Kế toán thương mại và sản xuất là gì?

Kế toán thương mại dịch vụ và sản xuất hiện nay cũng đang là một hình thức kế toán phổ biến. Bài viết sẽ cung cấp những thông tin hữu ích giúp bạn vừa nắm được từ những thông tin nền tảng đến những thông tin chi tiết hơn về cả hai nghiệp vụ kế toán này: về định nghĩa, so sánh giữa hai hình thức kế toán này cũng như chi tiết trong nghiệp vụ.

kế toán thương mại và sản xuất

1. Định nghĩa kế toán thương mại và sản xuất

Kế toán thương mại là công tác ghi chép, hệ thống và lưu giữ các thông tin về tình hình kinh doanh, tài chính của doanh nghiệp thương mại. Kế toán thương mại bao gồm các nội dung chính sau:

• Hạch toán vốn bằng tiền: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền tệ khác.
• Hạch toán hàng tồn kho: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến hàng hóa, vật tư, tài sản tồn kho.
• Hạch toán công nợ: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến công nợ phải thu, phải trả.
• Hạch toán doanh thu, chi phí, lợi nhuận: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến doanh thu, chi phí, lợi nhuận.

Kế toán sản xuất là công tác ghi chép, hệ thống và lưu giữ các thông tin về tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất. Kế toán sản xuất bao gồm các nội dung chính sau:

Hạch toán nguyên vật liệu: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến nguyên vật liệu.
Hạch toán sản xuất: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến quá trình sản xuất.
Hạch toán sản phẩm: Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến sản phẩm sản xuất ra.

2. So sánh kế toán thương mại và sản xuất

So sánh kế toán thương mại và sản xuất

Kế toán thương mại và kế toán sản xuất là hai lĩnh vực kế toán khác nhau, có đối tượng, nội dung, phương pháp, tài khoản kế toán và báo cáo tài chính riêng biệt.

Đối tượng

Kế toán thương mại là công tác ghi chép, hệ thống và lưu giữ các thông tin về tình hình kinh doanh, tài chính của doanh nghiệp thương mại. Đối tượng của kế toán thương mại là các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong quá trình mua bán, cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp thương mại.
Kế toán sản xuất là công tác ghi chép, hệ thống và lưu giữ các thông tin về tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất. Đối tượng của kế toán sản xuất là các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp sản xuất.

Nội dung

Kế toán thương mại bao gồm các nội dung chính sau:

• Hạch toán vốn bằng tiền
• Hạch toán hàng tồn kho
• Hạch toán công nợ
• Hạch toán doanh thu, chi phí, lợi nhuận

Kế toán sản xuất bao gồm các nội dung chính sau:

• Hạch toán nguyên vật liệu
• Hạch toán sản xuất
• Hạch toán sản phẩm

Phương pháp

- Kế toán thương mại được áp dụng theo nguyên tắc ghi nhận theo bản chất của nghiệp vụ kinh tế, tài chính.
- Kế toán sản xuất được áp dụng theo nguyên tắc kết hợp giữa phương pháp ghi nhận theo bản chất của nghiệp vụ kinh tế, tài chính và phương pháp tính giá thành sản phẩm.

Tài khoản kế toán

- Tài khoản kế toán sử dụng trong kế toán thương mại là các tài khoản kế toán được quy định trong chế độ kế toán doanh nghiệp.
- Tài khoản kế toán sử dụng trong kế toán sản xuất là các tài khoản kế toán được quy định trong chế độ kế toán doanh nghiệp và chế độ kế toán sản xuất.

Báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính của doanh nghiệp thương mại bao gồm các báo cáo sau:

• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Thuyết minh báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính của doanh nghiệp sản xuất bao gồm các báo cáo sau:

• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Thuyết minh báo cáo tài chính
• Báo cáo sản xuất, kinh doanh

Kết luận

Dựa trên các so sánh trên, có thể thấy kế toán thương mại và kế toán sản xuất có những điểm khác biệt cơ bản sau:

3. Chi tiết nghiệp vụ kế toán thương mại và sản xuất

3.1. Kế toán thương mại

Nội dung

Hạch toán vốn bằng tiền

Nội dung hạch toán vốn bằng tiền trong kế toán thương mại bao gồm:

- Ghi nhận các khoản thu, chi tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.
- Kiểm soát tình hình thu, chi tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.
- Theo dõi số dư tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.
- Hạch toán hàng tồn kho

Nội dung hạch toán hàng tồn kho trong kế toán thương mại bao gồm:

- Ghi nhận các khoản nhập, xuất, tồn kho hàng hóa, vật tư.
- Theo dõi giá trị hàng tồn kho.
- Xác định chi phí nhập kho.
- Tính giá thành hàng hóa bán ra.
- Hạch toán công nợ

Nội dung hạch toán công nợ trong kế toán thương mại bao gồm:

- Ghi nhận các khoản phải thu, phải trả khách hàng, nhà cung cấp.
- Theo dõi tình hình thu, chi công nợ.
- Kê khai, nộp thuế giá trị gia tăng đối với các khoản phải thu, phải trả.
- Hạch toán doanh thu, chi phí, lợi nhuận

Nội dung hạch toán doanh thu, chi phí, lợi nhuận trong kế toán thương mại bao gồm:

- Ghi nhận các khoản doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ.
- Ghi nhận các khoản chi phí sản xuất, kinh doanh.
- Tính toán lợi nhuận kinh doanh.

Một số nghiệp vụ kế toán thương mại thường gặp

Nghiệp vụ mua hàng
Khi mua hàng hóa, vật tư, doanh nghiệp thương mại cần lập phiếu nhập kho, ghi nhận giá trị hàng nhập kho vào tài khoản hàng tồn kho. Đồng thời, ghi nhận khoản nợ phải trả nhà cung cấp vào tài khoản công nợ phải trả.

Nghiệp vụ bán hàng
Khi bán hàng hóa, dịch vụ, doanh nghiệp thương mại cần lập hóa đơn bán hàng, ghi nhận doanh thu bán hàng vào tài khoản doanh thu bán hàng. Đồng thời, ghi nhận khoản phải thu khách hàng vào tài khoản công nợ phải thu.

Nghiệp vụ thanh toán tiền hàng
Khi thanh toán tiền hàng cho nhà cung cấp, doanh nghiệp thương mại cần lập phiếu chi tiền, ghi giảm khoản nợ phải trả nhà cung cấp. Đồng thời, ghi giảm số dư tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.

Nghiệp vụ thu tiền bán hàng
Khi thu tiền bán hàng của khách hàng, doanh nghiệp thương mại cần lập phiếu thu tiền, ghi giảm khoản phải thu khách hàng. Đồng thời, ghi tăng số dư tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.

3.2. Kế toán sản xuất

Nội dung

Hạch toán nguyên vật liệu

Nội dung hạch toán nguyên vật liệu trong kế toán sản xuất bao gồm:

- Ghi nhận các khoản nhập, xuất, tồn kho nguyên vật liệu.
- Theo dõi giá trị nguyên vật liệu.
- Xác định chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
- Hạch toán sản xuất

Nội dung hạch toán sản xuất trong kế toán sản xuất bao gồm:

- Ghi nhận các khoản chi phí sản xuất, kinh doanh.
- Theo dõi tình hình sản xuất.
- Tính giá thành sản phẩm.
- Hạch toán sản phẩm

Nội dung hạch toán sản phẩm trong kế toán sản xuất bao gồm:

- Ghi nhận các khoản thành phẩm, sản phẩm dở dang.
- Theo dõi tình hình sản phẩm.
- Xác định giá trị sản phẩm thành phẩm.

Một số nghiệp vụ kế toán sản xuất thường gặp

Nghiệp vụ nhập nguyên vật liệu
Khi nhập nguyên vật liệu, doanh nghiệp sản xuất cần lập phiếu nhập kho, ghi nhận giá trị nguyên vật liệu nhập kho vào tài khoản nguyên vật liệu.

Nghiệp vụ xuất nguyên vật liệu
Khi xuất nguyên vật liệu dùng cho sản xuất, doanh nghiệp sản xuất cần lập phiếu xuất kho, ghi giảm giá trị nguyên vật liệu tồn kho. Đồng thời, ghi nhận chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào tài khoản chi phí sản xuất.

Nghiệp vụ tính giá thành sản phẩm
Giá thành sản phẩm được tính theo phương pháp tính giá thành sản phẩm theo quy định của chế độ kế toán doanh nghiệp.

Nghiệp vụ xuất bán sản phẩm
Khi xuất bán sản phẩm, doanh nghiệp sản xuất cần lập hóa đơn bán hàng, ghi nhận doanh thu bán sản phẩm vào tài khoản doanh thu bán hàng. Đồng thời, ghi nhận giá vốn hàng bán vào tài khoản chi phí sản xuất.

4. Câu hỏi thường gặp

4.1. Những nghiệp vụ kinh tế, tài chính nào thường gặp trong kế toán thương mại?

Những nghiệp vụ kinh tế, tài chính thường gặp trong kế toán thương mại bao gồm:

- Nghiệp vụ mua hàng: Mua hàng hóa, dịch vụ từ nhà cung cấp
- Nghiệp vụ bán hàng: Bán hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng
- Nghiệp vụ nhập kho: Nhập hàng hóa, vật tư vào kho
- Nghiệp vụ xuất kho: Xuất hàng hóa, vật tư khỏi kho
- Nghiệp vụ thanh toán: Thanh toán tiền hàng cho nhà cung cấp, thu tiền bán hàng từ khách hàng

4.2. Những nghiệp vụ kinh tế, tài chính nào thường gặp trong kế toán sản xuất?

Những nghiệp vụ kinh tế, tài chính thường gặp trong kế toán sản xuất bao gồm:

- Nghiệp vụ mua nguyên vật liệu: Mua nguyên vật liệu, phụ tùng, vật liệu từ nhà cung cấp
- Nghiệp vụ sử dụng nguyên vật liệu: Sử dụng nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất
- Nghiệp vụ sản xuất: Sản xuất thành phẩm từ nguyên vật liệu
- Nghiệp vụ bán thành phẩm: Bán thành phẩm cho khách hàng hoặc chuyển sang giai đoạn sản xuất tiếp theo
- Nghiệp vụ xuất kho thành phẩm: Xuất thành phẩm khỏi kho để bán cho khách hàng
- Nghiệp vụ thanh toán: Thanh toán tiền nguyên vật liệu cho nhà cung cấp, thu tiền bán thành phẩm, sản phẩm từ khách hàng

4.3. Kế toán thương mại và kế toán sản xuất có mối quan hệ như thế nào với nhau?

Kế toán thương mại và kế toán sản xuất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Kế toán thương mại cung cấp thông tin về tình hình hoạt động kinh doanh, doanh thu, chi phí, lợi nhuận của doanh nghiệp thương mại. Kế toán sản xuất cung cấp thông tin về tình hình sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm, giá thành sản phẩm của doanh nghiệp sản xuất.

Hai lĩnh vực kế toán này bổ sung cho nhau, giúp doanh nghiệp có được bức tranh toàn diện về tình hình hoạt động của doanh nghiệp.

4.4. Làm thế nào để lựa chọn giữa kế toán thương mại và kế toán sản xuất?

Việc lựa chọn giữa kế toán thương mại và kế toán sản xuất phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

Sở thích và năng lực của cá nhân: Nếu bạn thích kinh doanh, hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ thì kế toán thương mại là lựa chọn phù hợp. Nếu bạn thích sản xuất, chế biến, tạo ra sản phẩm hàng hóa, dịch vụ thì kế toán sản xuất là lựa chọn phù hợp.
Nhu cầu của thị trường: Nhu cầu thị trường đối với kế toán thương mại và kế toán sản xuất cũng có sự khác biệt. Kế toán thương mại có nhu cầu cao hơn trong thời kỳ kinh tế phát triển, nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ tăng cao. Kế toán sản xuất có nhu cầu cao hơn trong thời kỳ kinh tế phát triển, nhu cầu sản xuất, chế biến, tạo ra sản phẩm hàng hóa, dịch vụ tăng cao.

Hy vọng bài viết trên sẽ mang đến cho quý bạn đọc những thông tin bổ ích. Cảm ơn các bạn đã luôn quan tâm và yêu mến Công ty Luật ACC.