Nguyên giá tài sản cố định là gì? Hướng dẫn tính nguyên giá TSCĐ

Nguyên giá tài sản cố định (TSCĐ) là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được tài sản cố định, bao gồm các khoản chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua sắm, xây dựng và đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Qua bài viết, Công ty Luật ACC mong muốn chia sẻ đến quý khách hàng nguyên giá tài sản cố định và hướng dẫn tính nguyên giá TSCĐ.

Nguyên giá tài sản cố định là gì? Hướng dẫn tính nguyên giá TSCĐ

1. Nguyên giá tài sản cố định là gì?

Nguyên giá tài sản cố định (TSCĐ) là giá trị ban đầu của một tài sản cố định, phản ánh tổng số tiền mà doanh nghiệp đã bỏ ra để sở hữu và đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Nói cách khác, đây là chi phí ban đầu mà doanh nghiệp phải trả để có được tài sản đó.

2. Phân loại nguyên giá tài sản cố định

Nguyên giá tài sản cố định được phân loại dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, tùy thuộc vào mục đích sử dụng và quy định của pháp luật. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến: 

2.1. Nguyên giá tài sản cố định hữu hình

Nguyên giá tài sản cố định hữu hình là tổng số tiền mà một doanh nghiệp đã bỏ ra để sở hữu và đưa một tài sản cố định hữu hình vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Nói cách khác, đây là giá trị ban đầu mà doanh nghiệp phải trả để có được và sử dụng tài sản đó.

Trước khi đi sâu vào nguyên giá, chúng ta cần hiểu rõ tài sản cố định hữu hình là gì. Đây là những tài sản có hình thể cụ thể, có thể nhìn thấy và sờ được, được sử dụng trong quá trình sản xuất kinh doanh và có tuổi thọ sử dụng trên một năm. Ví dụ như:

• Nhà xưởng: Các công trình xây dựng dùng để sản xuất, lưu kho.
• Máy móc, thiết bị: Máy móc, thiết bị sản xuất, máy tính, xe nâng...
• Phương tiện vận tải: Ô tô, xe máy, tàu thuyền dùng cho vận chuyển hàng hóa, con người.
• Công cụ dụng cụ: Các công cụ, dụng cụ phục vụ cho sản xuất.

Các yếu tố cấu thành nên nguyên giá tài sản cố định hữu hình:

• Giá mua ban đầu: Bao gồm giá mua tài sản, các loại thuế liên quan (trừ các loại thuế được hoàn lại), phí vận chuyển, bảo hiểm trong quá trình vận chuyển.
• Chi phí lắp đặt, chạy thử: Các chi phí để lắp đặt, điều chỉnh, chạy thử tài sản cho đến khi có thể đưa vào sử dụng.
• Chi phí nâng cấp, cải tạo: Các chi phí để nâng cao năng suất hoặc kéo dài tuổi thọ của tài sản.

2.2. Nguyên giá tài sản cố định vô hình

Nguyên giá tài sản cố định vô hình là tổng chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được tài sản cố định vô hình và đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Nguyên giá của tài sản cố định vô hình bao gồm các khoản chi phí sau:

• Giá mua: Giá mua thực tế của tài sản vô hình, bao gồm các khoản thuế không được hoàn lại.
• Chi phí liên quan trực tiếp: Các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa tài sản vô hình vào trạng thái sẵn sàng sử dụng, chẳng hạn như chi phí tư vấn, chi phí pháp lý, chi phí đăng ký quyền sở hữu và các chi phí khác có liên quan.
• Chi phí phát triển: Các chi phí phát triển tài sản vô hình mà doanh nghiệp tự phát triển, ví dụ như chi phí nghiên cứu và phát triển phần mềm, chi phí tạo dựng thương hiệu, chi phí sáng chế và các chi phí khác liên quan đến việc phát triển tài sản vô hình.

2.3. Nguyên giá tài sản cố định thuê tài chính 

Nguyên giá tài sản cố định thuê tài chính là giá trị ban đầu được ghi nhận trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp thuê đối với một tài sản cố định mà doanh nghiệp đó thuê từ một công ty cho thuê tài chính. Nói cách khác, đây là giá trị mà doanh nghiệp phải ghi nhận để phản ánh quyền sử dụng tài sản trong một khoảng thời gian nhất định.

>>> Xem thêm về Phân tích nguyên tắc ghi nhận tài sản cố định hiện nay qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Hướng dẫn tính nguyên giá TSCĐ hữu hình

Hướng dẫn tính nguyên giá TSCĐ hữu hình

3.1. Tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình 

Nguyên giá tài sản cố định hữu hình là tổng số tiền mà doanh nghiệp phải bỏ ra để sở hữu và đưa tài sản cố định hữu hình vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Đây là cơ sở quan trọng để tính khấu hao và phản ánh giá trị tài sản trên báo cáo tài chính.

Các yếu tố cấu thành nên nguyên giá:

• Giá mua ban đầu: Bao gồm giá mua tài sản, các loại thuế liên quan (trừ các loại thuế được hoàn lại), phí vận chuyển, bảo hiểm trong quá trình vận chuyển.
• Chi phí lắp đặt, chạy thử: Các chi phí để lắp đặt, điều chỉnh, chạy thử tài sản cho đến khi có thể đưa vào sử dụng.
• Chi phí nâng cấp, cải tạo: Các chi phí để nâng cao năng suất hoặc kéo dài tuổi thọ của tài sản.

Công thức tính nguyên giá:

• Nguyên giá = Giá mua + Các chi phí trực tiếp liên quan

Ví dụ như một công ty mua một máy sản xuất với giá 100 triệu đồng, chi phí vận chuyển là 5 triệu đồng, chi phí lắp đặt là 3 triệu đồng. Vậy nguyên giá của máy sản xuất này là: 100.000.000 + 5.000.000 + 3.000.000 = 108.000.000 đồng.

Các trường hợp đặc biệt:

• Tài sản cố định tự sản xuất: Nguyên giá được xác định bằng tổng giá thành sản xuất, bao gồm chi phí vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung, chi phí quản lý sản xuất và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến việc sản xuất tài sản.
• Tài sản cố định nhận góp vốn: Nguyên giá được xác định bằng giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm nhận góp vốn.

3.2. Tính nguyên giá tài sản cố định vô hình

Nguyên tắc chung là tổng hợp tất cả các chi phí phát sinh trực tiếp liên quan đến việc đưa tài sản vô hình vào sử dụng. Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng loại tài sản và phương thức thu được mà có những cách tính cụ thể khác nhau.

Các trường hợp thường gặp:

• Mua tài sản vô hình: Nguyên giá bằng tổng số tiền thanh toán để mua tài sản, bao gồm thuế và các chi phí phát sinh khác.
• Nhận góp vốn: Nguyên giá bằng giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm nhận góp vốn. Giá trị hợp lý này thường được xác định bởi các chuyên gia định giá độc lập.
• Tạo ra từ nội bộ: Nguyên giá bằng tổng các chi phí trực tiếp phát sinh để tạo ra tài sản, bao gồm chi phí nhân công, vật liệu, dịch vụ...
• Nhận chuyển nhượng: Nguyên giá bằng giá trị ghi nhận trên sổ sách của bên chuyển nhượng.

Lưu ý khi tính nguyên giá tài sản cố định vô hình:

• Giá trị hợp lý: Đối với một số loại tài sản vô hình, việc xác định giá trị hợp lý là rất quan trọng. Giá trị hợp lý thường được xác định dựa trên phương pháp so sánh, phương pháp thu nhập hoặc phương pháp tài sản.
• Chi phí phát sinh sau khi đưa vào sử dụng: Các chi phí phát sinh sau khi đưa tài sản vào sử dụng như chi phí bảo trì, nâng cấp thường không được tính vào nguyên giá mà được hạch toán vào các tài khoản chi phí khác.
• Tuổi thọ: Tài sản vô hình thường có tuổi thọ sử dụng khó xác định chính xác. Vì vậy, việc xác định tuổi thọ cần dựa trên các yếu tố như đặc điểm của tài sản, điều kiện thị trường, chính sách pháp luật...

Ví dụ như một công ty mua một bản quyền phần mềm với giá 100 triệu đồng, chi phí đăng ký bản quyền là 5 triệu đồng. Nguyên giá của bản quyền phần mềm này là 105 triệu đồng.

3.3. Tính nguyên giá tài sản cố định thuê tài chính

Theo quy định hiện hành, nguyên giá của tài sản cố định thuê tài chính được xác định bằng:

• Giá trị hợp lý của tài sản thuê: Đây là giá trị mà tài sản có thể được bán cho một bên độc lập tại thời điểm bắt đầu thuê.
• Giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu: Là tổng giá trị hiện tại của tất cả các khoản thanh toán tiền thuê mà doanh nghiệp phải thực hiện trong suốt thời gian thuê.

Trong trường hợp giá trị hợp lý cao hơn giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu thì sẽ sử dụng giá trị hợp lý làm nguyên giá.

Ngoài ra, nguyên giá còn bao gồm các chi phí trực tiếp phát sinh ban đầu liên quan đến hoạt động thuê tài chính như phí làm hợp đồng, phí bảo hiểm, phí đăng ký...

Công thức tính sẽ là

• Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính = Giá trị hợp lý (hoặc giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu) + Các chi phí trực tiếp phát sinh ban đầu

Ví dụ như sau

Doanh nghiệp A thuê một máy móc với giá trị hợp lý là 100 triệu đồng. Khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu trong suốt thời gian thuê là 90 triệu đồng. Các chi phí phát sinh ban đầu là 5 triệu đồng.

• Trường hợp 1: Nếu giá trị hợp lý cao hơn, nguyên giá sẽ là 100 triệu đồng.
• Trường hợp 2: Nếu giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu cao hơn, nguyên giá sẽ là 90 triệu đồng + 5 triệu đồng = 95 triệu đồng

>>> Xem thêm về Tài sản cố định hữu hình là gì? qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

4. Câu hỏi thường gặp

Tại sao phải xác định nguyên giá tài sản cố định?

• Tính khấu hao: Nguyên giá là cơ sở để tính toán số tiền khấu hao hàng năm.
• Lập báo cáo tài chính: Nguyên giá phản ánh giá trị tài sản trên báo cáo tài chính, giúp các nhà đầu tư, chủ nợ đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp.
• Quản lý tài sản: Việc xác định chính xác nguyên giá giúp doanh nghiệp quản lý tài sản hiệu quả hơn.

Các yếu tố cấu thành nên nguyên giá tài sản cố định là gì?

• Giá mua ban đầu: Bao gồm giá mua tài sản, các loại thuế liên quan (trừ các loại thuế được hoàn lại).
• Chi phí vận chuyển: Chi phí vận chuyển tài sản từ nơi mua đến nơi sử dụng.
• Chi phí lắp đặt: Chi phí lắp đặt, điều chỉnh, chạy thử tài sản.
• Chi phí nâng cấp, cải tạo: Các chi phí để nâng cao năng suất hoặc kéo dài tuổi thọ của tài sản.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định là gì?

Nguyên giá = Giá mua + Các chi phí trực tiếp liên quan

Sự khác biệt giữa nguyên giá và giá trị còn lại của tài sản cố định:

Nguyên giá là giá trị ban đầu của tài sản. Giá trị còn lại là giá trị ước tính của tài sản khi hết tuổi thọ sử dụng.

Khấu hao là gì và có liên quan gì đến nguyên giá?

Khấu hao là quá trình phân bổ giá trị của tài sản cố định trong suốt tuổi thọ sử dụng của nó. Nguyên giá là cơ sở để tính toán số tiền khấu hao hàng năm.

Tại sao việc xác định chính xác nguyên giá lại quan trọng?

Việc xác định chính xác nguyên giá giúp doanh nghiệp:

Lập báo cáo tài chính chính xác, đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp. Quyết định đầu tư, cung cấp thông tin cần thiết để đánh giá hiệu quả của các khoản đầu tư. Tuân thủ pháp luật, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của  Công ty Luật ACC liên quan đến nguyên giá cố định. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.