Hồ sơ & thủ tục đánh giá lại tài sản cố định - Những lưu ý

Đánh giá lại tài sản cố định là một quy trình quan trọng giúp điều chỉnh giá trị tài sản trên sổ sách kế toán để phản ánh đúng giá trị thị trường hiện tại hoặc giá trị sử dụng của tài sản. Đây là một phần của quy trình quản lý tài sản cố định và yêu cầu tuân thủ một số hồ sơ và thủ tục cụ thể. Bài viết của Công ty Luật ACC dưới đây là hồ sơ, thủ tục đánh giá lại tài sản cố định và những lưu ý khi thực hiện. 

Hồ sơ & thủ tục đánh giá lại tài sản cố định - Những lưu ý

1. Hồ sơ & thủ tục đánh giá lại tài sản cố định 

Đánh giá lại tài sản cố định là hoạt động xác định lại giá trị của tài sản cố định tại một thời điểm nhất định, thường là do giá trị thị trường của tài sản thay đổi đáng kể so với giá gốc ghi nhận trên sổ sách kế toán. Việc đánh giá lại này có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo tính trung thực và phản ánh đúng giá trị tài sản trên báo cáo tài chính.

Hồ sơ cần thiết cho việc đánh giá lại tài sản cố định

- Danh mục tài sản cố định: Danh sách chi tiết các tài sản cần đánh giá, bao gồm:

• Tên tài sản
• Mã số tài sản
• Ngày mua
• Giá gốc
• Tuổi thọ
• Phương pháp khấu hao
• Tình trạng sử dụng

- Hợp đồng mua bán: Các hợp đồng mua bán, hóa đơn chứng từ liên quan đến việc mua sắm tài sản.

- Giấy tờ pháp lý: Giấy chứng nhận quyền sở hữu, giấy phép xây dựng (đối với nhà xưởng),...

- Báo cáo giám định: Báo cáo giám định độc lập về giá trị của tài sản (nếu có).

- Biên bản kiểm kê: Biên bản kiểm kê tài sản để xác định tình trạng thực tế của tài sản.

Thủ tục đánh giá lại tài sản cố định

Bước 1: Thành lập hội đồng đánh giá: Doanh nghiệp thành lập hội đồng đánh giá gồm các thành viên có chuyên môn về tài chính, kế toán, kỹ thuật để thực hiện việc đánh giá.

Bước 2: Xác định đối tượng đánh giá: Xác định rõ các tài sản cần đánh giá, ưu tiên những tài sản có giá trị lớn, tuổi thọ dài và có sự biến động lớn về giá thị trường.

Bước 3: Thu thập thông tin: Thu thập đầy đủ các hồ sơ, tài liệu liên quan đến tài sản cần đánh giá.

Bước 4: Đánh giá giá trị: Hội đồng đánh giá tiến hành đánh giá giá trị tài sản dựa trên các phương pháp đánh giá phù hợp như:

• Phương pháp giá thị trường: Dựa trên giá giao dịch của các tài sản tương tự trên thị trường.
• Phương pháp chi phí thay thế: Dựa trên chi phí để thay thế tài sản bằng một tài sản tương đương mới.
• Phương pháp thu nhập: Dựa trên khả năng sinh lợi của tài sản.

Bước 5: Lập biên bản đánh giá: Lập biên bản ghi nhận kết quả đánh giá, bao gồm:

• Danh sách tài sản được đánh giá
• Giá trị gốc và giá trị đánh giá lại của từng tài sản
• Phương pháp đánh giá được sử dụng
• Ý kiến của các thành viên hội đồng

Bước 6: Điều chỉnh sổ sách kế toán: Căn cứ vào kết quả đánh giá, doanh nghiệp tiến hành điều chỉnh sổ sách kế toán, ghi nhận chênh lệch đánh giá lại vào tài khoản chênh lệch đánh giá lại tài sản cố định.

Bước 7: Báo cáo: Lập báo cáo về kết quả đánh giá lại tài sản cố định để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Mục đích của việc đánh giá lại tài sản cố định để đảm bảo tính trung thực của báo cáo tài chính. Phản ánh đúng giá trị tài sản trên bảng cân đối kế toán. Cung cấp cơ sở để tính toán khấu hao và trích lập dự phòng và hỗ trợ cho việc ra quyết định đầu tư, bán hoặc thanh lý tài sản.

2. Những lưu ý khi đánh giá lại tài sản cố định

Những lưu ý khi đánh giá lại tài sản cố định

Khi thực hiện đánh giá lại tài sản cố định, có một số lưu ý quan trọng cần xem xét để đảm bảo rằng quá trình đánh giá diễn ra chính xác, hiệu quả, và tuân thủ các quy định pháp lý. Dưới đây là những lưu ý chính:

Xác Định Mục Đích Đánh Giá

• Mục đích rõ ràng: Xác định lý do đánh giá lại tài sản cố định, chẳng hạn như để điều chỉnh sổ sách kế toán, đáp ứng yêu cầu pháp lý, hoặc hỗ trợ quyết định đầu tư.
• Đảm bảo phù hợp: Đảm bảo rằng mục đích của việc đánh giá phù hợp với các quy định và yêu cầu của doanh nghiệp cũng như pháp luật.

Chọn Phương Pháp Đánh Giá Phù Hợp

• Phương pháp thích hợp: Chọn phương pháp đánh giá phù hợp với loại tài sản và mục đích đánh giá. Các phương pháp phổ biến bao gồm đánh giá theo giá thị trường, giá trị sử dụng, hoặc chi phí thay thế.
• Tham khảo chuẩn mực: Tuân thủ các chuẩn mực kế toán và quy định pháp lý liên quan đến phương pháp đánh giá tài sản.

Lựa Chọn Chuyên Gia Đánh Giá

• Chuyên gia đủ năng lực: Nếu cần, thuê chuyên gia đánh giá hoặc công ty đánh giá độc lập có kinh nghiệm và đủ năng lực để thực hiện đánh giá tài sản.
• Đảm bảo độc lập: Đảm bảo rằng các chuyên gia đánh giá không có xung đột lợi ích và thực hiện đánh giá một cách khách quan và công bằng.

Thu Thập Dữ Liệu Chính Xác

• Dữ liệu đầy đủ: Thu thập đầy đủ và chính xác thông tin về tài sản cố định, bao gồm nguyên giá, chi phí khấu hao lũy kế, tình trạng hiện tại, và các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị tài sản.
• Dữ liệu thị trường: Thu thập dữ liệu về giá trị thị trường hiện tại của tài sản hoặc các thông tin liên quan từ các nguồn đáng tin cậy.

Đánh Giá Tình Trạng Tài Sản

• Kiểm tra thực tế: Đánh giá tình trạng hiện tại của tài sản cố định, bao gồm kiểm tra vật lý và xác định mức độ hao mòn, hư hỏng, hoặc cần bảo trì.
• Cập nhật thông tin: Cập nhật thông tin về tình trạng tài sản trong hồ sơ và báo cáo đánh giá.

Lập Báo Cáo Đánh Giá Chi Tiết

• Báo cáo rõ ràng: Lập báo cáo đánh giá chi tiết, nêu rõ phương pháp đánh giá, kết quả, giả định sử dụng, và các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị tài sản.
• Kèm theo tài liệu hỗ trợ: Đảm bảo báo cáo đi kèm với các tài liệu hỗ trợ, như chứng từ, biên bản cuộc họp, và các báo cáo liên quan.

>>> Xem thêm về Đánh giá lại tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3.  Hạch toán đánh giá lại tài sản cố định như nào?

Đánh giá lại tài sản cố định là hoạt động xác định lại giá trị của tài sản cố định tại một thời điểm nhất định, thường do giá trị thị trường của tài sản thay đổi đáng kể so với giá gốc ghi nhận trên sổ sách kế toán. Sau khi đánh giá lại, kết quả sẽ được phản ánh vào sổ sách kế toán thông qua các nghiệp vụ hạch toán cụ thể.

Các trường hợp chênh lệch và cách hạch toán

Chênh lệch tăng: Khi giá trị đánh giá lại cao hơn giá trị còn lại trên sổ sách.

• Nợ: Tài khoản tài sản cố định (211, 213, 217...) để tăng giá trị gốc
• Có: Tài khoản hao mòn tài sản cố định (214) để tăng giá trị hao mòn đã trích.
• Có: Tài khoản chênh lệch đánh giá lại tài sản (412) để ghi nhận phần chênh lệch tăng.

Chênh lệch giảm: Khi giá trị đánh giá lại thấp hơn giá trị còn lại trên sổ sách.

• Nợ: Tài khoản hao mòn tài sản cố định (214) để giảm giá trị hao mòn đã trích.
• Nợ: Tài khoản chênh lệch đánh giá lại tài sản (412) để ghi nhận phần chênh lệch giảm.
• Có: Tài khoản tài sản cố định (211, 213, 217...) để giảm giá trị gốc.

Ví dụ minh họa

Giả sử: Một máy móc có giá gốc 100 triệu đồng, đã khấu hao 40 triệu đồng. Sau khi đánh giá lại, giá trị của máy móc là 80 triệu đồng.

- Tính toán:

• Giá trị còn lại trên sổ sách: 100.000.000 - 40.000.000 = 60.000.000 đồng
• Chênh lệch giảm: 60.000.000 - 80.000.000 = -20.000.000 đồng

- Hạch toán:

• Nợ: 214 - Hao mòn TSCĐ 20.000.000
• Nợ: 412 - Chênh lệch đánh giá lại tài sản 20.000.000
• Có: 211 - Máy móc thiết bị 20.000.000

Xử lý chênh lệch đánh giá lại tài sản (tài khoản 412)

- Chênh lệch tăng:

• Thường được hạch toán vào vốn chủ sở hữu.

- Chênh lệch giảm:

• Được trích từ lợi nhuận giữ lại hoặc các quỹ khác.

>>> Xem thêm về Biên bản đánh giá lại tài sản cố định qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

4. Trường hợp đánh giá lại tài sản cố định

4.1. Trường hợp doanh nghiệp thực hiện đánh giá lại tài sản cố định

Đánh giá lại tài sản cố định là một hoạt động thường xuyên được các doanh nghiệp thực hiện để đảm bảo tính chính xác và trung thực của báo cáo tài chính. Dưới đây là một số trường hợp điển hình mà doanh nghiệp cần thực hiện đánh giá lại tài sản cố định:

Thay đổi đáng kể về giá trị thị trường:

• Tăng giá: Khi giá thị trường của tài sản tăng cao so với giá gốc ghi nhận, doanh nghiệp cần đánh giá lại để phản ánh đúng giá trị tài sản.
• Giảm giá: Ngược lại, khi giá thị trường giảm, doanh nghiệp cũng cần đánh giá lại để tránh ghi nhận tài sản với giá trị quá cao trên sổ sách.

Thay đổi về tình trạng sử dụng:

• Hao mòn, hư hỏng: Nếu tài sản bị hao mòn, hư hỏng nghiêm trọng, giá trị sử dụng giảm đáng kể, cần đánh giá lại để điều chỉnh giá trị còn lại.
• Nâng cấp, cải tạo: Khi tài sản được nâng cấp, cải tạo, tuổi thọ hoặc năng suất tăng, giá trị của tài sản có thể tăng lên.

Thay đổi về mục đích sử dụng:

• Chuyển đổi mục đích: Nếu tài sản được chuyển đổi mục đích sử dụng, giá trị của nó có thể thay đổi.
• Ngừng sử dụng: Khi tài sản ngừng sử dụng, giá trị thanh lý của nó thường thấp hơn giá trị gốc.

Yêu cầu của pháp luật:

• Cổ phần hóa: Khi doanh nghiệp cổ phần hóa, cần đánh giá lại tài sản để xác định giá trị góp vốn.
• Sáp nhập, hợp nhất: Khi doanh nghiệp tiến hành sáp nhập, hợp nhất, việc đánh giá lại tài sản là cần thiết để thống nhất giá trị tài sản của các đơn vị.
• Quy định của cơ quan nhà nước: Trong một số trường hợp, cơ quan nhà nước có thể yêu cầu doanh nghiệp đánh giá lại tài sản.

4.2. Trường hợp bắt buộc phải thuê tổ chức thẩm định giá khi đánh giá lại tài sản cố định

Trong một số trường hợp cụ thể, việc thuê tổ chức thẩm định giá là một yêu cầu bắt buộc khi doanh nghiệp tiến hành đánh giá lại tài sản cố định. Điều này nhằm đảm bảo tính khách quan, độc lập và chính xác của kết quả đánh giá, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Dưới đây là một số trường hợp điển hình:

Yêu cầu của pháp luật:

• Cổ phần hóa doanh nghiệp: Khi doanh nghiệp cổ phần hóa, việc đánh giá lại tài sản cố định là bắt buộc để xác định giá trị góp vốn. Theo quy định, giá trị tài sản phải được xác định bởi tổ chức thẩm định giá độc lập.
• Sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp: Trong các trường hợp sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp, việc đánh giá lại tài sản là cần thiết để thống nhất giá trị tài sản của các đơn vị. Kết quả đánh giá phải được thực hiện bởi tổ chức thẩm định giá có uy tín.
• Các trường hợp khác: Một số quy định pháp luật khác cũng có thể yêu cầu doanh nghiệp phải thuê tổ chức thẩm định giá khi đánh giá lại tài sản, đặc biệt là đối với các tài sản có giá trị lớn hoặc có tính đặc thù.

Yêu cầu của các bên liên quan:

• Ngân hàng: Khi doanh nghiệp vay vốn, ngân hàng thường yêu cầu doanh nghiệp phải đánh giá lại tài sản cố định để đảm bảo tính khả thi của dự án và làm cơ sở để định giá tài sản thế chấp.
• Nhà đầu tư: Các nhà đầu tư cũng thường yêu cầu doanh nghiệp đánh giá lại tài sản để đánh giá chính xác giá trị của doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư.

5. Quy định đánh giá lại tài sản cố định theo chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam 

Theo chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam, việc đánh giá lại tài sản cố định được quy định chi tiết trong các văn bản pháp lý và chuẩn mực kế toán. Dưới đây là các quy định chính liên quan đến việc đánh giá lại tài sản cố định:

Quy Định Chung

• Chế độ kế toán Việt Nam: Việc đánh giá lại tài sản cố định phải tuân thủ các quy định trong Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam ban hành theo Quyết định 48/2006/QĐ-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC. Các quy định này hướng dẫn việc ghi nhận và đánh giá tài sản cố định trên sổ sách kế toán.

Nguyên Tắc Đánh Giá Lại

• Giá trị hợp lý: Đánh giá lại tài sản cố định phải dựa trên giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm đánh giá, phản ánh giá trị thực tế của tài sản theo quy định pháp lý và chuẩn mực kế toán.
• Khách quan và công bằng: Đánh giá lại phải đảm bảo tính khách quan và công bằng, không bị ảnh hưởng bởi lợi ích cá nhân hoặc các yếu tố bên ngoài.

Quy Định Về Thực Hiện Đánh Giá

• Tài liệu cần thiết: Doanh nghiệp cần chuẩn bị các tài liệu cần thiết cho việc đánh giá lại, bao gồm hồ sơ tài sản cố định, dữ liệu thị trường, báo cáo đánh giá, và các chứng từ hỗ trợ.
• Chuyên gia đánh giá: Nếu cần thiết, doanh nghiệp có thể thuê chuyên gia đánh giá hoặc công ty đánh giá độc lập để thực hiện việc đánh giá tài sản cố định.

Kết Quả Đánh Giá và Ghi Nhận

• Điều chỉnh giá trị tài sản: Kết quả đánh giá lại tài sản cố định sẽ được sử dụng để điều chỉnh giá trị tài sản trên sổ sách kế toán, ghi nhận các thay đổi về giá trị vào báo cáo tài chính.
• Ghi nhận điều chỉnh: Các điều chỉnh giá trị tài sản cố định phải được ghi nhận theo đúng quy định và chuẩn mực kế toán, đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong báo cáo tài chính.

6. Câu hỏi thường gặp

Đánh giá lại tài sản cố định có ảnh hưởng đến báo cáo tài chính không?

Đánh giá lại tài sản cố định ảnh hưởng đến báo cáo tài chính. Việc điều chỉnh giá trị tài sản sẽ dẫn đến thay đổi trong báo cáo tài sản và có thể ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính khác như lợi nhuận, vốn chủ sở hữu và chi phí khấu hao.

Chi phí đánh giá lại tài sản cố định được ghi nhận như thế nào?

Chi phí liên quan đến việc đánh giá lại tài sản cố định thường được ghi nhận vào chi phí quản lý doanh nghiệp hoặc chi phí tài chính trong báo cáo tài chính, tùy thuộc vào quy định kế toán của doanh nghiệp.

Có cần phải thực hiện đánh giá lại tài sản cố định theo định kỳ không?

Đánh giá lại tài sản cố định không phải lúc nào cũng cần thực hiện theo định kỳ. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể thực hiện đánh giá định kỳ để đảm bảo rằng giá trị tài sản trên sổ sách luôn phản ánh đúng thực tế và đáp ứng yêu cầu kế toán và pháp lý.

Kết quả đánh giá lại tài sản cố định được công bố như thế nào?

Kết quả đánh giá lại tài sản cố định được công bố trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin về phương pháp đánh giá, kết quả đánh giá, và các điều chỉnh giá trị tài sản trong phần thuyết minh báo cáo tài chính.

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến giá trị của tài sản cố định?

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của tài sản cố định bao gồm:

• Tình trạng tài sản: Hao mòn, hư hỏng, và tình trạng hiện tại của tài sản.
• Giá trị thị trường: Biến động giá trị thị trường của tài sản.
• Chi phí thay thế: Chi phí để thay thế tài sản bằng một tài sản mới có cùng tính năng.
• Giá trị sử dụng: Dòng tiền dự kiến thu được từ việc sử dụng tài sản

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của  Công ty Luật ACC liên quan đến đánh giá lại tài sản cố định. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.