7 nguyên tắc kế toán cơ bản mà kế toán viên cần phải biết

Trong lĩnh vực kế toán, việc nắm vững các nguyên tắc cơ bản không chỉ giúp kế toán viên thực hiện công việc một cách chính xác mà còn đảm bảo rằng các báo cáo tài chính của công ty luôn minh bạch và đáng tin cậy. Những nguyên tắc này đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự nhất quán và chính xác trong các hoạt động kế toán. Trong bài viết Công ty Luật ACC, chúng ta sẽ cùng khám phá 7 nguyên tắc kế toán cơ bản mà mọi kế toán viên cần phải biết, từ nguyên tắc cơ bản đến các ứng dụng thực tiễn trong môi trường doanh nghiệp.

7 nguyên tắc kế toán cơ bản mà kế toán viên cần phải biết

1. Nguyên tắc kế toán là gì?

Nguyên tắc kế toán là những quy tắc, quy ước hay chuẩn mực được đặt ra nhằm giúp cho những người có liên quan đến công tác kế toán thông qua việc hạch toán, lập báo cáo tài chính có thể sử dụng để đảm bảo tính thống nhất, trung thực, đầy đủ, chính xác và kịp thời của thông tin kế toán, phục vụ cho nhu cầu quản trị, điều hành, ra quyết định của tổ chức và các bên liên quan.

2. 7 nguyên tắc kế toán cơ bản mà kế toán viên cần phải biết

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành, có 7 nguyên tắc kế toán cơ bản sau:

• Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Công ty Luật ACCrual basis): Ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh tại thời điểm chúng thực hiện được, không phụ thuộc vào thời điểm thu, chi tiền.
• Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going concern): Giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần, và không có намерение hay sự cần thiết để thanh lý hoặc thu hẹp hoạt động kinh doanh.
• Nguyên tắc giá gốc (Historical cost): Ghi nhận tài sản, nguồn vốn và các khoản chi phí ở giá trị ban đầu (giá gốc) tại thời điểm phát sinh hoặc mua vào.
• Nguyên tắc phù hợp (Matching concept): Phù hợp chi phí với doanh thu cùng kỳ kế toán để xác định kết quả kinh doanh một cách chính xác.
• Nguyên tắc nhất quán (Consistency): Áp dụng thống nhất các phương pháp, quy định kế toán trong các kỳ kế toán liên tiếp để đảm bảo tính so sánh thông tin tài chính.
• Nguyên tắc thận trọng (Prudence concept): Thể hiện sự thận trọng trong việc ghi nhận và phản ánh thông tin tài chính, ưu tiên ghi nhận các khoản lỗ tiềm năng và hạn chế ghi nhận các khoản lợi nhuận chưa thực hiện.
• Nguyên tắc trọng yếu (Materiality concept): Chỉ ghi nhận và phản ánh những thông tin tài chính có tầm quan trọng, ảnh hưởng đến đánh giá tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Ngoài 7 nguyên tắc kế toán cơ bản trên, còn có một số nguyên tắc kế toán khác như nguyên tắc khách quan, nguyên tắc minh bạch, nguyên tắc đầy đủ, nguyên tắc kịp thời,...

>>> Xem thêm về Nguyên tắc nhất quán là gì? Ví dụ về nguyên tắc nhất quán qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Ví dụ 7 nguyên tắc kế toán cơ bản

Nguyên tắc cơ sở dồn tích

• Doanh nghiệp A cung cấp dịch vụ thiết kế website cho khách hàng vào tháng 12 năm 2023 nhưng chưa thu tiền của khách hàng đến tháng 1 năm 2024. Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, doanh nghiệp A phải ghi nhận doanh thu dịch vụ thiết kế website vào tháng 12 năm 2023 dù chưa thu tiền của khách hàng.
• Công ty B mua nguyên liệu đầu vào sản xuất vào tháng 11 năm 2023 nhưng nguyên liệu này chưa được sử dụng để sản xuất trong tháng 11 năm 2023. Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, công ty B phải ghi nhận chi phí nguyên liệu đầu vào vào tháng 11 năm 2023 dù nguyên liệu này chưa được sử dụng.

Nguyên tắc hoạt động liên tục

• Công ty C đang gặp khó khăn về tài chính nhưng ban lãnh đạo công ty vẫn quyết tâm duy trì hoạt động kinh doanh và có kế hoạch tái cấu trúc để vượt qua khó khăn. Theo nguyên tắc hoạt động liên tục, công ty C phải ghi nhận các khoản tài sản và nguồn vốn ở giá trị sử dụng chứ không phải giá trị thanh lý.

Nguyên tắc giá gốc

• Doanh nghiệp D mua một chiếc máy tính với giá 20 triệu đồng vào tháng 1 năm 2024. Theo nguyên tắc giá gốc, doanh nghiệp D phải ghi nhận tài sản máy tính ở giá trị 20 triệu đồng trong bảng cân đối kế toán.
• Công ty E mua một lô hàng hóa với giá 100 triệu đồng bao gồm cả thuế VAT 10%. Theo nguyên tắc giá gốc, công ty E phải ghi nhận tài sản hàng hóa ở giá trị 110 triệu đồng (bao gồm cả thuế VAT) trong bảng cân đối kế toán.

Nguyên tắc phù hợp

• Công ty F sử dụng một chiếc xe tải để vận chuyển hàng hóa trong tháng 4 năm 2024. Chi phí khấu hao của xe tải trong tháng 4 năm 2024 là 5 triệu đồng. Theo nguyên tắc phù hợp, công ty F phải ghi nhận chi phí khấu hao xe tải 5 triệu đồng vào tháng 4 năm 2024 cùng với doanh thu từ hoạt động vận chuyển hàng hóa trong tháng 4 năm 2024.

Nguyên tắc nhất quán

• Doanh nghiệp G đã áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng cho tài sản cố định trong nhiều năm qua. Theo nguyên tắc nhất quán, doanh nghiệp G phải tiếp tục áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng cho tài sản cố định trong các năm tiếp theo, không được tự ý thay đổi phương pháp khấu hao mà không có lý do chính đáng và được giải thích rõ ràng trong báo cáo tài chính.

Nguyên tắc thận trọng

• Công ty H dự kiến sẽ phải trả thuế thu nhập doanh nghiệp cho năm 2024 là 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, công ty H lo ngại rằng số tiền thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế có thể cao hơn do cơ quan thuế có thể điều chỉnh cơ sở tính thuế. Theo nguyên tắc thận trọng, công ty H phải trích lập dự phòng thuế thu nhập doanh nghiệp 2,2 tỷ đồng (cao hơn 10% so với dự kiến) trong báo cáo tài chính năm 2024.
• Doanh nghiệp I bán hàng hóa cho khách hàng nhưng lo ngại rằng khách hàng có thể không thanh toán khoản tiền mua hàng. Theo nguyên tắc thận trọng, doanh nghiệp I phải trích lập dự phòng công nợ khó đòi cho khoản phải thu này trong báo cáo tài chính.

Nguyên tắc trọng yếu

• Công ty K có một khoản đầu tư tài chính trị giá 1 triệu đồng. Theo nguyên tắc trọng yếu, công ty K có thể không cần phải ghi nhận khoản đầu tư tài chính này trong báo cáo tài chính nếu giá trị của khoản đầu tư này không đáng kể so với tổng tài sản của công ty.
• Doanh nghiệp L có một khoản chi phí phát sinh trong tháng nhưng số tiền chi phí này rất nhỏ. Theo nguyên tắc trọng yếu, doanh nghiệp L có thể gộp khoản chi phí này vào các khoản chi phí khác có tính chất tương tự để ghi nhận trong báo cáo tài chính.

>>> Xem thêm về Nguyên tắc là gì? Những điều cần biết về nguyên tắc qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

4. Câu hỏi thường gặp?

Nguyên tắc trọng yếu (materiality) là gì và làm thế nào để áp dụng nó trong báo cáo tài chính?

Nguyên tắc trọng yếu yêu cầu rằng chỉ những thông tin có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính mới cần được trình bày. Điều này có nghĩa là các thông tin không quan trọng có thể được bỏ qua để báo cáo tài chính không bị quá tải thông tin không cần thiết.

Làm thế nào các nguyên tắc kế toán cơ bản ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp?

Các nguyên tắc kế toán cơ bản ảnh hưởng đến cách mà doanh nghiệp ghi nhận, đo lường và trình bày các giao dịch tài chính. Chúng đảm bảo rằng báo cáo tài chính phản ánh chính xác tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp, từ đó giúp các bên liên quan đưa ra quyết định tài chính hợp lý.

Tại sao việc tuân thủ các nguyên tắc kế toán cơ bản là quan trọng đối với các kế toán viên và doanh nghiệp?

Việc tuân thủ các nguyên tắc kế toán cơ bản là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính. Điều này không chỉ giúp duy trì niềm tin của các nhà đầu tư và các bên liên quan mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý và quản lý tài chính hiệu quả.

Tóm lại, việc tuân thủ 7 nguyên tắc kế toán cơ bản không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là nền tảng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong công tác kế toán. Những nguyên tắc này không chỉ giúp kế toán viên thực hiện công việc một cách hiệu quả mà còn góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính của công ty. Đối với Công ty Luật ACC, việc hiểu và áp dụng đúng các nguyên tắc kế toán là yếu tố quyết định để duy trì sự tin cậy và ổn định trong hoạt động tài chính của công ty.