Hỏi cung bị can là biện pháp điều tra tác động trực tiếp đến tâm lý của bị can, có vai trò quan trọng trong việc xác định sự thật khách quan của vụ án hình sự. Đặc biệt là đối với bị can dưới 18 tuổi - một đối tượng pháp lý đặc thù của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự Việt Nam. Để hiểu rõ vấn đề hỏi cung bị can là người chưa thành niên tiến hành ra sao, quy định như thế nào. Công ty Luật ACC sẽ chia sẻ qua bài viết dưới đây.
1.Hỏi cung bị can dưới 18 tuổi
Bị can dưới 18 tuổi là người chưa phát triển hoàn thiện về thể chất, tâm thần. Vì thế cần xác định rõ ràng, cụ thể đối tượng bị can dưới 18 tuổi là ai để thực hiện các thủ tục tố tụng dân sự chính xác nhất.
2. Nguyên tắc hỏi cung bị can
Theo quy định của BLTTHS thì khi tiến hành hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi, người có thẩm quyền hỏi cung cần quán triệt và đảm bảo các nguyên tắc cơ bản sau đây:
Một là, nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi được quy định tại Điều 414 BLTTHS. Theo đó, khi tiến hành hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi, người có thẩm quyền hỏi cung cần phải:
– Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi; bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi;
– Bảo đảm giữ bí mật cá nhân của người dưới 18 tuổi;
– Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện của người dưới 18 tuổi, nhà trường, Ðoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý, xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh hoạt;
– Tôn trọng quyền được tham gia, trình bày ý kiến của người dưới 18 tuổi;
– Bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý của người dưới 18 tuổi;
– Bảo đảm các nguyên tắc xử lý của Bộ luật hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội;
– Bảo đảm giải quyết nhanh chóng, kịp thời các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi.
Hai là, nguyên tắc bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa được quy định tại Điều 7 BLTTHS. Đây là một trong những nguyên tắc hiến định đã được quán triệt trong mọi hoạt động Tố tụng hình sự của các cơ quan, chủ thể có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Ba là, nguyên tắc bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được quy định tại Điều 10 BLTTHS. Theo đó, khi hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi pháp luật nghiêm cấm mọi hành vi tra tấn, bức cung, dùng nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khỏe của bị can là người dưới 18 tuổi.
Bốn là, nguyên tắc bảo hộ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của cá nhân… được quy định tại Điều 11 BLTTHS. Đây là nguyên tắc đã được ghi nhận tại các điều luật trong Chương “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” của Hiến pháp năm 2013.
Năm là, bảo đảm quyền bào chữa của bị can là người dưới 18 tuổi theo quy định tại Điều 16, Điều 422 BLTTHS. Theo đó, khi tiến hành hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi phải có sự tham gia của người đại diện, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị can. Trường hợp bị can không có người bào chữa hoặc người đại diện của họ không lựa chọn người bào chữa thì Cơ quan tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa theo quy định tại Điều 76 của BLTTHS
Sáu là, đảm bảo nguyên tắc tiếng nói và chữ viết dùng trong Tố tụng hình sự được quy định tại Điều 29 BLTTHS. Theo quy định trên, trong quá trình hỏi cung bị can, ngôn ngữ chính thức dùng trong hoạt động hỏi cung bắt buộc là phải bằng tiếng Việt. Nếu bị can là người dưới 18 tuổi không sử dụng được tiếng Việt như bị can là người dân tộc thiểu số, người nước ngoài… thì họ có quyền dùng tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình, trong trường hợp này cần có người phiên dịch.
3. Chủ thể có thẩm quyền triệu tập và hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi
Theo quy định tại BLTTHS thì chủ thể có nhiệm vụ, quyền hạn triệu tập và tiến hành hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi phải là người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Tuy nhiên, cần xác định rõ như sau:
Thứ nhất, chủ thể có quyền hạn triệu tập và hỏi cung bị can bao gồm: Điều tra viên; Kiểm sát viên; Cấp trưởng, cấp phó của các Cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Thứ hai, chủ thể chỉ có nhiệm vụ, quyền hạn hỏi cung bị can mà không có quyền hạn triệu tập bị can là Cán bộ điều tra của các cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
Thứ ba, chủ thể hỗ trợ việc hỏi cung bị can gồm: Cán bộ điều tra thuộc Cơ quan điều tra, Kiểm tra viên thuộc Viện kiểm sát nhân dân ; là người tiến hành tố tụng nhưng họ không có quyền hạn triệu tập và hỏi cung bị can. Họ chỉ có nhiệm vụ, quyền hạn giao, chuyển, gửi giấy triệu tập; ghi biên bản hỏi cung bị can…khi được Điều tra viên, Kiểm sát viên phân công
Thứ tư, cấp trưởng, cấp phó và cán bộ điều tra của các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra không có thẩm quyền triệu tập và hỏi cung bị can.
Ngoài ra, căn cứ theo quy định tại Điều 415 BLTTHS và Điều 5 Thông tư liên tịch số 06/2018 thì chủ thể có thẩm quyền triệu tập và hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi cần phải có ít nhất một trong các điều kiện sau đây:
– Có kinh nghiệm khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi;
– Đã được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng giải quyết các vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi;
– Đã được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.
Người có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi là người có thâm niên công tác trong lĩnh vực tư pháp, quản lý, đào tạo, bảo vệ, chăm sóc và giáo dục người dưới 18 tuổi; người được đào tạo về giáo dục thanh, thiếu niên, nhi đồng hoặc những người khác có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi
4. Trình tự, thủ tục hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi
Trình tự, thủ tục hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi có những điểm khác biệt so với thủ tục hỏi cung được áp dụng với các các chủ thể khác (bị can là người từ đủ 18 tuổi trở lên phạm tội). Cụ thể như sau:
– Về thời gian, địa điểm tiến hành hỏi cung
+ Về thời gian hỏi cung: Khi có quyết định khởi tố bị can, Điều tra viên, Kiểm sát viên phải tiến hành ngay việc hỏi cung bị can. Không tiến hành hỏi cung bị can vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn được nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản. Cũng theo quy định tại khoản 5 Điều 421 BLTTHS thì thời gian hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi không quá hai lần trong 01 ngày và mỗi lần không quá 02 giờ, trừ trường hợp như: phạm tội có tổ chức, để truy bắt người phạm tội khác đang bỏ trốn, ngăn chặn người khác phạm tội, để truy tìm công cụ, phương tiện phạm tội hoặc vật chứng khác của vụ án, vụ án có nhiều tình tiết phức tạp.
+ Về địa điểm hỏi cung: Theo quy định tại khoản 1 Điều 14 Thông tư liên tịch 06/2018 thì việc hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi có thể thực hiện tại nơi cư trú của người đó hoặc nơi tiến hành điều tra. Trường hợp hỏi cung tại nơi tiến hành điều tra thì cần phải sắp xếp, bố trí phòng hỏi cung bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý người dưới 18 tuổi.
– Về trình tự, thủ tục tiến hành hỏi cung: Theo quy định tại khoản 2 Điều 14 Thông tư liên tịch số 06/2018 thì việc hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi phải được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục, bảo đảm sự tham gia của người đại diện, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi theo quy định tại Điều 183, Điều 421 BLTTHS và Thông tư liên tịch số 03/2018/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BQP ngày 01/01/2018 hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh; sử dụng, bảo quản, lưu trữ kết quả ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Theo đó:
Đối với hoạt động hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi phải có sự tham gia của người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Do đó, trước khi tiến hành hỏi cung bị can, Điều tra viên phải thông báo cho người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị can về thời gian, địa điểm hỏi cung.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Công ty Luật ACC chúng tôi về " Quy định về thời gian hỏi cung bị can dưới 18 tuổi " và một số vấn đề pháp lý liên quan. Mọi vướng mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ pháp lý khác, quý khách vui lòng liên hệ với chúng tôi.
Nội dung bài viết:
Bình luận