Có thể thay đổi di chúc thừa kế hay không?

Khi người lập di chúc quyết định thêm vào di chúc đã có, phần bổ sung đó sẽ được coi là phần của di chúc và có giá trị pháp luật tương đương. Trong trường hợp di chúc đã lập và phần bổ sung có sự không nhất quán, chỉ phần bổ sung mới có hiệu lực pháp luật, còn phần di chúc ban đầu không được xem xét. Điều này có nghĩa là bản bổ sung sẽ thay thế, hoặc thậm chí hủy bỏ phần tương ứng trong di chúc gốc.

Nếu người lập di chúc quyết định thay thế toàn bộ di chúc bằng một bản mới, di chúc cũ sẽ bị hủy bỏ hoàn toàn. Điều này áp dụng khi người lập di chúc cảm thấy cần điều chỉnh nội dung hoặc muốn thay đổi người thụ hưởng. Hành động này tạo ra sự rõ ràng và hiệu quả trong việc thực hiện ý muốn của người lập di chúc, đồng thời giúp tránh những hiểu lầm và tranh chấp trong quá trình thực thi di chúc.

Theo quy định tại Điều 56 Luật Công chứng năm 2014, trong trường hợp người lập di chúc đã công chứng nhưng sau đó muốn thực hiện sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc, họ có quyền yêu cầu bất kỳ công chứng viên nào để tiến hành công chứng việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, hoặc hủy bỏ đó.

Nếu di chúc trước đó đã được lưu giữ tại một tổ chức hành nghề công chứng, người lập di chúc cần thông báo cho tổ chức đó về ý định sửa đổi, bổ sung, thay thế, hoặc hủy bỏ di chúc. 

Điều này có nghĩa rằng, sau khi lập di chúc để nhượng lại tài sản cho con cái, phụ huynh có thể thay đổi ý muốn của mình bất cứ khi nào. Cụ thể, họ có thể quyết định bổ sung thêm tài sản hoặc thay đổi người được nhận di chúc. Ngược lại, nhiều trường hợp mặc dù đã lập di chúc nhưng sau đó có thể muốn điều chỉnh nội dung để thêm vào tài sản cho con cái hoặc điều chỉnh người hưởng di chúc. Quy định này giúp bảo đảm quyền linh hoạt cho người lập di chúc trong việc thay đổi quyết định của mình theo thời gian.

Thay đổi nội dung di chúc: Lập mới hay sửa đổi?

Thay đổi nội dung di chúc: Lập mới hay sửa đổi?

Theo quy định tại khoản 5 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hiệu lực của di chúc thì khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Hiệu lực của di chúc

1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.

2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

5. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Dựa vào các quy định được nêu trên, hệ thống pháp luật không ngăn chặn việc một người có thể lập nhiều bản di chúc để quy định về nhiều phần của tài sản của mình. Trong tình huống mà một tài sản cụ thể được đề cập trong nhiều bản di chúc, nguyên tắc áp dụng là bản di chúc cuối cùng sẽ được coi là có giá trị và hiệu lực pháp luật.

Điều này có nghĩa là, khi có sự trùng lặp trong nội dung của các di chúc, bản di chúc cuối cùng được lập sẽ ghi đè lên các bản trước đó và được thực thi theo quy định. Người lập di chúc có quyền tự do điều chỉnh ý muốn của mình và thay đổi phân chia tài sản thông qua việc lập nhiều di chúc.

 Do đó, trong trường hợp cha mẹ thay đổi nội dung di chúc, họ có thể lựa chọn giữa việc lập di chúc mới hoặc sửa đổi di chúc cũ.

Sự khác biệt giữa hai phương thức này phụ thuộc vào quy trình thực hiện:

• Lập di chúc mới: Di chúc cũ sẽ không còn hiệu lực và sẽ bị huỷ bỏ.

• Sửa đổi di chúc: Có thể thực hiện qua hai cách sau:

  1. Công chứng sửa đổi di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng, nếu di chúc cần sửa đổi được lập ở Phòng/Văn phòng công chứng.
  2. Người viết di chúc hoặc người làm chứng phải ký tên bên cạnh chỗ sửa chữa nội dung nếu di chúc không được công chứng hoặc chứng thực.

Quá trình này phải được thực hiện tại tổ chức hành nghề công chứng, đồng thời chuẩn bị hồ sơ cần thiết như:

• Dự thảo di chúc hoặc bản di chúc đã lập trước đó.
• Phiếu yêu cầu công chứng mô tả yêu cầu lập di chúc mới hoặc sửa đổi, bổ sung di chúc đã lập.
• Giấy tờ cá nhân của người lập/sửa đổi di chúc và người được thừa kế theo di chúc.
• Giấy tờ liên quan đến tài sản để lại di chúc (nếu có).

Công chứng di chúc mới hoặc sửa đổi di chúc phải được thực hiện tại tổ chức hành nghề công chứng theo quy trình cụ thể. Thời gian giải quyết thông thường là ngay trong ngày, tuy nhiên, theo quy định của Điều 43 Luật Công chứng, thời hạn có thể kéo dài từ 2 đến 10 ngày làm việc tùy thuộc vào độ phức tạp của nội dung công chứng.

Phí công chứng di chúc là 50.000 đồng, và phí sửa đổi, bổ sung di chúc là 40.000 đồng, theo quy định tại Điều 4 Thông tư 257/2016/TT-BTC.

Câu hỏi thường gặp

Câu hỏi: Có thể thay đổi di chúc thừa kế đã lập được không?

Trả lời: Theo Điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015, người lập di chúc hoàn toàn có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hoặc hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.

Câu hỏi: Di chúc mới và sửa đổi di chúc có sự khác biệt như thế nào?

Trả lời: Lập di chúc mới đồng nghĩa với việc di chúc cũ sẽ không còn hiệu lực và sẽ bị huỷ bỏ, trong khi sửa đổi di chúc chỉ thay đổi một phần hoặc toàn bộ nội dung của di chúc đã lập.

Câu hỏi: Bố của ông Lê Hồng Phúc muốn thay đổi di chúc để chia tài sản cho 4 người con gái sau khi mẹ ông đã mất, ông có quyền thực hiện điều này không?

Trả lời: Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật Dân sự, cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình và để lại cho người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc. Khoản 1 Điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định rằng người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hoặc hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào. Do đó, trong trường hợp ông Lê Hồng Phúc muốn thay đổi di chúc để phân chia tài sản cho 4 người con gái sau khi mẹ ông đã mất, ông hoàn toàn có quyền thực hiện điều này, đặc biệt là khi di chúc trước đó là di chúc chung của bố mẹ ông. Ông có thể sửa đổi nội dung di chúc để phản ánh ý muốn mới của mình đối với phần tài sản thuộc sở hữu cá nhân của ông.

Câu hỏi: Nếu thêm vào di chúc đã có, phần bổ sung có hiệu lực như thế nào?

Trả lời: Bổ sung di chúc sẽ có hiệu lực pháp luật như di chúc đã lập, tuy nhiên, nếu có mâu thuẫn giữa di chúc đã lập và phần bổ sung, chỉ phần bổ sung mới có hiệu lực.