Di chúc, theo Điều 624 Bộ luật dân sự 2015, là biểu hiện ý chí của cá nhân chuyển tài sản sau khi mất. Người lập di chúc có toàn quyền chỉ định thừa kế, phân định phần tài sản và giao nghĩa vụ. Nhưng khi và như thế nào di chúc trở thành hợp pháp? Hãy tìm hiểu và cùng khám phá chi tiết ví dụ về thừa kế theo di chúc và những quy định pháp lý liên quan.
Ví dụ về thừa kế theo di chúc
Quy định về thừa kế theo di chúc
1. Di chúc là gì?
Điều 624 Bộ luật dân sự 2015 định nghĩa di chúc:
Điều 624. Di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
2. Người lập di chúc và người thừa kế theo di chúc
Căn cứ theo Điều 625, người lập di chúc là
- Người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 của Bộ luật này có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình.
- Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
Theo Điều 626, người lập di chúc có các quyền sau:
- Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.
- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế.
- Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng.
- Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
- Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản
Như vậy, có thể thấy, người lập di chúc có toàn quyền quyết định di chúc dựa theo mong muốn và ý chí của mình mà không ai có thể can thiệp được.
Vậy nên, người được hưởng di sản thừa kế trong di chúc sẽ được quyền nhận phần di sản mà người lập di chúc chỉ định, trừ trường hợp người thừa kế từ chối nhận di sản, bị truất quyền thừa kế hoặc thuộc các trường hợp được quy định trong khoảng 1 Điều 621 Bộ luật dân sự 2015 về người không được hưởng thừa kế.
Người thừa kế theo di chúc sẽ chỉ được nhận đúng phần di sản được ghi trong di chúc vào thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản mất), trừ trường hợp người đó thuộc người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc theo quy định tại Khoản 1 Điều 644:
Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
3. Khi nào thì chia thừa kế theo di chúc?
Khi người để lại di sản chết, thời điểm mở thừa kế bắt đầu. Di sản thừa kế sẽ được chia thừa kế theo di chúc, khi và chỉ khi di chúc đó hợp pháp như quy định tại Điều 630 Bộ luật dân sự 2015:
Điều 630. Di chúc hợp pháp
1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Ví dụ về thừa kế theo di chúc
Ví dụ về thừa kế theo di chúc
1. Ví dụ 1
Vợ chồng C và D có 300 triệu. C để lại di chúc, trong đó để lại cho hai đứa con là E và F mỗi đứa là 50% di sản. Theo đó, C có di chúc nên việc phân chia tài sản của C sẽ phân theo nội dung của di chúc.
Vì C có di chúc nên di sản này sẽ được chia theo di chúc của C cho hai người con là E & F.
Trong tình huống này, di sản của C là tài sản chung của C và người vợ là D có giá trị là 300 triệu. Nên tài sản chung của vợ chồng sẽ chia đôi, vậy tài sản của C là 150 triệu.
Di chúc của C không để lại tài sản cho người vợ, nhưng người vợ thuộc trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, người vợ vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của 1 người con.
Như vậy:
1 suất thừa kế theo pháp luật = 150/3=50 triệu
Tài sản thừa kế mà người mẹ được nhận = 2/3 suất thừa kế = 2/3 * 50 = 33.3 triệu
Tài sản còn lại = 150 - 33.3 = 116.7
Tài sản mà E & F sẽ được nhận theo di chúc của C bằng nhau =116.7*50%= 58.35 triệu/người
2. Ví dụ 2
Ông A kết hôn với bà B vào năm 1980 tai Hà Nôi và có 3 người con là C, D, E.
C có vơ là M và có con là X và Y.
D có vơ là N và có con là K và H.
Năm 1999 ông A chung sống với bà Q và có con chung là P.
Tháng 5 năm 2008 ông A và C cùng chết trong một tai nan giao thông. Trước khi chết ông A lập di chúc để lai toàn bô tài sản cho bà B và C, D, E. Hãy chia di sản của ông A, biết rằng tài sản chung của ông A và bà B là 400 triệu, trong thời gian chung sống ông A và bà Q có tài sản chung là 400 triệu.
Giải:
Sơ đồ phả hệ.
Sơ đồ phả hệ 2
Xác định tài sản của A
Do A và Q có chung 400 triệu nên A sẽ có 200 triệu từ đây.
Do A và B có chung 400 triệu nên A sẽ có 200 triệu từ đây.
Do A và B là vợ chồng hợp pháp nên số tiền 200 triệu của A có với Q sẽ chia cho B một nửa.
Vậy tổng cộng A =B = 300 triệu.
Do A có đểu lại di chúc hợp pháp, chuyển toàn bộ tài sản cho B và C, D, E nên mỗi người sẽ được 300 / 4 = 75 triệu.
Tuy nhiên do C chết cùng thời điểm với A nên 75 triệu của C sẽ được chia theo pháp luật. Theo đó những người được thừa kế là. B, C, D, E và P (hàng thừa kế thứ nhất) và mỗi người được 75 / 5 = 15 triệu. Do C đã chết nên 15 triệu của C sẽ được chuyển cho 2 con X và Y, mỗi người có 7,5 triệu.
Khi đó:
B = D = E = 75 + 15 = 90 triệu. (Ngoài ra B còn 300 triệu là 1 nửa chung với A).
P = 15 triệu
X = Y = 7,5 triệu.
Do tại thời điểm A chết, P chưa đủ 18 tuổi nên P là đối tượng thuộc diện của luật 669 và P được nhận cho đủ 2/3 của 1 suất thừa kế theo pháp luật. Giả sử ban đầu chia theo pháp luật, sẽ có 5 người được hưởng thừa kế là B, C, D, E và P (Phần của C sẽ được X và Y nhận theo kế thừa kế vị). Mỗi người được hưởng 300 / 5 = 60 triệu. Do đó P số tiền P nhận được là 2 / 3 * 60 = 40 triệu. Như vậy mọi người (B, C, D, E) sẽ phải trích lại cho P một khoản 40 – 15 = 25 triệu. Theo như tỷ lệ trên ta tính được B:C:D:E = 90:15:90:90. Do đó: B, D, E mỗi người cần cần trích ra 25 * (90/285) = 7,89 triệu.
C (X+Y) cần trích ra 25 * (15/285) = 1,32 triệu.
Vậy cuối cùng ta có: B = D = E = 90 – 7,89 = 82,11 triệu. (B còn 300 triệu nữa).
X = Y = (15 – 1,32) / 2 = 6,84 triệu.
P = 40 triệu.
Q = 200 triệu.
Tổng số tiền là: 82,11 * 3 (B, D, E) + 6,84 * 2 (X, Y) + 40 (P) + 200(Q) + 300(B) = 800,01 triệu (Do làm tròn số).
Câu hỏi thường gặp
1. Di chúc là gì?
Điều 624 Bộ luật dân sự 2015 định nghĩa di chúc như sau:
"Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết."
2. Ai là người lập di chúc và người thừa kế theo di chúc?
Căn cứ theo Điều 625, người lập di chúc là:
"Người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 của Bộ luật này có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình."
3. Khi nào thì chia thừa kế theo di chúc?
Khi người để lại di sản chết, thời điểm mở thừa kế bắt đầu. Di sản thừa kế sẽ được chia thừa kế theo di chúc, khi và chỉ khi di chúc đó hợp pháp như quy định tại Điều 630 Bộ luật dân sự 2015.
4. Trường hợp nào di chúc có thể được thể hiện miệng?
Theo Điều 630 Bộ luật dân sự 2015:
- Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc thể hiện ý chí cuối cùng trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó được ghi chép lại và ký tên hoặc điểm chỉ.
- Trong thời hạn 05 ngày làm việc, di chúc miệng phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Nội dung bài viết:
Bình luận