Cách thanh toán và phân chia di sản thừa kế

Trong việc giải quyết di sản thừa kế, thanh toán và phân chia di sản không chỉ là quá trình đơn giản mà còn là bức tranh phức tạp của quy định pháp luật. Từ việc họp mặt người thừa kế, xác định người phân chia di sản, đến thứ tự ưu tiên thanh toán, tất cả được nắm bắt cụ thể theo Bộ luật Dân sự 2015. Bài viết này sẽ đi sâu vào những khía cạnh này và trả lời câu hỏi quan trọng về pháp lý trong quá trình này.

Thanh toán và phân chia di sản thừa kế

1. Thanh toán di sản thừa kế theo quy định

Thanh toán và phân chia di sản thừa kế đóng vai trò quan trọng trong quá trình giải quyết tài sản và quyền lợi của người thừa kế theo quy định của Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13 ngày 24 tháng 11 năm 2015. Quy định này không chỉ đưa ra các nguyên tắc chung mà còn chi tiết hóa quy trình và trách nhiệm của các bên liên quan.

1.1. Họp mặt những người thừa kế

Sau khi thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố, người thừa kế có quyền họp mặt để thỏa thuận các vấn đề quan trọng. Các điểm cần thảo luận bao gồm:

• Cử người quản lý di sản và xác định quyền nghĩa vụ nếu không có chỉ định trong di chúc.
• Thỏa thuận về cách thức phân chia di sản.
• Mọi thỏa thuận phải được lập thành văn bản để đảm bảo tính minh bạch và chắc chắn.

1.2. Người phân chia di sản

Người phân chia di sản có thể là người quản lý di sản được chỉ định trong di chúc hoặc được người thừa kế thỏa thuận. Nhiệm vụ của người này bao gồm:

• Chia di sản đúng theo di chúc hoặc thỏa thuận của người thừa kế.
• Hưởng thù lao nếu những người thừa kế có thoả thuận hoặc di chúc cho phép.

1.3. Thứ tự ưu tiên thanh toán

Các nghĩa vụ tài sản và chi phí thừa kế được thanh toán theo thứ tự ưu tiên như sau:

1. Chi phí mai táng hợp lý theo đúng tập quán.
2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu.
3. Chi phí bảo quản di sản.
4. Tiền công lao động.
5. Tiền bồi thường thiệt hại.
6. Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước.
7. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân.
8. Tiền phạt.
9. Các chi phí khác.

2. Phân chia di sản thừa kế theo quy định

Phân chia di sản thừa kế theo quy định

2.1. Phân chia di sản theo di chúc

Theo điều 659 Bộ luật dân sự 2015, phân chia di sản theo di chúc được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc. Di chúc có thể xác định rõ phần của từng người thừa kế hoặc chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc.

Trong trường hợp di chúc không rõ ràng về phần của từng người thừa kế, tài sản sẽ được phân chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc. Điều này, tuy nhiên, có thể được điều chỉnh bằng các thỏa thuận khác.

Di chúc xác định phân chia theo hiện vật

Nếu di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật, người thừa kế sẽ nhận hiện vật kèm theo hoa lợi và lợi tức từ hiện đó. 

Trong trường hợp hiện vật bị tổn thất do lỗi của người khác, người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Di chúc xác định phân chia theo tỷ lệ

Nếu di chúc chỉ định phân chia theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản, tỷ lệ này được tính trên giá trị di sản còn lại vào thời điểm phân chia.

2.2. Phân chia di sản theo pháp luật

Phân chia di sản theo pháp luật

Đối với người thừa kế cùng hàng

Khi phân chia di sản, nếu có người thừa kế cùng hàng đã thành thai nhưng chưa sinh ra, một phần di sản phải được dành lại cho họ. Nếu người thừa kế đó sống khi sinh ra, họ sẽ được hưởng; nếu không, phần đó sẽ thuộc về những người thừa kế khác.

Yêu cầu chia di sản và thời hạn

Trong trường hợp yêu cầu chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình, bên còn sống có quyền yêu cầu Tòa án xác định phần chia di sản. Thời hạn này không quá 03 năm từ thời điểm mở thừa kế, có thể gia hạn một lần nhưng không quá ba năm.

2.3. Phân chia di sản trong trường hợp có người thừa kế mới hoặc có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế

Trong trường hợp đã phân chia di sản nhưng xuất hiện người thừa kế mới, di sản không được phân chia lại bằng hiện vật. Người thừa kế cũ phải thanh toán một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người mới, trừ khi có thỏa thuận khác. Nếu có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế, họ phải trả lại di sản hoặc thanh toán một khoản tiền tương đương.

3. Câu hỏi thường gặp

Câu hỏi 1: Phần di sản nào được áp dụng phân chia thừa kế theo pháp luật?

Theo Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật áp dụng khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp. Nó cũng được áp dụng khi người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, và cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại.

Thừa kế theo pháp luật cũng áp dụng cho các phần di sản không được định đoạt trong di chúc, có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực, và liên quan đến người thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản, hoặc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc

Câu hỏi 2: Người thừa kế theo pháp luật gồm những ai?

Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

1. Hàng thừa kế thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

2. Hàng thừa kế thứ hai: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

3. Hàng thừa kế thứ ba: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người cùng hàng thừa kế hưởng di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng khi không còn ai ở hàng thừa kế trước, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản, hoặc từ chối nhận di sản.

Câu hỏi 3: Hạn chế phân chia di sản trong trường hợp nào?

Hạn chế phân chia di sản xảy ra khi người lập di chúc hoặc tất cả thừa kế đồng thuận, quy định theo Điều 661. Di sản chỉ được chia sau một thời hạn nhất định. Nếu việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người còn sống và gia đình, họ có thể yêu cầu Tòa án xác định phần di sản và yêu cầu gia hạn thêm, nhưng không quá 03 năm mỗi lần.