Thừa kế là quá trình chuyển giao tài sản từ người đã qua đời cho người sống, được quy định bởi di chúc hoặc pháp luật. Bài viết này tập trung vào quyền và nghĩa vụ của người thừa kế tài sản theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Người thừa kế có quyền từ chối và nghĩa vụ tài sản đối với di sản do người đã qua đời để lại, với sự minh bạch và công bằng từ pháp luật.

 Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế tài sản

Thừa kế là gì?

Thừa kế là quá trình chuyển giao tài sản từ người đã qua đời (người để lại di sản) cho người sống (người thừa kế), trong đó di sản là tài sản được để lại. Thừa kế có hai hình thức chính:

• Thừa kế theo di chúc: Đây là quá trình chuyển nhượng tài sản theo ý muốn đã được người chết quyết định khi còn sống, theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015.

• Thừa kế theo pháp luật: Là thừa kế theo thứ tự, điều kiện và trình tự được pháp luật quy định, nhằm đảm bảo công bằng và minh bạch trong việc phân phối di sản. Điều này được quy định tại Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015.

Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế được quy định như thế nào?

Quyền của người thừa kế theo pháp luật

Pháp luật quy định về thừa kế luôn tôn trọng sự tự do của người thừa kế trong quyết định việc nhận di sản thừa kế từ người đã qua đời. Pháp luật không áp đặt việc nhận di sản thừa kế cho người thừa kế nếu họ không mong muốn nhận phần di sản đó.

Theo Điều 620 Bộ luật dân sự 2015, quy định về việc từ chối nhận di sản như sau:

1. Người thừa kế được quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối là để tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với người khác.

2. Hành động từ chối nhận di sản phải được thực hiện bằng văn bản và thông báo đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, và người được giao nhiệm vụ phân phối di sản.

3. Hành động từ chối nhận di sản phải được thực hiện trước thời điểm phân chia di sản.

Từ chối quyền hưởng di sản là một trong những quyền của người thừa kế - bên có quyền hưởng di sản thừa kế. Điều luật trên chi tiết 3 khía cạnh về quyền từ chối, thủ tục từ chối, và thời điểm từ chối nhận di sản theo quy định của pháp luật. Người thừa kế có quyền hưởng, quyền từ chối, quyền được hưởng một phần thừa kế theo pháp luật, và quyền thừa kế thế vị, trong đó quyền từ chối được coi là quyền quan trọng giúp định rõ quyền sở hữu đối với phần di sản mà họ được hưởng.

Nghĩa vụ của người thừa kế theo pháp luật

Căn cứ theo Điều 615 của Bộ Luật Dân sự 2015, việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được quy định như sau:

1. Người được hưởng thừa kế chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trong trường hợp di sản chưa được phân chia, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại sẽ được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.

3. Khi di sản đã được phân chia, mỗi người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng với phần tài sản mà họ đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

4. Trong trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc, họ cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại giống như người thừa kế là cá nhân.

Điều này xác định rõ trách nhiệm của người thừa kế trong việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của người chết và chỉ áp dụng cho những người được hưởng di sản thừa kế. Nếu người thừa kế từ chối quyền hưởng di sản, họ sẽ không còn nghĩa vụ thực hiện về tài sản do người chết để lại theo quy định.

Các câu hỏi thường gặp:

Câu hỏi 1: Người thừa kế có quyền từ chối di sản không?

Câu trả lời 1: Đúng, theo Điều 620 của Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản. Tuy nhiên, việc từ chối phải được thể hiện bằng văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, và người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.

Câu hỏi 2: Di chúc có ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của người thừa kế không?

Câu trả lời 2: Đúng, theo Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của người thừa kế. Người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.

Câu hỏi 3: Người thừa kế có thể đòi hỏi công chứng văn bản về phân chia di sản không?

Câu trả lời 3: Đúng, theo quy định, những người thừa kế có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản theo Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP.

Câu hỏi 4: Nếu người thừa kế không đồng ý với phân chia di sản, họ có quyền nào?

Câu trả lời 4: Người thừa kế có quyền từ chối di sản hoặc yêu cầu công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định nếu họ không đồng ý với phân chia di sản.

Câu hỏi 5: Nghĩa vụ tài sản của người thừa kế được thực hiện như thế nào khi di sản chưa được chia?

Câu trả lời 5: Nghĩa vụ tài sản của người thừa kế trong trường hợp di sản chưa được chia sẽ được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.