Trường hợp mẹ đơn thân sinh con muốn đặt họ cha

Trong cuộc sống hiện đại, các bà mẹ đơn thân không chỉ đối mặt với những khó khăn về mặt tài chính, tinh thần, mà còn phải giải quyết nhiều vấn đề pháp lý liên quan đến quyền và nghĩa vụ đối với con cái. Một trong những câu hỏi được quan tâm nhiều nhất là: Khi không có chồng, mẹ đơn thân có thể làm giấy khai sinh cho con và đặt tên con theo họ cha hay không? Đây là vấn đề phức tạp và đòi hỏi hiểu biết rõ ràng về các quy định pháp luật hiện hành.

Trường hợp mẹ đơn thân sinh con muốn đặt họ cha

1. Làm giấy khai sinh cho con khi không có cha được không? 

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, mọi trẻ em sinh ra đều có quyền được đăng ký khai sinh, không phân biệt con trong hôn nhân hay ngoài hôn nhân. Dựa theo căn cứ Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch quy định về việc đăng ký khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha, mẹ như sau:

• Ủy ban nhân dân cấp xã nơi trẻ đang cư trú có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha, mẹ.
• Trường hợp chưa xác định được cha thì khi đăng ký khai sinh họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của con được xác định theo họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của mẹ; phần ghi về cha trong Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh của trẻ để trống.
• Nếu vào thời điểm đăng ký khai sinh người cha yêu cầu làm thủ tục nhận con theo quy định tại Khoản 1 Điều 25 của Luật Hộ tịch thì Ủy ban nhân dân kết hợp giải quyết việc nhận con và đăng ký khai sinh; nội dung đăng ký khai sinh được xác định theo quy định tại Khoản 1 Điều 4 của Nghị định này.
• Trường hợp trẻ chưa xác định được mẹ mà khi đăng ký khai sinh cha yêu cầu làm thủ tục nhận con thì giải quyết theo quy định tại Khoản 3 Điều này; phần khai về mẹ trong Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh của trẻ em để trống.
• Thủ tục đăng ký khai sinh cho trẻ không thuộc diện bị bỏ rơi, chưa xác định được cha và mẹ được thực hiện như quy định tại Khoản 3 Điều 14 của Nghị định này; trong Sổ hộ tịch ghi rõ “Trẻ chưa xác định được cha, mẹ.

Như vậy, trường hợp của bạn là mẹ đơn thân đăng ký làm giấy khai sinh cho con thì sẽ không có thông tin của cha. Vậy có thể xét vào trường hợp đăng ký khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha, mẹ, cán bộ tại Ủy ban nhân dân cấp xã phải có trách nhiệm hỗ trợ trẻ làm giấy khai sinh. Trong trường hợp này, mẹ có thể để trống phần thông tin về người cha trong giấy khai sinh hoặc khai theo sự thỏa thuận nếu có sự đồng ý của người cha.

2. Nếu mẹ đơn thân muốn đặt tên con theo họ cha được không? 

Việc đặt họ con theo họ cha trong trường hợp mẹ đơn thân cũng được pháp luật cho phép, nhưng điều này phụ thuộc vào sự thỏa thuận giữa cha và mẹ. 

Tại Khoản 3 Điều 15 Nghị định 158/2005/NĐ-CP Nghị định về đăng ký và quản lý hộ tịch có quy định: “Trong trường hợp khai sinh cho con ngoài giá thú, nếu không xác định được người cha, thì phần ghi về người cha trong Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh để trống. Nếu vào thời điểm đăng ký khai sinh có người nhận con, thì Ủy ban nhân dân cấp xã kết hợp giải quyết việc nhận con và đăng ký khai sinh.”

Ngoài ra, tại Điểm b Khoản 4 Mục II Thông tư 01/2008/TT-BTP Thông tư hướng dẫn Nghị định 158/2005/NĐ-CP cũng có quy định: “Trường hợp con sinh ra trước ngày cha, mẹ đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận, thì tên của người cha sẽ được ghi ngay trong Giấy khai sinh và Sổ đăng ký khai sinh của người con mà người cha không phải làm thủ tục nhận con.”

Như vậy, cho đến khi cha của đứa trẻ làm thủ tục nhận con thì phần thông tin của người cha trong giấy khai sinh, sổ đăng ký khai sinh sẽ được điền hết, và con sẽ theo họ cha, quê quán của cha. Trước khi có thủ tục nhận con này,thì họ và quê quán của con được xác định theo họ và quê quán của người mẹ. Nếu người cha thừa nhận con và đồng ý việc đặt họ, mẹ có thể yêu cầu cơ quan đăng ký hộ tịch ghi nhận họ cha cho con.

3. Nếu người cha không đồng ý thì có thể điền tên cha lên giấy khai sinh được không? 

Nếu người cha không đồng ý thì có thể điền tên cha lên giấy khai sinh được không? 

Trong trường hợp người cha không đồng ý thừa nhận con hoặc từ chối ký giấy khai sinh, việc ghi tên cha trên giấy khai sinh sẽ không thể thực hiện theo thủ tục thông thường. 

Bởi vì, theo quy định  tại điểm e Khoản 1 Mục I Thông tư 01/2008/TT-BTP có quy định : “Khi đăng ký khai sinh, họ và quê quán của con được xác định theo họ và quê quán của người cha hoặc họ và quê quán của người mẹ theo tập quán hoặc theo thỏa thuận của cha, mẹ.  Trong trường hợp đăng ký khai sinh cho con ngoài giá thú, nếu không có quyết định công nhận việc nhận cha cho con, thì họ và quê quán của con được xác định theo họ và quê quán của người mẹ.”

Để ghi tên cha trong trường hợp này, mẹ đơn thân cần khởi kiện tại tòa án để yêu cầu xác định cha cho con thông qua các bằng chứng và thủ tục pháp lý cần thiết, nếu không sẽ rất khó để điền tên cha lên giấy khai sinh cho con khi không có sự đồng ý từ người cha .

4. Một số câu hỏi liên quan thường gặp

Nếu không ghi tên cha trên giấy khai sinh, con có được hưởng quyền lợi gì không?

Con vẫn được hưởng các quyền lợi như mọi trẻ em khác, bao gồm quyền học tập, chăm sóc y tế, và các quyền cơ bản khác. Tuy nhiên, các quyền lợi từ phía người cha, như thừa kế hoặc hỗ trợ tài chính, có thể bị ảnh hưởng nếu không có tên cha trên giấy khai sinh.

Thủ tục khởi kiện để xác định cha cho con cần những gì? 

Cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm giấy tờ cá nhân, các bằng chứng chứng minh quan hệ huyết thống giữa cha và con (có thể là xét nghiệm ADN), và đơn yêu cầu gửi tới tòa án nhân dân nơi cư trú.

Sau khi xác định cha, có thể thay đổi họ con không? 

Nếu tòa án xác định được người cha, mẹ có thể yêu cầu cơ quan hộ tịch chỉnh sửa thông tin trên giấy khai sinh, bao gồm việc thay đổi họ con theo họ cha.

Việc làm giấy khai sinh và xác định họ cha cho con trong trường hợp mẹ đơn thân là một vấn đề phức tạp, yêu cầu mẹ cần nắm rõ các quy định pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho con. Để thực hiện các thủ tục này một cách thuận lợi, mẹ đơn thân nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia pháp lý hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền. Qua đó, con cái có thể được bảo vệ và đảm bảo các quyền lợi pháp lý trong tương lai.