Kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại là gì?

Kế toán hàng hóa là một nghiệp vụ quan trọng trong kế toán doanh nghiệp thương mại. Việc nắm vững các nghiệp vụ kế toán hàng hóa là điều cần thiết đối với các kế toán viên làm việc trong lĩnh vực thương mại. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn một số thông tin về kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại.

Kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại

1. Kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại là gì?

Kế toán hàng hóa là một bộ phận của kế toán tài chính, chuyên theo dõi, ghi chép, tổng hợp và phân tích các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến hàng hóa của doanh nghiệp.

Kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại là công tác kế toán phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến hàng hóa trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp thương mại, nhằm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời về tình hình hàng hóa trong doanh nghiệp phục vụ cho công tác quản lý, điều hành sản xuất kinh doanh và hoạch định chiến lược của doanh nghiệp.

Kế toán hàng hóa có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các đối tượng sử dụng, bao gồm:

• Ngân hàng Nhà nước: Để kiểm tra, giám sát tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
• Cơ quan thuế: Để tính thuế, phí, lệ phí đối với doanh nghiệp.
• Nhà đầu tư: Để đánh giá tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
• Khách hàng: Để nắm bắt thông tin về giá cả, chủng loại, chất lượng hàng hóa của doanh nghiệp.

2. Các nghiệp vụ kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại

Các nghiệp vụ kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại là những nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến hàng hóa trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp thương mại, bao gồm các nghiệp vụ sau:

Nhóm nghiệp vụ mua hàng

Các nghiệp vụ mua hàng bao gồm các hoạt động sau:

• Mua hàng hóa, dịch vụ: Ghi nhận giá trị của hàng hóa, dịch vụ mua vào, bao gồm giá mua, thuế, phí,...
• Thanh toán tiền mua hàng: Ghi nhận việc thanh toán tiền mua hàng cho nhà cung cấp.
• Nhập kho hàng hóa: Ghi nhận việc nhập kho hàng hóa mua vào.
• Trả lại hàng mua: Ghi nhận việc trả lại hàng mua cho nhà cung cấp.
• Giảm giá hàng mua: Ghi nhận việc được giảm giá hàng mua từ nhà cung cấp.

Nhóm nghiệp vụ bán hàng

Các nghiệp vụ bán hàng bao gồm các hoạt động sau:

• Xuất kho hàng hóa: Ghi nhận việc xuất kho hàng hóa bán ra.
• Xuất hóa đơn bán hàng: Ghi nhận việc xuất hóa đơn bán hàng cho khách hàng.
• Thu tiền bán hàng: Ghi nhận việc thu tiền bán hàng từ khách hàng.
• Chiết khấu bán hàng: Ghi nhận việc chiết khấu bán hàng cho khách hàng.
• Giảm giá bán hàng: Ghi nhận việc giảm giá bán hàng cho khách hàng.

Nhóm nghiệp vụ hàng tồn kho

Các nghiệp vụ hàng tồn kho bao gồm các hoạt động sau:

• Kiểm kê hàng tồn kho: Xác định số lượng, giá trị của hàng tồn kho tại thời điểm kiểm kê.
• Trị giá hàng tồn kho: Xác định giá trị của hàng tồn kho theo các phương pháp quy định.
• Phê duyệt giá trị hàng tồn kho: Xác định giá trị cuối kỳ của hàng tồn kho.

Nhóm nghiệp vụ chi phí hàng bán

Các nghiệp vụ chi phí hàng bán bao gồm các hoạt động sau:

• Chi phí bán hàng: Ghi nhận các chi phí phát sinh trong quá trình bán hàng, bao gồm chi phí vận chuyển, chi phí bốc xếp, chi phí bảo quản,...
• Chi phí quản lý bán hàng: Ghi nhận các chi phí phát sinh trong quá trình quản lý bán hàng, bao gồm chi phí nhân viên bán hàng, chi phí khấu hao tài sản cố định,...
• Các nghiệp vụ kế toán hàng hóa được ghi nhận vào sổ kế toán theo các tài khoản kế toán quy định tại Chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành.

3. Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại

Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa

Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại là việc áp dụng các nguyên tắc kế toán, phương pháp tính giá hàng tồn kho và các quy định của pháp luật về kế toán để phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến hàng hóa trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp thương mại.

3.1. Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa

Theo Chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành, phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa được chia thành hai phương pháp chính sau:

Phương pháp kê khai thường xuyên

Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa theo dõi, phản ánh đầy đủ, liên tục, chi tiết từng loại hàng hóa, từng khoản chi phí liên quan đến hàng hóa theo giá gốc từ khi mua vào cho đến khi bán ra.

Với phương pháp này, kế toán cần sử dụng các tài khoản kế toán sau:

Tài khoản 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Tài khoản 153 - Công cụ, dụng cụ
Tài khoản 155 - Thành phẩm
Tài khoản 156 - Hàng hóa
Tài khoản 157 - Hàng gửi đi bán
Tài khoản 158 - Hàng hóa nhận bán hộ
Tài khoản 133 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước

Phương pháp kiểm kê định kỳ

Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa chỉ ghi nhận giá trị hàng hóa tồn kho cuối kỳ theo giá gốc. Phương pháp này được áp dụng đối với các doanh nghiệp kinh doanh nhỏ, lẻ, có số lượng hàng hóa ít, không cần thiết phải theo dõi, phản ánh thường xuyên, chi tiết từng loại hàng hóa.

Với phương pháp này, kế toán chỉ sử dụng các tài khoản kế toán sau:

Tài khoản 156 - Hàng hóa
Tài khoản 133 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước

So sánh phương pháp kê khai thường xuyên và phương pháp kiểm kê định kỳ

3.2. Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại

Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại bao gồm các nội dung chính sau:

Phương pháp tính giá hàng tồn kho: Phương pháp tính giá hàng tồn kho là phương pháp xác định giá trị của hàng hóa tồn kho tại thời điểm lập báo cáo tài chính. Hiện nay, có hai phương pháp tính giá hàng tồn kho được áp dụng phổ biến trong doanh nghiệp thương mại là:

Phương pháp giá gốc

Phương pháp giá trị đích danh
Phương pháp hạch toán mua hàng: Phương pháp hạch toán mua hàng là phương pháp phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến việc mua hàng hóa, như mua hàng trả tiền ngay, mua hàng trả chậm, mua hàng trả góp, mua hàng theo phương thức trao đổi hàng hóa, mua hàng theo hình thức nhập khẩu,...

Phương pháp hạch toán nhập kho: Phương pháp hạch toán nhập kho là phương pháp phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến việc nhập kho hàng hóa, như nhập kho hàng mua, nhập kho hàng tự sản xuất, nhập kho hàng thừa,...

Phương pháp hạch toán xuất kho: Phương pháp hạch toán xuất kho là phương pháp phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến việc xuất kho hàng hóa, như xuất kho hàng bán, xuất kho hàng trả lại khách hàng, xuất kho hàng cho mượn,...

Phương pháp hạch toán tồn kho: Phương pháp hạch toán tồn kho là phương pháp phản ánh số lượng và giá trị hàng hóa tồn kho tại thời điểm lập báo cáo tài chính.

Phương pháp hạch toán các khoản giảm trừ giá trị hàng hóa: Phương pháp hạch toán các khoản giảm trừ giá trị hàng hóa là phương pháp phản ánh các khoản giảm trừ giá trị hàng hóa như chiết khấu thương mại, hàng bán bị giảm giá, hàng bán bị trả lại,...

Để hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại một cách chính xác, kế toán viên cần nắm vững các nguyên tắc kế toán, phương pháp tính giá hàng tồn kho và phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại.

4. Một số câu hỏi thường gặp về kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại 

4.1. Các nghiệp vụ kế toán hàng hóa bao gồm những gì?

Các nghiệp vụ kế toán hàng hóa bao gồm các nghiệp vụ mua hàng, bán hàng, hàng tồn kho, chi phí hàng bán.

4.2. Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa được chia thành mấy loại?

Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa được chia thành hai loại chính: phương pháp kê khai thường xuyên và phương pháp kiểm kê định kỳ.

4.3. Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa nào được áp dụng phổ biến trong doanh nghiệp thương mại?

Phương pháp hạch toán kế toán hàng hóa được áp dụng phổ biến trong doanh nghiệp thương mại là phương pháp kê khai thường xuyên. Phương pháp này giúp doanh nghiệp theo dõi, phản ánh đầy đủ, chính xác tình hình hàng hóa, từ đó đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả.

4.4. Cách tính giá trị hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên là gì?

Cách tính giá trị hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên được quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính. Theo đó, giá trị hàng tồn kho cuối kỳ được xác định theo một trong các phương pháp sau:

Phương pháp bình quân gia quyền: Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ được xác định bằng bình quân gia quyền của giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và giá trị hàng nhập kho trong kỳ.
- Phương pháp FIFO: Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ được xác định theo giá trị của những hàng hóa nhập kho đầu tiên.
- Phương pháp LIFO: Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ được xác định theo giá trị của những hàng hóa nhập kho cuối cùng.

Trên đây là một số câu hỏi thường gặp về kế toán hàng hóa trong doanh nghiệp thương mại. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho bạn.