trích khấu hao?

Việc trích khấu hao bắt đầu từ khi tài sản được đưa vào sử dụng và kết thúc khi tài sản được thanh lý hoặc bán.

Các sai lầm thường gặp khi khấu hao?

• Không trích khấu hao đúng kỳ.
• Áp dụng sai phương pháp khấu hao.
• Không cập nhật thông tin về tài sản.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của Công ty Luật ACC liên quan đến nguyên tắc trích khấu hao tài sản cố định. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.