Các nguyên tắc trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức

Trong quá trình đổi mới và hoàn thiện nền hành chính công, đội ngũ viên chức đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn tại các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công và hiệu quả quản lý nhà nước. Pháp luật đã quy định rõ nguyên tắc trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức, coi đây là cơ sở định hướng cho mọi hành vi, ứng xử và thái độ làm việc của người viên chức. Hãy cùng Công ty Luật ACC tìm hiểu vấn đề trên.

Các nguyên tắc trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức

1. Viên chức là gì?

Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập, ký hợp đồng làm việc và hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định pháp luật.

Theo Luật Viên chức năm 2010 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2019), viên chức không giữ vị trí lãnh đạo, quản lý như công chức nhưng lại đảm nhiệm các công việc chuyên môn, nghiệp vụ trong các lĩnh vực như: giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học, kỹ thuật, v.v... Vai trò của viên chức rất quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ công và thực hiện các nhiệm vụ xã hội thuộc trách nhiệm của Nhà nước.

>> Bạn có thể tham khảo thêm về Viên chức có phải biên chế không?

2. Hoạt động nghề nghiệp của viên chức là gì? 

Căn cứ Điều 4 Luật Viên chức năm 2010, hoạt động nghề nghiệp của viên chức được hiểu là:

“Việc thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ có yêu cầu về trình độ, năng lực, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ trong đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.”

Nói cách khác, hoạt động nghề nghiệp của viên chức chính là việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ chuyên môn, đòi hỏi kiến thức, năng lực chuyên sâu và được tổ chức theo vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp. Hoạt động này là trung tâm trong quá trình công tác của viên chức và được thực hiện trên nền tảng pháp lý, đạo đức nghề nghiệp và quy định chuyên môn.

>> Tìm hiểu thêm bài viết chi tiết về Các nghĩa vụ khác của viên chức là gì?

3. Các nguyên tắc trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức 

Theo quy định tại Điều 5 Luật Viên chức năm 2010, trong quá trình thực hiện hoạt động nghề nghiệp, viên chức phải tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản, đóng vai trò định hướng cho hành vi, thái độ và trách nhiệm nghề nghiệp. Cụ thể như sau:

● Tuân thủ pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật

Viên chức phải luôn hành động trong khuôn khổ của pháp luật, có ý thức chấp hành nghiêm chỉnh các quy định liên quan đến chuyên môn và công vụ. Mọi hành vi vi phạm đều có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý, từ xử lý hành chính đến hình sự, tùy theo mức độ vi phạm. Nguyên tắc này đặt nền móng cho tính kỷ luật và pháp quyền trong môi trường công.

● Tận tụy phục vụ nhân dân

Là người thực thi các dịch vụ công, viên chức có trách nhiệm phục vụ nhân dân một cách tận tình, trung thực, lấy quyền lợi và sự hài lòng của người dân làm trung tâm. Đây là nguyên tắc mang tính đạo đức và chính trị cao, thể hiện vai trò của viên chức trong mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân.

● Tuân thủ quy trình, quy định chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và quy tắc ứng xử

Mỗi ngành nghề, lĩnh vực đều có bộ tiêu chuẩn nghề nghiệp riêng, bao gồm các quy định chuyên môn, chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử. Viên chức phải tuyệt đối tuân thủ các quy định này để đảm bảo hiệu quả công việc và uy tín của ngành, đồng thời phòng tránh các hành vi sai trái, phản cảm hoặc vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

● Chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát

Viên chức không hoạt động độc lập hoàn toàn mà chịu sự quản lý, giám sát từ nhiều cấp, bao gồm cơ quan chủ quản, tổ chức chính trị – xã hội và cả nhân dân. Điều này bảo đảm cho tính minh bạch, khách quan và liêm chính trong hoạt động công vụ. Đồng thời, đây cũng là cơ chế giúp phát hiện sớm những hành vi sai phạm và nâng cao ý thức trách nhiệm cá nhân của viên chức.

>> Tìm hiểu thêm về vấn đề về Xác định là viên chức hay người lao động?

4. Quyền và nghĩa vụ của viên chức trong hoạt động nghề nghiệp 

4.1. Quyền của viên chức

Trong hoạt động nghề nghiệp, viên chức được pháp luật ghi nhận và bảo đảm các quyền cơ bản sau:

• Được bảo vệ về pháp lý trong quá trình làm việc: Viên chức được pháp luật bảo vệ khi thực hiện đúng quyền hạn, nghĩa vụ theo hợp đồng và quy định của pháp luật. Đây là cơ sở để viên chức an tâm công tác và phòng tránh rủi ro từ phía người sử dụng lao động hoặc đối tượng phục vụ.
  
  
• Được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ: Viên chức có quyền tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng để cập nhật kiến thức, nâng cao chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và năng lực chính trị. Đây là quyền lợi đồng thời là cơ hội phát triển sự nghiệp lâu dài của viên chức.
  
  
• Được đảm bảo điều kiện làm việc: Viên chức có quyền được trang bị phương tiện, thiết bị làm việc cần thiết để thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn. Các điều kiện này phải được xác định rõ trong hợp đồng làm việc hoặc quy định của đơn vị sự nghiệp.
  
  
• Được tiếp cận thông tin và tham gia quyết định chuyên môn: Viên chức có quyền tiếp cận thông tin liên quan đến nhiệm vụ, từ đó chủ động trong công việc và được tham gia vào quá trình ra quyết định về chuyên môn trong phạm vi nhiệm vụ được giao.
  
  
• Được quyền từ chối công việc trái pháp luật: Viên chức có quyền không thực hiện các mệnh lệnh, yêu cầu trái với quy định pháp luật, bảo vệ bản thân trước áp lực từ cấp trên hoặc các tình huống vi phạm đạo đức, pháp luật.
  
  

4.2. Nghĩa vụ của viên chức

Ngoài các quyền nêu trên, viên chức cũng phải thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ nghề nghiệp sau:

• Chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, đảm bảo hành vi nghề nghiệp luôn nằm trong giới hạn cho phép của pháp luật và đạo đức công vụ.
  
  
• Sống mẫu mực, liêm chính, công bằng, giữ gìn hình ảnh người cán bộ viên chức trong mắt đồng nghiệp và nhân dân.
  
  
• Tuân thủ nội quy, quy chế của đơn vị, có ý thức tổ chức, kỷ luật cao, không vi phạm nội quy công sở.
  
  
• Bảo vệ bí mật nhà nước, không tiết lộ thông tin thuộc phạm vi bí mật công vụ hoặc có thể gây phương hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc.
  
  
• Thực hiện nhiệm vụ đúng tiến độ, chất lượng và hiệu quả, chịu trách nhiệm cá nhân đối với kết quả công việc.
  
  
• Thường xuyên học tập nâng cao trình độ, kỹ năng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong hoạt động nghề nghiệp.
  
  
• Phối hợp tốt với đồng nghiệp, thực hiện đúng mực quy tắc ứng xử khi phục vụ nhân dân, không được gây khó khăn, phiền hà, nhũng nhiễu.
  
  

5. Các tiêu chí đánh giá xếp loại viên chức hiện nay 

Theo quy định tại Điều 3 Nghị định 90/2020/NĐ-CP, việc đánh giá viên chức không chỉ căn cứ vào hiệu quả công việc mà còn dựa trên 5 tiêu chí toàn diện, phản ánh đầy đủ năng lực, phẩm chất và thái độ nghề nghiệp. Cụ thể gồm:

● Chính trị, tư tưởng

Đây là tiêu chí quan trọng hàng đầu, thể hiện sự trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân. Viên chức phải kiên định lập trường chính trị, không dao động trước khó khăn, thử thách, có tinh thần bảo vệ lợi ích chung và tôn trọng tổ chức.

● Đạo đức, lối sống

Viên chức cần có phẩm chất đạo đức tốt, không tham ô, tiêu cực, có lối sống giản dị, trong sáng và thân thiện với đồng nghiệp, nhân dân. Đây là yếu tố góp phần xây dựng hình ảnh mẫu mực, liêm chính của người làm công vụ.

● Tác phong, lề lối làm việc

Viên chức cần thể hiện sự chuyên nghiệp qua thái độ làm việc khoa học, đúng nguyên tắc, có khả năng phối hợp, sáng tạo và linh hoạt trong xử lý công việc. Tác phong làm việc quyết định hiệu suất và sự tín nhiệm của tổ chức và nhân dân.

● Ý thức tổ chức kỷ luật

Viên chức phải tuân thủ sự phân công của tổ chức, thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ kê khai, báo cáo, đảm bảo tính trung thực và trách nhiệm trong công việc.

● Kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ

Tiêu chí này đánh giá trực tiếp hiệu quả công việc, thông qua khối lượng, chất lượng, tiến độ và mức độ hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Với viên chức quản lý, còn bao gồm năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách và cải cách hành chính trong đơn vị.

6. Câu hỏi thường gặp

Viên chức có được tự ý từ chối công việc khi thấy không phù hợp chuyên môn không?

Không. Viên chức chỉ được từ chối thực hiện nhiệm vụ khi nhiệm vụ đó trái pháp luật. Trong các trường hợp khác, viên chức vẫn phải thực hiện theo phân công và có thể kiến nghị lên cấp trên nếu thấy nhiệm vụ vượt ngoài năng lực.

Có quy định nào giới hạn thời gian đào tạo bồi dưỡng viên chức không?

Không có giới hạn cụ thể về thời gian, tuy nhiên việc đào tạo, bồi dưỡng phải theo kế hoạch của đơn vị và không làm ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn.

Viên chức vi phạm nguyên tắc nghề nghiệp sẽ bị xử lý thế nào?

Tùy theo mức độ vi phạm, viên chức có thể bị kiểm điểm, kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm pháp lý nếu hành vi vi phạm pháp luật. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng có thể dẫn đến chấm dứt hợp đồng làm việc.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề “Các nguyên tắc trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức ". Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.