Lưu ý khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính

Khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính là một hệ thống các nguyên tắc và quy định chung được sử dụng để lập và trình bày báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Khuôn khổ này giúp đảm bảo rằng báo cáo tài chính được lập một cách thống nhất, rõ ràng, trung thực và dễ hiểu, từ đó cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính. Qua bài viết, Công ty Luật ACC mong muốn chia sẻ với quý khách hàng những lưu ý khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính. 

Lưu ý khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính

1. Khuôn khổ lập báo cáo tài chính là gì?

Khuôn khổ lập báo cáo tài chính là một hệ thống các nguyên tắc và quy định chung được sử dụng để lập và trình bày báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Khuôn khổ này giúp đảm bảo rằng báo cáo tài chính được lập một cách thống nhất, rõ ràng, trung thực và dễ hiểu, từ đó cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính.

Tại Việt Nam, khuôn khổ lập báo cáo tài chính được quy định trong:

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS): VAS là hệ thống các chuẩn mực kế toán được ban hành bởi Hội Kiểm toán viên Nội bộ Việt Nam (VACPA) theo ủy quyền của Bộ Tài chính. VAS áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, tổ chức chịu trách nhiệm lập báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật Việt Nam.
• Luật kế toán: Luật kế toán quy định các nguyên tắc chung về kế toán, bao gồm các nguyên tắc về lập và trình bày báo cáo tài chính.

Khuôn khổ lập báo cáo tài chính bao gồm các nội dung chính sau:

• Mục đích của báo cáo tài chính: Mục đích của báo cáo tài chính là cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và dòng tiền của doanh nghiệp.
• Các nguyên tắc chung về lập và trình bày báo cáo tài chính: Các nguyên tắc chung này bao gồm nguyên tắc tính trọng yếu, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc minh bạch, nguyên tắc thận trọng và nguyên tắc điệp tục hoạt động.
• Cấu trúc của báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính bao gồm các báo cáo sau:

    + Báo cáo bảng cân đối kế toán: Báo cáo bảng cân đối kế toán cung cấp thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.

    + Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cung cấp thông tin về kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.

    + Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về dòng tiền của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.

    + Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu: Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu cung cấp thông tin về sự thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.

    + Ghi chú giải thích: Ghi chú giải thích cung cấp thông tin bổ sung về các khoản mục trong báo cáo tài chính.

• Trình bày thông tin trong báo cáo tài chính: Thông tin trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách rõ ràng, trung thực và dễ hiểu.

Khuôn khổ lập báo cáo tài chính có vai trò quan trọng trong:

• Cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính, giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và dòng tiền của doanh nghiệp.
• Nâng cao tính minh bạch của thông tin tài chính: Khuôn khổ giúp đảm bảo rằng thông tin tài chính được trình bày một cách minh bạch, giúp người sử dụng báo cáo tài chính có thể dễ dàng so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp khác nhau.
• Thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp: Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ sẽ giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

2. Khuôn khổ trình bày báo cáo tài chính

Khuôn khổ trình bày báo cáo tài chính

Trình bày báo cáo tài chính là quá trình thể hiện thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp một cách rõ ràng, trung thực và dễ hiểu, nhằm đáp ứng nhu cầu của người sử dụng báo cáo tài chính.

Khuôn khổ trình bày báo cáo tài chính được quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), cụ thể là VAS 21 - Trình bày báo cáo tài chính. VAS 21 quy định các yêu cầu về cấu trúc, nội dung và cách thức trình bày thông tin trong các báo cáo tài chính, bao gồm:

• Bảng cân đối kế toán: Cung cấp thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Cung cấp thông tin về kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Cung cấp thông tin về dòng tiền của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
• Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu: Cung cấp thông tin về sự thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
• Ghi chú giải thích: Cung cấp thông tin bổ sung về các khoản mục trong báo cáo tài chính.

Nguyên tắc trình bày báo cáo tài chính. VAS 21 quy định các nguyên tắc sau đây khi trình bày báo cáo tài chính:

• Rõ ràng: Thông tin trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách dễ hiểu cho người sử dụng báo cáo tài chính, kể cả những người không có chuyên môn về kế toán.
• Trung thực: Thông tin trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách trung thực, phản ánh đúng bản chất các giao dịch và sự kiện kinh tế của doanh nghiệp.
• Có thể so sánh: Thông tin trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách có thể so sánh với thông tin trong các kỳ kế toán trước và với thông tin của các doanh nghiệp khác.
• Liên quan: Các khoản mục trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách có liên quan với nhau để người sử dụng báo cáo tài chính có thể hiểu rõ hơn về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp.
• Thận trọng: Khi trình bày thông tin trong báo cáo tài chính, cần phải tuân thủ nguyên tắc thận trọng, đảm bảo rằng các khoản thu nhập không được ghi nhận quá mức và các khoản chi phí được ghi nhận đầy đủ.

Ngoài các nguyên tắc chung nêu trên, VAS 21 còn quy định một số yêu cầu bổ sung về trình bày báo cáo tài chính, bao gồm:

• Sử dụng ngôn ngữ phù hợp: Ngôn ngữ sử dụng trong báo cáo tài chính phải phù hợp với đối tượng sử dụng báo cáo tài chính.
• Trình bày thông tin theo dạng bảng biểu: Thông tin trong báo cáo tài chính nên được trình bày theo dạng bảng biểu để người sử dụng báo cáo tài chính dễ dàng nắm bắt.
• Sử dụng các tiêu đề và chú thích rõ ràng: Các tiêu đề và chú thích trong báo cáo tài chính phải được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu.
• Công bố thông tin đầy đủ: Doanh nghiệp cần công bố đầy đủ thông tin trong báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật.

Vai trò của trình bày báo cáo tài chính: 

Trình bày báo cáo tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính, giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp. Từ đó, người sử dụng báo cáo tài chính có thể đưa ra các quyết định đầu tư, tài trợ và quản lý một cách hiệu quả.

3. Lưu ý khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính

Khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính, các kiểm toán viên cần lưu ý những điểm sau:

Hiểu biết về khuôn khổ áp dụng:

• Kiểm toán viên cần hiểu biết rõ ràng về khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng bởi đơn vị được kiểm toán, bao gồm các nguyên tắc chung, cấu trúc và nội dung của báo cáo tài chính.
• Nên tham khảo các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến khuôn khổ áp dụng, chẳng hạn như Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) hoặc IFRS.

Đánh giá tính phù hợp của khuôn khổ:

Kiểm toán viên cần đánh giá xem khuôn khổ áp dụng có phù hợp với đặc thù hoạt động kinh doanh và quy mô của đơn vị được kiểm toán hay không.

Trường hợp đơn vị được kiểm toán có hoạt động kinh doanh đặc thù, có thể áp dụng một số điều chỉnh đối với khuôn khổ chung.

Kiểm tra tính tuân thủ khuôn khổ:

• Kiểm toán viên cần thực hiện các thủ tục kiểm toán cần thiết để kiểm tra xem đơn vị được kiểm toán có tuân thủ đầy đủ các quy định của khuôn khổ áp dụng hay không.
• Cần tập trung vào các lĩnh vực có nguy cơ sai sót cao, chẳng hạn như ghi nhận doanh thu, chi phí, tài sản cố định, v.v.

Phát hiện và đánh giá các sai sót:

• Nếu phát hiện sai sót trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính, kiểm toán viên cần xác định bản chất, mức độ nghiêm trọng và tác động của sai sót đối với báo cáo tài chính.
• Cần thu thập đủ bằng chứng kiểm toán để hỗ trợ cho ý kiến kiểm toán của mình.

Báo cáo kết quả kiểm toán:

• Kiểm toán viên cần trình bày rõ ràng và đầy đủ kết quả kiểm toán liên quan đến khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính trong báo cáo kiểm toán.
• Cần nêu rõ những sai sót đã phát hiện và tác động của sai sót đối với báo cáo tài chính.

Bằng cách tuân thủ các lưu ý trên, kiểm toán viên có thể đảm bảo rằng việc kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính được thực hiện một cách hiệu quả và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng báo cáo tài chính.

>>> Xem thêm về Chức năng của kiểm toán báo cáo tài chính qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

4. Chuẩn mực xây dựng khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính

Chuẩn mực để xây dựng khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính tại Việt Nam bao gồm:

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS): VAS là hệ thống các chuẩn mực kế toán được ban hành bởi Hội Kiểm toán viên Nội bộ Việt Nam (VACPA) theo ủy quyền của Bộ Tài chính. VAS áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, tổ chức chịu trách nhiệm lập báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật Việt Nam.
• Luật kế toán: Luật kế toán quy định các nguyên tắc chung về kế toán, bao gồm các nguyên tắc về lập và trình bày báo cáo tài chính.
• Khung IFRS (IFRS Framework): IFRS Framework là hệ thống các nguyên tắc chung về lập và trình bày báo cáo tài chính được ban hành bởi Ủy ban Chứng khoán Quốc tế (IASB). IFRS Framework được sử dụng làm cơ sở để xây dựng VAS và các khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính khác trên thế giới.

>>> Xem thêm về Các chuẩn mực kiểm toán báo cáo tài chính qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

5. Đối tượng áp dụng khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính

Khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính (gọi tắt là khuôn khổ) được áp dụng cho các đối tượng sau:

• Doanh nghiệp: Tất cả các doanh nghiệp được thành lập và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam, bao gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, hợp tác xã, v.v.
• Tổ chức phi lợi nhuận: Một số tổ chức phi lợi nhuận được quy định phải lập và trình bày báo cáo tài chính theo khuôn khổ, bao gồm quỹ đầu tư công, quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ bảo hiểm y tế, v.v.
• Các trường hợp khác: Theo quy định của pháp luật hoặc hợp đồng, một số trường hợp khác cũng có thể phải lập và trình bày báo cáo tài chính theo khuôn khổ, bao gồm doanh nghiệp giải thể, doanh nghiệp phá sản, doanh nghiệp chuyển đổi hình thức tổ chức, v.v.

6. Câu hỏi thường gặp

Khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính bao gồm những thành phần chính nào?

Khuôn khổ này bao gồm các thành phần chính sau:

• Nguyên tắc kế toán cơ bản: Các nguyên tắc như nguyên tắc dồn tích, nguyên tắc hoạt động liên tục, nguyên tắc giá gốc, nguyên tắc nhất quán, v.v.
• Chuẩn mực kế toán: Các quy tắc chi tiết về cách ghi nhận, đo lường, trình bày và thuyết minh các khoản mục trong báo cáo tài chính.
• Yêu cầu trình bày: Quy định về cách thức trình bày các báo cáo tài chính, bao gồm báo cáo kết quả kinh doanh, bảng cân đối kế toán, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.

Mục đích của khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính là gì?

• Đảm bảo tính minh bạch và trung thực của báo cáo tài chính.
• Tăng cường khả năng so sánh giữa các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp khác nhau.
• Đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý và quy chuẩn kế toán.
• Cung cấp thông tin tài chính hữu ích cho các bên liên quan như nhà đầu tư, cơ quan quản lý, ngân hàng và các bên thứ ba khác.

Lợi ích của việc áp dụng khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính là gì?

• Cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính, giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp.
• Nâng cao tính minh bạch của thông tin tài chính: Khuôn khổ giúp đảm bảo rằng thông tin tài chính được trình bày một cách minh bạch, giúp người sử dụng báo cáo tài chính có thể dễ dàng so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp khác nhau.
• Thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp: Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ sẽ giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của Công ty Luật ACC về lưu ý khi kiểm toán khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.