Tổng hợp 18 án lệ về tranh chấp thừa kế

Trong thế giới pháp lý, án lệ về tranh chấp thừa kế đóng vai trò quan trọng, đưa ra quyết định về việc phân phối tài sản sau khi người chết để lại. Bài viết này sẽ khám phá chi tiết một số án lệ về tranh chấp thừa kế.

Tổng hợp 18 án lệ về tranh chấp thừa kế

Án lệ là gì?

Án lệ là kết quả của quá trình xét xử một vụ án cụ thể, được Hội đồng thẩm phán của Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố làm chính thức, có hiệu lực pháp luật. Đây là một tài liệu quan trọng được Tòa án sử dụng để nghiên cứu và áp dụng trong các phiên xử tương lai. Án lệ thường mang đến những giá trị quan trọng như sau:

1. Giải thích và Rõ Ràng Quy Định Pháp Luật:

   • Án lệ giúp làm rõ và giải thích các quy định của pháp luật, đặc biệt là những điểm mà có thể được hiểu đa cách.
   • Phân tích và giải thích sự kiện, vấn đề pháp lý, đồng thời chỉ ra nguyên tắc và cách xử lý, quy phạm pháp luật cần áp dụng trong vụ án cụ thể.
   • Thể hiện lẽ công bằng đối với những vấn đề mà có thể chưa có điều luật quy định cụ thể.

2. Tính Chuẩn Mực và Hướng Dẫn Áp Dụng Pháp Luật:

   • Án lệ có tính chuẩn mực, đưa ra những tiêu chí mẫu mực cho quyết định trong các vụ án tương tự.
   • Cung cấp hướng dẫn và nguyên tắc áp dụng pháp luật thống nhất trong quá trình xét xử.

Áp dụng án lệ trong xét xử:

1. Thời Gian Áp Dụng:

   • Án lệ được nghiên cứu và áp dụng trong xét xử sau 30 ngày kể từ ngày công bố.

2. Quy Tắc Xét Xử Thống Nhất:

   • Khi xét xử Thẩm phán, hội thẩm phải nghiên cứu và áp dụng án lệ để đảm bảo những vụ án có tình huống pháp lý tương tự được giải quyết một cách nhất quán.
   • Trong trường hợp vụ án có tình huống pháp lý tương tự, nhưng tòa án không áp dụng án lệ, lý do phải được nêu rõ trong bản án hoặc quyết định của tòa án.

3. Viện Dẫn và Phân Tích:

   • Trong trường hợp tòa án áp dụng án lệ, số, tên án lệ, tình huống pháp lý và giải pháp trong án lệ phải được viện dẫn và phân tích trong phần "nhận định của Tòa án".
   • Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, có thể trích dẫn toàn bộ hoặc một phần nội dung của án lệ để làm rõ quan điểm của tòa án trong việc xét xử và giải quyết vụ án tương tự.

Tổng hợp 18 án lệ về tranh chấp thừa kế nổi bật được Toà Án Nhân Dân công bố

Tổng hợp 18 án lệ về tranh chấp thừa kế nổi bật được Toà Án Nhân Dân công bố

Án lệ 05/2016/AL về vụ án tranh chấp di sản thừa kế

Tổng quan về vụ án:

Trong vụ tranh chấp di sản thừa kế, có một đương sự được đánh giá là đủ điều kiện nhận một phần di sản thừa kế và đã đóng góp công sức vào quản lý và bảo tồn di sản thừa kế. Tuy nhiên, đương sự này không đồng ý với quá trình chia thừa kế, lập luận rằng thời hạn khởi kiện về thừa kế đã hết, và không đưa ra yêu cầu cụ thể về việc xem xét công sức đóng góp của mình trong quản lý và bảo tồn di sản thừa kế. Trong trường hợp Tòa án quyết định chia thừa kế, đương sự này yêu cầu xem xét về công sức đóng góp của mình, đặt ra vấn đề là liệu yêu cầu không chia thừa kế có liên quan đến di sản thừa kế lớn hơn có nên xem xét về công sức hay không.

Nội dung của án lệ:

Theo nội dung án lệ, cụ Hưng đã qua đời vào năm 1978 và theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 1959, ông Trải được hưởng 1/7 phần thừa kế của cụ Hưng. Phần tài sản mà ông Trải được thừa kế là tài sản chung của ông Trải và vợ ông, bà Tư. Bà Tư qua đời vào năm 1980, và thừa kế của bà Tư bao gồm ông Trải và 03 người con của ông Trải, trong đó có chị Phượng.

Mặc dù chị Phượng không thuộc diện thừa kế hàng đầu từ cụ Hưng, là cụ Ngự, nhưng chị là cháu nội của cả hai cụ và đã có nhiều đóng góp trong quản lý và chi tiêu sửa chữa nhà. Tuy nhiên, trong quá trình giải quyết vụ án, chị Phượng không yêu cầu xem xét về công sức của mình, vì chị cho rằng vụ án đã vượt quá thời hạn chia thừa kế và từ chối trả lại tài sản cho các thừa kế. Do đó, chị Phượng đưa ra yêu cầu quyền lợi lớn hơn yêu cầu xem xét về công sức. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm chưa xem xét đầy đủ về công sức của chị Phượng, điều này làm cho quyết định của Tòa án chưa thỏa đáng với đòi hỏi của đương sự.

Án lệ 06/2016/AL về vụ án tranh chấp thừa kế

Tổng quan về án lệ:

Trong vụ án tranh chấp thừa kế, có người thừa kế địa ốc ở nước ngoài, và mặc dù Tòa án đã thực hiện quy trình ủy thác tư pháp và thu thập chứng cứ theo đúng quy định, nhưng vẫn không xác định được địa chỉ của những người này. Trong trường hợp này, Tòa án quyết định giải quyết yêu cầu của nguyên đơn. Nếu xác định được di sản thừa kế và người để lại di sản thừa kế không có di chúc, thì Tòa án sẽ chia thừa kế cho nguyên đơn theo quy định pháp luật. Phần tài sản của những người thừa kế vắng mặt và không xác định được địa chỉ sẽ tạm giao cho những người sống trong nước quản lý, với ý định sau này chuyển giao cho thừa kế vắng mặt.

Nội dung của án lệ:

Trong nội dung án lệ, Tòa án cấp sơ thẩm được yêu cầu thực hiện thủ tục ủy thác tư pháp và thu thập chứng cứ đối với ông Đường và bà Thảo để làm rõ thời điểm qua đời của họ và xác định liệu họ có người thừa kế hay không. Tùy thuộc vào thông tin thu thập được, Tòa án sẽ giải quyết vụ án theo quy định pháp luật. Trong trường hợp không có thêm chứng cứ, Tòa án vẫn sẽ giải quyết yêu cầu của ông Hưng để được hưởng thừa kế theo quy định. Phần thừa kế của những người vắng mặt và không xác định địa chỉ sẽ tạm giao cho những người sống trong nước quản lý, để sau này chuyển giao cho thừa kế vắng mặt theo quy định.

Tòa án cấp sơ thẩm ban đầu đã yêu cầu ông Hưng cung cấp tên tuổi của những người sống tại phần nhà bà Tiến, nhưng Tòa án cho rằng yêu cầu này là không đúng đối tượng. Tòa án cấp phúc thẩm về sau đã phê duyệt quyết định này, mặc dù lẽ ra nên hủy quyết định sơ thẩm để giải quyết lại.

Án lệ số 16/2017/AL về công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là di sản thừa kế do một trong các đồng thừa kế chuyển nhượng

Tổng quan về án lệ:

Trong vụ án liên quan đến di sản thừa kế, một phần bất động sản đã được chuyển nhượng từ một trong số các đồng thừa kế, và các đồng thừa kế khác đã biết và không phản đối việc chuyển nhượng đó. Số tiền nhận được từ chuyển nhượng đã được sử dụng để duy trì cuộc sống của các đồng thừa kế. Bên nhận chuyển nhượng đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Trong trường hợp cụ thể này, Tòa án cần công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là hợp pháp, và diện tích đất đã chuyển nhượng không còn nằm trong tài sản thừa kế mà thuộc quyền sử dụng của bên nhận chuyển nhượng.

Nội dung của án lệ:

Theo nội dung án lệ, vào năm 1991, bà Phùng Thị G chuyển nhượng diện tích 131m2 trong tổng diện tích 398m2 của thửa đất cho ông Phùng Văn K. Năm 1999, bà Phùng Thị G nhận được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho diện tích còn lại là 267,4m2. Bà Phùng Thị G và chồng, ông Phùng Văn T, tiếp tục quản lý và sử dụng nhà đất này. Việc chuyển nhượng đất từ bà Phùng Thị G cho ông Phùng Văn K đã được biết đến bởi các con của bà, và không có ý kiến phản đối nào. Các con của bà Phùng Thị G còn khẳng định rằng bà chuyển nhượng đất để đảm bảo cuộc sống của bà và các con.

Tòa án cấp phúc thẩm đã xác định rằng diện tích đất đã bán cho ông Phùng Văn K không nằm trong khối tài sản để chia thừa kế. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm đã đưa ra quyết định khác, xác định di sản là tổng diện tích đất 398m2 (bao gồm cả phần đã bán cho ông Phùng Văn K), điều này là không đúng.

Án lệ số 26/2018/AL về xác định thời điểm bắt đầu tính thời hiệu và thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế là bất động sản

Tổng quan về án lệ:

Người để lại di sản thừa kế là một bất động sản đã qua đời trước ngày công bố Pháp lệnh Thừa kế ngày 30-8-1990. Khi Tòa án xét xử sơ thẩm, Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13 đang có hiệu lực. Trong tình huống này, cần xác định thời điểm bắt đầu tính thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế là ngày công bố Pháp lệnh Thừa kế ngày 30-8-1990, và thời hiệu này phải tuân theo quy định của Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13.

Nội dung của án lệ:

Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 1 Điều 623 của Bộ luật Dân sự năm 2015 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01-01-2017), thì thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, tính từ thời điểm mở thừa kế.

Theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 688 của Bộ luật Dân sự năm 2015, đối với giao dịch dân sự được xác lập trước ngày Bộ luật Dân sự này có hiệu lực, thì thời hiệu được áp dụng theo quy định của Bộ luật này.

Do đó, từ ngày Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thi hành, Tòa án sẽ áp dụng quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 để xác định thời hiệu đối với trường hợp mở thừa kế trước ngày 01-01-2017. Dựa trên quy định tại khoản 4 Điều 36 của Pháp lệnh thừa kế ngày 30-8-1990 và Bộ luật Dân sự năm 2015, thời hiệu khởi kiện chia di sản của cụ T đối với các đồng thừa kế vẫn được xác định theo quy định của pháp luật.

Một số án lệ khác về tranh chấp thừa kế

+ Án lệ số 02/2016/AL về vụ án “Tranh chấp đòi lại tài sản”

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014298

+ Án lệ số 04/2016/AL về vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất”

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014300

+ Án lệ số 07/2016/AL về công nhận hợp đồng mua bán nhà trước ngày 01/7/1991

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014305

+ Án lệ số 11/2017/AL về công nhận hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất mà trên đất có tài sản không thuộc Sở hữu của bên thế chấp

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014315

+ Án lệ số 14/2017/AL về công nhận điều kiện của hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất mà điều kiện đó không được ghi trong hợp đồng

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014323

+ Án lệ số 15/2017/AL về công nhận thỏa thuận miệng của các đương sự trong việc chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND014326

+ Án lệ số 24/2018/AL về di sản thừa kế chuyển thành tài sản thuộc quyền sở hữu, quyền sử dụng hợp pháp của cá nhân

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND057545

+ Án lệ số 25/2018/AL về không phải chịu phạt cọc vì lý do khách quan

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND057546

+ Án lệ số 31/2020/AL về xác định quyền thuê nhà, mua nhà thuộc sở hữu của Nhà nước theo Nghị định số 61/CP ngày 05-7-1994 của Chính phủ về quyền tài sản

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104197

+ Án lệ số 32/2020/AL về trường hợp đất do cá nhân khai phá nhưng sau đó xuất cảnh định cư ở nước ngoài và người khác đã quản lý, sử dụng ổn định, lâu dài.

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104198

+ Án lệ số 33/2020/AL về trường hợp cá nhân được Nhà nước giao đất nhưng không sử dụng mà để người khác quản lý, sử dụng ổn định, lâu dài

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104199

+ Án lệ số 34/2020/AL về quyền lập di chúc định đoạt giá trị bồi thường về đất trong trường hợp đất bị Nhà nước thu hồi có bồi thường

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104200

+ Án lệ số 35/2020/AL về người Việt Nam trước khi định cư ở nước ngoài giao lại đất nông nghiệp cho người ở trong nước sử dụng

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104201

+ Án lệ số 36/2020/AL về hiệu lực của hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất khi giấy

Xem án lệ tại: https://anle.toaan.gov.vn/webcenter/portal/anle/chitietanle?dDocName=TAND104202

Câu hỏi thường gặp

Câu hỏi: Án lệ là gì?

Trả lời: Án lệ là kết quả của quá trình xét xử một vụ án cụ thể, được Hội đồng thẩm phán của Tòa án nhân dân tối cao chọn lựa và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố làm chính thức, có hiệu lực pháp luật. Đây là một tài liệu quan trọng được Tòa án sử dụng để nghiên cứu và áp dụng trong các phiên xử tương lai.

Câu hỏi: Án lệ mang lại giá trị gì trong quá trình xét xử?

Trả lời: Án lệ mang lại giá trị quan trọng bao gồm việc giải thích và làm rõ các quy định pháp luật, tích hợp chuẩn mực và hướng dẫn áp dụng pháp luật, cung cấp lẽ công bằng trong việc xử lý vấn đề pháp lý và định rõ nguyên tắc đối với những vấn đề chưa được quy định cụ thể.

Câu hỏi: Án lệ có tính chuẩn mực như thế nào?

Trả lời: Án lệ có tính chuẩn mực bằng cách đưa ra tiêu chí mẫu mực cho quyết định trong các vụ án tương tự, cung cấp hướng dẫn và nguyên tắc áp dụng pháp luật thống nhất trong quá trình xét xử.

Câu hỏi: Làm thế nào để áp dụng án lệ trong xét xử?

Trả lời: Án lệ được nghiên cứu và áp dụng sau 30 ngày kể từ ngày công bố. Trong xét xử, án lệ được sử dụng để đảm bảo nhất quán trong giải quyết vụ án có tình huống pháp lý tương tự và nếu tòa án không áp dụng án lệ, lý do phải được nêu rõ trong bản án hoặc quyết định của tòa án.