Chắc chắn nhiều người đã nghe về "lệnh truy nã đỏ," nhưng ít ai thực sự hiểu rõ khái niệm này đối với hệ thống pháp luật quốc tế. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về lệnh truy nã đỏ là gì và tầm quan trọng của nó trong việc truy cứu trách nhiệm pháp lý.
Lệnh truy nã đỏ là gì
Lệnh truy nã đỏ là gì?
Lệnh truy nã đỏ là một trong những biện pháp truy nã quốc tế phổ biến và nổi tiếng nhất trong hệ thống truy nã của Interpol, tổ chức chính thức mang tên là Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (International Criminal Police Organization). Được coi là một loại giấy chứng bắt giữ tạm thời, lệnh truy nã đỏ chính thức được ban hành và có hiệu lực sau khi có cả hai chữ ký: một từ Trưởng trung tâm Interpol của quốc gia yêu cầu phát lệnh truy nã và một từ Tổng thư ký của tổ chức Interpol quốc tế. Trong lệnh truy nã đỏ, thông tin về đối tượng truy nã không chỉ bao gồm hình ảnh mà còn chia thành hai phần chính:
Phần đầu tiên là thông tin về nhân thân của đối tượng, bao gồm họ tên, quốc tịch, đặc điểm nhận dạng, vân tay, sổ hộ chiếu, số chứng minh thư, v.v.
Phần thứ hai chứa các thông tin tư pháp về quá trình phạm tội, bao gồm trích yếu vụ án, tòng phạm, tội danh, các điều khoản pháp luật liên quan, lệnh bắt giữ, bản án, thời gian bản án có hiệu lực, v.v.
Lệnh truy nã đỏ nhằm mục đích yêu cầu truy bắt đối tượng để dẫn độ tội phạm. Thông báo đỏ còn được gọi là lệnh truy nã đỏ và thường được công bố trên trang mạng của Interpol. Đây được coi là công cụ hiệu quả nhất trong cuộc chiến chống tội phạm hoạt động xuyên quốc gia ngày nay.
Ngoài lệnh truy nã đỏ, còn có các loại truy nã khác như: truy nã đen (để xác định tung tích của nạn nhân đã chết ở nước ngoài); truy nã xanh lá cây (cảnh báo về đối tượng phạm tội từ các quốc gia khác hoặc đối tượng có thể đã thâm nhập vào quốc gia đang xem xét); truy nã xanh lam (để xác định và cung cấp thông tin về hoạt động của các tội phạm xuyên quốc gia); truy nã vàng (để tìm kiếm người mất tích); truy nã màu da cam (để cảnh báo về tội phạm khủng bố); truy nã tím (để cung cấp thông tin về phương thức hoạt động, thủ đoạn, thiết bị, công cụ hoặc địa điểm của tội phạm).
Lệnh truy nã đỏ được coi là một công cụ quan trọng với khả năng quốc tế cao, khiến cho việc di chuyển của tội phạm trở nên khó khăn. Thông tin về tội phạm và nghi phạm được chuyển giao cho các cán bộ biên phòng, cửa khẩu, hải quan, tăng cường khả năng phát hiện. Các quốc gia có thể yêu cầu và chia sẻ thông tin liên quan đến cuộc điều tra.
Tuy nhiên, Interpol không có quyền quyết định truy nã; quyền này thuộc về một quốc gia cụ thể hoặc một tòa án quốc tế. Interpol chỉ thông báo cho các quốc gia thành viên về trạng thái truy nã dựa trên lệnh bắt giữ hoặc quyết định tư pháp tương đương của một quốc gia hoặc tòa án quốc tế. Tổ chức không ban hành các lệnh bắt giữ.
Quy trình ban hành lệnh truy nã đỏ
Quy trình ban hành lệnh truy nã đỏ
Lệnh truy nã đỏ được ban hành theo trình tự như sau:
– Bước 1: Quốc gia thành viên đưa ra yêu cầu
Cảnh sát của quốc gia thành viên đưa ra yêu cầu về lệnh truy nã đỏ bằng cách cung cấp thông tin chi tiết về vụ án cụ thể.
Yêu cầu này được chuyển đến Interpol thông qua văn phòng hoặc trung tâm tương ứng ở quốc gia thành viên. Tại Việt Nam, Văn phòng INTERPOL Việt Nam hoạt động như một đơn vị thuộc Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra thuộc Bộ Công an, nơi mà yêu cầu về lệnh truy nã đỏ được trình bày và chuyển giao.
– Bước 2: Gửi yêu cầu đến Tổng thư ký Interpol xem xét, quyết định
Yêu cầu liên quan đến lệnh truy nã đỏ sẽ được Tổng thư ký Interpol xem xét, kiểm tra và chuyển gửi cho các chuyên gia pháp lý của Interpol để thẩm định trong khoảng một tuần.
Nếu đáp ứng, Tổng thư ký Interpol sẽ ký duyệt và ban hành lệnh truy nã đỏ. Thông báo về lệnh truy nã đỏ sẽ được gửi đến các quốc gia thành viên.
Quy trình ban hành lệnh truy nã đỏ là kết quả của sự phối hợp giữa cơ quan có thẩm quyền của quốc gia, cơ quan đại diện của Interpol tại quốc gia đó, và Tổng thư ký Interpol. Cụ thể, quốc gia thành viên của Interpol sẽ gửi yêu cầu về việc phát lệnh truy nã đỏ tới trung tâm Interpol trong nước, sau đó trung tâm này sẽ chuyển yêu cầu đến Tổng thư ký Interpol. Trong khoảng thời gian quy định, Tổng thư ký Interpol sẽ xem xét và kiểm tra yêu cầu, sau đó chuyển gửi cho các chuyên gia pháp lý của Interpol để thẩm định trong vòng một tuần. Nếu yêu cầu đáp ứng đủ các tiêu chí, Tổng thư ký Interpol sẽ ký duyệt và ban hành lệnh truy nã đỏ. Thông báo về lệnh truy nã đỏ sẽ được lan truyền tới các quốc gia thành viên thông qua hệ thống mạng của Interpol. Quy trình này bắt đầu từ yêu cầu của quốc gia thành viên và trải qua các bước thẩm định cùng với sự ký duyệt của Tổng thư ký Interpol.
Do đó, có thể thấy rằng lệnh truy nã đỏ mang tính chất quốc tế cao. Thông tin về tội phạm và nghi phạm sẽ được chuyển giao cho các lực lượng chức năng của các quốc gia thành viên, góp phần làm tăng độ khó khăn trong việc di chuyển của tội phạm.
Sự khác biệt giữa truy nã và truy nã đỏ
Để hiểu rõ lệnh truy nã đỏ là gì?, chúng ta cần đặt nó trong tương quan so sánh với lệnh truy nã thông thường. Truy nã và Truy nã đỏ có sự khác biệt như sau:
| Tiêu chí | Truy nã | Truy nã đỏ |
| Định nghĩa | Việc cơ quan điều tra ra quyết định để truy tìm tung tích của người vi phạm pháp luật hình sự (đã có hoặc chưa có bản án xét xử của tòa án) khi người đó bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu. | Truy nã đỏ là quy ước truy nã của Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) thông báo cho các quốc gia thành viên một người bị truy nã dựa trên lệnh bắt giữ hoặc một quyết định tư pháp được ban hành bởi một quốc gia hay Tòa án Quốc tế. |
| Thẩm quyền ban hành | Cơ quan Điều tra Việt Nam | Do Tổng thư ký Interpol ban hành theo yêu cầu của quốc gia thành viên hoặc một Tòa án quốc tế dựa trên lệnh bắt giữ hợp lệ |
| Căn cứ ban hành | – Đối tượng bị áp dụng: Truy nã có thể được áp dụng với một trong các đối tượng: Bị can, bị cáo; người bị kết án trục xuất, người chấp hành án trục xuất; người bị kết án phạt tù; người bị kết án tử hình; người đang chấp hành án phạt tù, người được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, người được hoãn chấp hành án bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu.
– Có đủ căn cứ xác định đối tượng trên đã bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu và đã tiến hành các biện pháp xác minh, truy bắt nhưng không có kết quả; – Đã xác định chính xác lý lịch, các đặc điểm để nhận dạng đối tượng bỏ trốn. |
Được ban hành khi có yêu cầu của quốc gia thành viên đề nghị Interpol hỗ trợ truy bắt, đưa vào danh sách truy nã đỏ |
| Hiệu lực | Là lệnh bắt giữ có hiệu lực trên phạm vi lãnh thổ quốc gia Việt Nam | Không phải là lệnh bắt giữ quốc tế. Các quốc gia thành viên không có nghĩa vụ bắt buộc phải bắt giữ một cá nhân là đối tượng của lệnh truy nã đỏ. Mỗi quốc gia thành viên tự quyết định giá trị pháp lý đối với lệnh truy nã đỏ trong phạm vi quốc gia họ. |
Nhìn chung, có thể nhận thấy rằng Interpol không phát đi một lệnh truy nã, mà thay vào đó, lệnh truy nã đỏ của Interpol chỉ đóng vai trò là một thông báo gửi đến các quốc gia thành viên về tình trạng truy nã của một người, dựa trên lệnh bắt giữ và quyết định tư pháp có hiệu lực. Cần lưu ý rằng lệnh truy nã đỏ không mang theo ý nghĩa pháp lý bắt buộc đối với các quốc gia thành viên.
Quy định của pháp luật về dẫn độ
Quy định của pháp luật về dẫn độ
Theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật Tương trợ Tư pháp 2007, việc chuyển giao người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự từ một nước cho nước khác được thực hiện khi người đó đang có mặt trên lãnh thổ nước chuyển giao. Quốc gia có thẩm quyền có quyền yêu cầu cơ quan tương ứng của nước ngoài dẫn độ người có hành vi phạm tội hoặc bị kết án hình sự về Việt Nam để truy cứu trách nhiệm hình sự, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 32 Luật Tương trợ Tư pháp 2007.
Tại Việt Nam, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài dẫn độ về Việt Nam người có hành vi phạm tội hoặc bị kết án hình sự, khi bản án đã có hiệu lực pháp luật, để truy cứu trách nhiệm hình sự, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 32 Luật Tương trợ Tư pháp 2007.
Đối với những trường hợp bị dẫn độ, Luật Tương trợ Tư pháp 2007 tại Điều 33 quy định rằng các trường hợp về tương trợ tư pháp có thể bao gồm: người có hành vi phạm tội mà Bộ luật Hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định hình phạt từ một năm trở lên, tù chung thân hoặc tù áp dụng hình phạt tù ít nhất sáu tháng còn lại; hành vi phạm tội của những người này không nhất thiết phải thuộc cùng một nhóm tội hoặc cùng một tội danh, và các yếu tố cấu thành tội phạm không nhất thiết phải giống nhau theo quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật của nước yêu cầu. Trong trường hợp hành vi phạm tội theo quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật Tương trợ Tư pháp xảy ra ngoài lãnh thổ của nước yêu cầu, việc dẫn độ của người phạm tội có thể được thực hiện theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam về hành vi phạm tội.
Truy nã đỏ là một thủ tục phức tạp, được thực hiện khi có yêu cầu từ cơ quan có thẩm quyền của một quốc gia đối với trung tâm Interpol đặt tại quốc gia đó. Sau đó, yêu cầu này sẽ được chuyển đến Tổng thư ký Interpol và trong khoảng thời gian nhất định, đội ngũ pháp chế của Interpol sẽ xem xét yêu cầu. Nếu yêu cầu được chấp nhận, Tổng thư ký Interpol sẽ ký lệnh truy nã đỏ và thông báo tới các quốc gia thành viên qua hệ thống mạng của Interpol. Nếu đối tượng bị bắt giữ bởi một quốc gia thành viên nào đó, quốc gia yêu cầu truy nã đỏ và quốc gia bắt giữ đều thực hiện các biện pháp, thủ tục theo các quy định trong Hiệp định về dẫn độ, các Hiệp định tương trợ tư pháp và các thỏa thuận giữa các quốc gia thành viên để dẫn độ đối tượng về để xét xử hoặc thi hành án.
Câu hỏi thường gặp
Câu hỏi 1: Tại sao lệnh truy nã đỏ lại đặc biệt quan trọng?
Trả lời: Lệnh truy nã đỏ mang lại khả năng hiển thị quốc tế cao, làm cho thông tin về tội phạm và nghi phạm được gửi tới các cán bộ biên phòng, cửa khẩu, hải quan, từ đó làm cho việc di chuyển của họ trở nên khó khăn.
Các quốc gia có thể yêu cầu và chia sẻ thông tin quan trọng liên quan đến một cuộc điều tra, tăng cường sự hợp tác quốc tế trong việc đấu tranh với tội phạm.
Câu hỏi 2: Interpol có quyền ra quyết định về việc truy nã không?
Trả lời: Không, Interpol không có quyền ra quyết định truy nã đỏ. Nghi can chỉ bị truy nã bởi một quốc gia hoặc một tòa án quốc tế dựa trên lệnh bắt giữ hoặc quyết định tư pháp hợp lệ.
Interpol chỉ đơn giản là thông báo cho các quốc gia thành viên rằng người nào đó bị truy nã dựa trên một lệnh bắt giữ hoặc quyết định tư pháp tương đương được ban hành bởi một quốc gia hay một tòa án quốc tế.
Câu hỏi 3: Quy trình ban hành lệnh truy nã đỏ như thế nào?
Trả lời: Đầu tiên, cảnh sát của một quốc gia thành viên gửi yêu cầu về lệnh truy nã đỏ thông qua văn phòng hoặc trung tâm Interpol ở quốc gia đó, cung cấp thông tin chi tiết về vụ án.
Yêu cầu đó sẽ được Tổng thư ký Interpol xem xét, kiểm tra và chuyển cho các chuyên gia pháp lý của Interpol thẩm định trong vòng một tuần trước khi Tổng thư ký Interpol ký duyệt và lệnh truy nã đỏ chính thức có hiệu lực, thông báo tới các quốc gia thành viên trên hệ thống mạng của Interpol.
Lệnh truy nã đỏ sau đó được công bố toàn cầu thông qua hệ thống mạng của Interpol.
Câu hỏi 4: Làm thế nào để kiểm tra thông tin về lệnh truy nã đỏ?
Trả lời: Mặc dù hầu hết lệnh truy nã đỏ chỉ giới hạn trong việc thực thi pháp luật, một số quốc gia thành viên có thể công khai một phần trích dẫn của lệnh này. Phần trích dẫn này thường bao gồm thông tin về tên của đối tượng và tội danh mà họ bị truy nã. Lệnh truy nã đỏ đầy đủ thì cung cấp thông tin về mục đích thực thi pháp luật.
Nếu có thông tin về người bị truy nã đỏ, người dân có thể thông báo cho cơ quan công an địa phương hoặc liên hệ với ban thư ký Interpol để cung cấp thông tin và hỗ trợ trong quá trình truy nã.
Nội dung bài viết:
Bình luận