Nhập khẩu là gì? Các hình thức nhập khẩu phổ biến

Đối với đa số mọi người, nhập khẩu không còn là một thuật ngữ xa lạ nữa. Tuy nhiên, không phải ai cũng có hiểu biết sâu sắc và chính xác về khái niệm này. Vậy thực tế, nhập khẩu là gì? Hãy cùng Acc tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé! 

Nhập khẩu là gì? Các hình thức nhập khẩu phổ biến

1. Nhập khẩu là gì?

Hiểu một cách đơn giản, nhập khẩu là quá trình mang hàng hóa, nguyên vật liệu từ các quốc gia khác về Việt Nam để sử dụng hoặc phục vụ cho quá trình sản xuất. Đây là khái niệm phổ biến mà hầu hết mọi người đều hiểu. Tuy nhiên, trong các nguồn tham khảo như Wikipedia và Luật Thương mại, khái niệm "hàng nhập khẩu" được định nghĩa cụ thể hơn.

- Theo Wikipedia, "Nhập khẩu" là các giao dịch liên quan đến hàng hóa và dịch vụ từ nguồn cung ngoại quốc thông qua biên giới quốc gia. Đây là hoạt động kinh doanh quốc tế, không chỉ dừng lại ở việc mua bán lẻ mà hoạt động trong một hệ thống phức tạp, bao gồm cả tổ chức bên trong và bên ngoài quốc gia nhập khẩu. Sự trao đổi này dựa trên nguyên tắc trao đổi ngang giá với tiền tệ làm phương tiện thanh toán.

- Theo Điều 28, khoản 1 của Luật Thương mại 2015, nhập khẩu hàng hóa được định nghĩa là "việc đưa hàng hóa vào lãnh thổ Việt Nam từ nước ngoài hoặc từ các khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.

2. Đặc điểm của nhập khẩu 

So với việc kinh doanh và buôn bán trong nước, hoạt động nhập khẩu đặc biệt phức tạp và mang nhiều đặc điểm riêng biệt. Cụ thể, những điểm quan trọng như sau:

• Quá trình nhập hàng từ nước ngoài phải tuân thủ các quy định, luật lệ của cả quốc gia nhập hàng và quốc gia xuất phát, bao gồm cả các thỏa thuận quốc tế và quy tắc thương mại quốc tế.
• Thị trường nhập khẩu mang tính đa dạng và phong phú, với nhiều hình thức giao dịch như giao dịch trực tiếp, giao dịch qua trung gian hoặc tại các hội chợ triển lãm.

Đặc điểm của nhập khẩu

• Phương thức thanh toán trong giao dịch cũng đa dạng, từ Thư tín dụng (L/C), hàng đổi hàng, nhờ thu đến các phương thức khác.
• Các giao dịch thường sử dụng các loại tiền tệ quốc tế như đô la, bảng Anh với khả năng chuyển đổi linh hoạt.
• Đối với việc vận chuyển hàng hóa, các điều kiện phổ biến thường là FOB, CIF, ...
• Kinh doanh nhập khẩu đòi hỏi kiến thức về quản lý, nghiệp vụ Ngoại thương và sự nắm bắt thông tin nhanh nhạy.
• Hoạt động nhập khẩu luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì vậy việc mua bảo hiểm phù hợp cho hàng hóa là điều cần thiết để giảm thiểu rủi ro.

3. Vai trò của nhập khẩu đối với nền kinh tế

Trong thế giới thương mại hiện nay, sự tương tác và hợp tác giữa các quốc gia là không thể tránh khỏi trong bối cảnh thị trường đang sôi động không ngừng. Không có quốc gia nào có thể tự đủ và tự chủ hoàn toàn mà không cần sự trao đổi và hợp tác với các đối tác quốc tế. Đời sống người dân ngày càng phát triển và tiêu dùng ngày càng tăng, điều này tạo ra nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các quốc gia khác nhau.

- Nhận thức này là cơ sở cho một nền kinh tế bền vững. Thường thì các quốc gia phát triển và có khả năng khai thác tài nguyên sẽ có xuất khẩu cao, trong khi các quốc gia kém phát triển thường phải nhập khẩu nhiều hơn do năng lực sản xuất và nguồn tài nguyên hạn chế.

Trong ngữ cảnh của cả Việt Nam và nền kinh tế thế giới, việc nhập khẩu đóng vai trò quan trọng và có thể thấy qua 6 điểm sau:

• Đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và ngăn chặn tình trạng khan hiếm. Khi cần, nhập khẩu từ bên ngoài giúp cân đối kinh tế và đảm bảo sự ổn định.
• Làm cho thị trường tiêu dùng phong phú hơn bằng cách kết hợp hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa nội địa, tạo ra sự đa dạng trong lựa chọn cho người tiêu dùng.
• Xóa bỏ tình trạng độc quyền bằng cách đưa vào thị trường nhiều thương hiệu từ nhiều quốc gia khác nhau.
• Thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước thông qua sự cạnh tranh và đa dạng hóa thị trường.
• Chuyển giao công nghệ thông qua việc nhập khẩu, giúp nâng cao trình độ sản xuất và phát triển kinh tế quốc gia.
• Tăng cường xuất khẩu thông qua việc nhập khẩu đối lưu, nâng cao giá trị và chất lượng sản phẩm của quốc gia.

4. Các hình thức nhập khẩu phổ biến

Các hình thức nhập khẩu phổ biến

4.1. Nhập khẩu trực tiếp

Nhập khẩu trực tiếp là khi một doanh nghiệp tại Việt Nam tự mình thực hiện các thủ tục nhập hàng từ doanh nghiệp nước ngoài. Cụ thể, họ tự thương lượng và ký kết hợp đồng mua bán trực tiếp với đối tác ngoại, không thông qua bất kỳ bên trung gian nào.

- Trong quá trình này, doanh nghiệp tại Việt Nam tự chịu trách nhiệm tìm hiểu thị trường, tìm đối tác, ký hợp đồng, và quản lý toàn bộ quy trình nhập khẩu và kinh doanh hàng hóa.

- Phương thức này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, linh hoạt trong quản lý giao dịch, và nắm bắt được cơ hội thị trường nhanh chóng. Tuy nhiên, để thực hiện thành công, doanh nghiệp cần có nguồn lực tài chính và đội ngũ nhân viên có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm.

Nếu bạn là doanh nghiệp mới hoặc chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, hoặc sản phẩm bạn nhập khẩu là mới mẻ, thì có thể cân nhắc sử dụng các dịch vụ nhập khẩu ủy thác để giảm thiểu rủi ro và học hỏi kinh nghiệm từ các đối tác đáng tin cậy.

4.2. Nhập khẩu ủy thác (Nhập khẩu gián tiếp)

Hình thức nhập khẩu này thích hợp cho các tổ chức mới thành lập hoặc mới bắt đầu thực hiện nhập khẩu, nhất là khi họ còn thiếu kinh nghiệm và tài chính hạn hẹp, không có đội ngũ nhân sự có đủ kinh nghiệm hoặc khi muốn nhập khẩu những mặt hàng mới. Được biết đến trong tiếng Anh với thuật ngữ "Entrusted import".

- Trong quá trình nhập khẩu ủy thác, một đối tác trung gian sẽ đóng vai trò làm liên kết giữa tổ chức mua hàng và đối tác nước ngoài. Họ sẽ đại diện cho tổ chức mua hàng trong nước để ký kết hợp đồng nhập khẩu dưới danh nghĩa của mình (được ủy thác nhập khẩu). Tất cả các chi phí đều do tổ chức mua hàng chi trả (đối tác ủy thác).

- Trong quá trình này, tổ chức nhận ủy thác sẽ chịu trách nhiệm nghiên cứu thị trường, giá cả, chọn lựa phương thức vận chuyển phù hợp, hoàn thiện các thủ tục,... để đảm bảo hàng hóa được nhập khẩu đúng thời hạn và đúng yêu cầu trong hợp đồng đã ký kết với đối tác ủy thác.

- Thường thì tổ chức nhận ủy thác sẽ nhận một khoản phí ủy thác, thường là khoảng 1% giá trị tổng hợp của hợp đồng nhập khẩu. Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào mối quan hệ giữa hai bên và thỏa thuận giá cả.

Nhập khẩu ủy thác (Nhập khẩu gián tiếp)

4.3. Hình thức nhập khẩu đối lưu

Hình thức nhập khẩu đối lưu là một cách trao đổi mặt hàng giữa các quốc gia dựa trên việc định đồng giá. Thay vì phải chi trả bằng tiền tệ, doanh nghiệp nhập khẩu sẽ thanh toán bằng cách xuất khẩu hàng hóa có giá trị tương đương đến đối tác. Phương pháp này thường được áp dụng trong các nước đang phát triển.

4.4. Tạm nhập tái xuất 

Đây là quá trình nhập hàng vào quốc gia nhưng không đưa vào thị trường tiêu dùng nội địa. Mục tiêu là để hàng nhập khẩu được xuất bán trực tiếp cho bên thứ ba, tạo ra lợi nhuận.

- Là một hoạt động kết hợp cả nhập khẩu và xuất khẩu, nhằm tăng thu nhập ngoại tệ bằng việc xuất khẩu hàng hóa với giá trị cao hơn so với vốn ban đầu.

- Quá trình này yêu cầu hai hợp đồng cụ thể: hợp đồng mua hàng với doanh nghiệp xuất khẩu và hợp đồng bán hàng với doanh nghiệp nhập khẩu.

Ngoài ra, có còn phương thức chuyển khẩu, trong đó hàng hóa được chuyển từ nơi sản xuất trực tiếp đến quốc gia nhập khẩu mà không cần thông qua bước tạm nhập tái xuất tại Việt Nam.

4.5. Xuất nhập khẩu gia công 

Đây là quá trình mà nước ta nhập khẩu nguyên liệu, máy móc và công nghệ từ các quốc gia khác, sau đó doanh nghiệp Việt Nam thực hiện gia công sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng.

- Khi sản phẩm hoàn thành, nó có thể được chuyển giao cho khách hàng hoặc xuất khẩu sang quốc gia thứ ba theo yêu cầu của khách hàng.

- Thực tế, xuất nhập khẩu gia công và nhập khẩu gia công có thể coi là tương đương nhau, vì cả hai đều liên quan đến việc cung cấp dịch vụ gia công để sản xuất hàng hóa để bán cho các thị trường khác.

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu hàng hóa

Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu hàng hóa

Hoạt động nhập khẩu hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong kinh tế của mỗi quốc gia, và như mọi hoạt động kinh doanh khác, nó không thể tránh khỏi sự ảnh hưởng của một loạt yếu tố phức tạp. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng mà các doanh nghiệp nhập khẩu thường phải đối mặt và phản ứng:

• Chế độ và chính sách quốc tế và trong nước: Môi trường chính sách có thể thay đổi do quyết định của chính phủ trong nước hoặc các thỏa thuận quốc tế. Các biện pháp như thuế quan, quy định nhập khẩu và xuất khẩu, cũng như các hạn chế thị trường có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng nhập khẩu hàng hóa.
• Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá hối đoái không chỉ ảnh hưởng đến giá trị của giao dịch mà còn có thể tác động đến cạnh tranh giữa các sản phẩm nhập khẩu và sản xuất nội địa. Một tỷ giá hối đoái không ổn định có thể tạo ra rủi ro hoặc cơ hội cho các doanh nghiệp nhập khẩu.
• Thuế nhập khẩu: Thuế nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh thị trường và tạo nguồn thu cho ngân sách quốc gia. Mặc dù điều này có thể bảo vệ ngành công nghiệp nội địa, nhưng các mức thuế cao có thể làm tăng giá thành của hàng hóa nhập khẩu, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng và doanh số bán hàng.
• Hạn ngạch nhập khẩu: Các quốc gia có thể áp đặt hạn ngạch nhập khẩu để kiểm soát dòng nhập khẩu và bảo vệ sản xuất nội địa. Điều này có thể tạo ra thách thức cho các doanh nghiệp nhập khẩu trong việc tiếp cận thị trường và cung cấp sản phẩm.
• Điều kiện kinh tế và xã hội của quốc gia: Mức sống của người dân và điều kiện kinh tế của một quốc gia có thể ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng và lựa chọn hàng hóa nhập khẩu. Nếu mức sống tăng, có thể tạo ra nhu cầu cao hơn cho hàng hóa nhập khẩu cao cấp và ngược lại.

Tất cả những yếu tố này cùng tác động và tạo ra một môi trường phức tạp cho các doanh nghiệp nhập khẩu, đòi hỏi sự linh hoạt và sự đánh giá cẩn thận của rủi ro và cơ hội trước mỗi quyết định kinh doanh.

6. Thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu được quy định như thế nào?

Các quy định về thủ tục xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa được chi tiết hóa trong Điều 4 của Nghị định 69/2018/NĐ-CP như sau:

• Đối với hàng hóa xuất khẩu hoặc nhập khẩu dưới sự phê duyệt của bộ, cơ quan ngang bộ liên quan, thương nhân cần có giấy phép tương ứng từ các cơ quan này.
• Đối với hàng hóa xuất khẩu hoặc nhập khẩu theo các điều kiện cụ thể, thương nhân phải tuân thủ các điều kiện được quy định bởi pháp luật.

Thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu được quy định như thế nào?

• Đối với hàng hóa nằm trong Danh mục hàng hóa cần kiểm tra theo quy định tại Điều 65 của Luật Quản lý ngoại thương, thương nhân cần phải chịu sự kiểm tra từ cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
• Trong trường hợp không thuộc vào các điều khoản trên, thương nhân chỉ cần thực hiện thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu tại cơ quan hải quan.

Để xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài, công ty của bạn cần tuân thủ các quy định được đề cập trong Điều 4 của Nghị định 69/2018/NĐ-CP. 

Bài viết trên đã tổng hợp một cách đầy đủ và chi tiết về nhập khẩu là gì? Và các hoạt động nhập khẩu, cung cấp cho bạn nhiều kiến thức quan trọng để đảm bảo sự thuận lợi trong các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa