Luận cứ chia di sản thừa kế

Trong xã hội hiện đại, vấn đề chia di sản thừa kế ngày càng trở nên phức tạp và đau lòng, khiến nhiều gia đình đối mặt với những cuộc tranh chấp không đáng có. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá thực trạng tranh chấp di sản thừa kế, đồng thời đi sâu vào phân tích quy định pháp luật về vấn đề này. Từ tình huống thực tế, bài viết sẽ đưa ra những luận điểm chứng minh và những luận cứ chia di sản thừa kế trong lập luận của những luật sư chuyên gia để giải quyết những cuộc chiến tranh chấp di sản thừa kế, những biện pháp bảo vệ quyền lợi,... Hãy cùng khám phá giải pháp để giảm thiểu những cuộc tranh chấp đau lòng và bảo vệ giá trị gia đình.

Luận cứ chia di sản thừa kế

1. Những vấn đề pháp lý về tranh chấp và phân chia di sản thừa kế

 1.1. Thực trạng tranh chấp chia di sản thừa kế

Nhiều gia đình đang phải đối mặt với những thách thức đau lòng liên quan đến tranh chấp di sản thừa kế. Trong khi nhiều vụ án tranh chấp đất đai giữa hàng xóm là điều phổ biến, thì tranh chấp về tài sản mà ông bà, cha mẹ để lại ngày càng trở thành nguồn gốc của những cuộc chiến không lẫn vào đâu được.

Gia đình, thường là nguồn động viên và sự an toàn tinh thần, lại trở thành đối tượng của những cuộc chiến đầy đau thương. Một số gia đình chọn giải quyết mâu thuẫn thông qua hành động pháp lý tại Toà án, trong khi những hành động khác bao gồm sử dụng bạo lực hoặc thậm chí là thuê người để thực hiện hành vi đe dọa, bạo lực đối với người nhà chỉ để giành lại vài mét vuông đất, đó là di sản quý báu mà cha mẹ đã để lại. Những cuộc chiến tranh như vậy, dù kết quả là thắng hay thua, vẫn để lại những vết thương không thể lành và gây hậu quả nặng nề cho tâm hồn và sức khoẻ của những người tham gia.

Nguyên Nhân Đằng Sau Các Cuộc Chiến

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những cuộc tranh chấp này là thiếu di chúc từ phía người để lại. Nhiều gia đình không thường xuyên lập di chúc, không tạo ra một tài sản pháp lý để chia sẻ tài sản khi họ còn sống khỏe mạnh và tinh thần minh mẫn. Điều này đặc biệt rõ ràng ở các vùng nông thôn, nơi mọi người tuân theo những truyền thống và đạo đức gia đình.

Sự phát triển kinh tế - xã hội cũng đóng góp vào sự phức tạp của vấn đề. Giá trị đạo đức và sự gắn kết gia đình giảm bớt, khiến cho vật chất trở thành ưu tiên hơn giá trị tinh thần và tình cảm gia đình. Trong môi trường này, những cuộc tranh chấp thường xảy ra do sự thiếu thỏa thuận giữa các thành viên gia đình, không công bằng trong việc thương lượng, hoặc sự lợi dụng của những người thừa kế không hiểu biết đầy đủ. Sự lòng tham, sự bất chấp pháp luật, và sự lợi dụng mối quan hệ xã hội rộng cũng là những nguyên nhân đáng lo ngại, khiến cho sự công bằng và minh bạch trở nên xa xôi.

Trong tình cảnh này, việc thực hiện biện pháp như việc lập di chúc rõ ràng và minh bạch trở thành cần thiết để ngăn chặn những cuộc chiến vô ích và bảo vệ giá trị tình thân và tinh thần của gia đình

1.2. Quy định pháp luật về chia di sản thừa kế

Quyền thừa kế theo Bộ luật Dân sự 2015

Trên phương diện pháp lý, quyền thừa kế là một trong những chế định quan trọng được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, "Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật".

Từ quy định trên có thể thấy, mọi cá nhân, không phân biệt nam, nữ, tuổi tác, thành phần, tôn giáo, địa vị chính trị xã hội… đều có quyền để lại tài sản của mình cho người khác, cũng như quyền được hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Thừa kế theo di chúc và theo pháp luật

Trường hợp thừa kế theo di chúc, tức là khi có di chúc của người chết để lại, việc phân chia di sản phải tuân theo ý nguyện của người lập di chúc đã ghi rõ trong di chúc. Ngược lại, thừa kế theo pháp luật sẽ theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Nếu phân chia theo pháp luật, căn cứ vào Điều 651, Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự từ hàng thừa kế thứ nhất đến hàng thừa kế thứ 3; những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự về quyền thừa kế

Để thực hiện và đảm bảo quyền thừa kế của cá nhân, pháp luật dân sự cũng quy định về thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự về quyền thừa kế. Theo Điều 623, Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Từ những quy định trên có thể thấy, việc người chết không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp sẽ dẫn đến phân chia di sản theo Điều 651, Bộ luật Dân sự 2015. Điều này tạo nên những bi kịch trong gia đình khi các bên không thống nhất phân chia và phải chờ đợi thời gian dài, gây mất mát tinh thần và tài chính đồng thời tăng chi phí pháp lý.

2. Luận cứ bảo vệ vụ việc “tranh chấp di sản thừa kế” 

Luận cứ của vụ án dân sự về việc Tranh chấp di sản thừa kế

Ngày 18/02/2022, Toà án nhân dân tỉnh Bắc Giang xét xử phúc thẩm công khai vụ án dân sự thụ lý số 167/2021/TLPT-DS ngày 18/11/2021 về việc: “Tranh chấp di sản thừa kế”, Tòa án đã đưa ra những luận điểm và luận cứ cho nhận định như sau:

1. Về tố tụng

Sự vắng mặt của các đương sự được thực hiện theo quy định Điều 296 Bộ luật Tố tụng dân sự, được đại diện Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Giang đề xuất và Tòa án xét xử vắng mặt các đương sự theo đúng quy định.

Bà Thân Thị B và người đại diện theo ủy quyền của bà B vắng mặt lần thứ 2 không có lý do.

2. Về nội dung kháng cáo

• Đối với kháng cáo hủy án sơ thẩm, việc không có chứng cứ hợp lệ cho di chúc miệng của cụ Cần và cụ Giới làm cho di chúc không hợp pháp theo Điều 630 Bộ luật dân sự. Như vậy, nếu cụ Cần và cụ Giới có di chúc miệng cho ông D và anh H thì di chúc cũng không hợp pháp, Tòa án cấp sơ thẩm chia di sản thừa kế theo pháp luật là có căn cứ.
• Kháng cáo về giá đất quá cao không được chấp nhận do quy trình định giá tài sản đúng và cũng không có sự phản đối để định giá lại. Tòa án cấp sơ thẩm giao cho anh C được nhận di sản bằng quyền sử dụng đất và có trách nhiệm trích trả cho các đồng thừa kế khác bằng tiền. Nếu giá đất quá cao thì người bị thiệt là anh C chứ không phải ông D, tuy nhiên anh C cũng không có ý kiến gì về giá, các đồng thừa kế khác không bị thiệt hại.
• Đề xuất sửa án sơ thẩm về việc trích trả tiền công sức quản lý và giá trị kỷ phần thừa kế là không cần thiết, vì quyền lợi của các đương sự không bị ảnh hưởng và có thể giải quyết thông qua vụ án khác. Trong quá trình giải quyết vụ án, anh H và ông D chưa nộp tiền tạm ứng án phí chia di sản thừa kế. Tòa án cấp sơ thẩm tạm giao kỷ phần thừa kế của ông D và anh H cho anh C quản lý là có căn cứ. Quyền lợi của anh H và ông D không bị ảnh hưởng, ông D và anh H có thể khởi kiện bằng vụ án khác nếu có yêu cầu.

3. Về án phí DSPT:

• Ông Thân Văn D được miễn án phí DSPT theo quy định Điều 12 Nghị quyết 326 vì là người cao tuổi.

Từ những điểm trên, có thể chứng minh rằng các quyết định của Tòa án sơ thẩm là hợp pháp và có căn cứ. 

Luận điểm mà tòa án muốn chứng minh được ghi trong Quyết định như sau:

Căn cứ khoản 2 Điều 308, 309 Bộ luật Tố tụng dân sự

1. Không chấp nhận kháng cáo của ông Thân Văn D, giữ nguyên bản án sơ thẩm số 28/2021/DS-ST ngày 29/9/2021 của Tòa án nhân dân huyện Yên Dũng.

2. Về án phí: Ông Thân Văn D được miễn tiền án phí dân sự phúc thẩm.

Án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án.

3. Luận cứ sơ thẩm Di chúc thừa kế

Luận cứ sơ thẩm Di chúc thừa kế

Luận cứ của vụ việc Tranh chấp chia di sản thừa kế

4. Câu hỏi thường gặp

Câu hỏi 1: Trong công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án tranh chấp chia di sản thừa kế theo thủ tục sơ thẩm, cách xác định tính hợp pháp của di chúc?

Di chúc trong trường hợp tranh chấp chia di sản thừa kế theo di chúc cần được xác định trước khi người để lại qua đời. Di chúc có thể là miệng hoặc bằng văn bản (không có người làm chứng, có người làm chứng, có công chứng hoặc chứng thực). Việc xác định tính hợp pháp của di chúc là quan trọng, và di chúc hợp pháp là di chúc tuân thủ đầy đủ các điều kiện pháp luật. Di chúc không phát sinh hiệu lực nếu di sản không còn vào thời điểm mở thừa kế hoặc chỉ còn một phần. Di chúc không hợp pháp chỉ ảnh hưởng đến phần đó mà không làm mất hiệu lực của các phần khác. Trong trường hợp nhiều bản di chúc, chỉ bản sau cùng có hiệu lực pháp luật. Nếu di chúc được chấp nhận và phù hợp với pháp luật, vẫn cần chú ý rằng quyết định thừa kế không nhất thiết phải tuân theo di chúc

Câu hỏi 2: Cần lưu ý điều gì trong công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án tranh chấp chia di sản thừa kế theo thủ tục phúc thẩm?

Hoạt động kiểm sát vụ án tranh chấp chia di sản thừa kế theo thủ tục phúc thẩm tương tự như sơ thẩm, tuân theo quy định tại Điều 21, Điều 57, Điều 58, Điều 59 BLTTDS và các văn bản hướng dẫn liên quan. Việc này bao gồm quy định về thủ tục giải quyết vụ án dân sự theo thủ tục phúc thẩm, cũng như hướng dẫn hoạt động của Kiểm sát viên trong phiên tòa dân sự phúc thẩm, được quy định theo Quyết định số 363/QĐ-VKSTC ngày 12/10/2020 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong quá trình này, kiểm sát viên tập trung vào kết quả giải quyết của Tòa án cấp sơ thẩm, cũng như xem xét nội dung kháng cáo từ đương sự và kháng nghị từ Viện kiểm sát

Câu hỏi 3: Theo quy định nào pháp luật, việc giải quyết vụ án tranh chấp chia di sản thừa kế được thực hiện?

Việc này được thực hiện theo quy định tại Điều 21, Điều 57, Điều 58, Điều 59 BLTTDS và các quy định khác của BLTTDS. Hướng dẫn chi tiết được cung cấp trong văn bản số 24/HD-VKSTC.