Các bước lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính

Lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính là một phần quan trọng của quá trình kiểm toán, giúp đảm bảo việc kiểm toán được thực hiện hiệu quả và hiệu quả. Qua bài viết, Công ty Luật ACC mong muốn chia sẻ đến quý khách hàng các bước lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính. 

Các bước lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính

1. Lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính là gì?

Lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính là quá trình chuẩn bị và tổ chức các hoạt động kiểm toán nhằm đảm bảo rằng quá trình kiểm toán được thực hiện một cách hiệu quả, đúng đắn và phù hợp với các quy định và tiêu chuẩn kiểm toán. 

Kế hoạch kiểm toán bao gồm việc xác định phạm vi, mục tiêu, phương pháp, nguồn lực, và thời gian cần thiết để thực hiện kiểm toán.

2. Mục đích của việc lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính

Mục đích của việc lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính

Lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính là một quá trình quan trọng giúp đảm bảo cuộc kiểm toán được thực hiện một cách hiệu quả, hiệu quả và đạt được các mục tiêu sau:

• Đảm bảo ý kiến kiểm toán hợp lý: Lập kế hoạch kiểm toán giúp xác định rủi ro kiểm toán và các thủ tục kiểm toán cần thiết để giảm thiểu rủi ro phát hành ý kiến kiểm toán sai lệch. Cung cấp cơ sở cho việc thu thập đủ bằng chứng kiểm toán hợp lệ và thích hợp để hỗ trợ ý kiến kiểm toán.
• Tăng hiệu quả và hiệu quả của cuộc kiểm toán: Lập kế hoạch kiểm toán giúp sử dụng hiệu quả nguồn lực kiểm toán, bao gồm thời gian, nhân lực và chi phí. Tránh lãng phí thời gian và công sức cho các hoạt động kiểm toán không cần thiết. Giúp việc kiểm toán được thực hiện một cách có hệ thống và logic.
• Phát hiện và ngăn ngừa sai sót: Lập kế hoạch kiểm toán giúp xác định các rủi ro tiềm ẩn có thể dẫn đến sai sót trong báo cáo tài chính. Lập kế hoạch các thủ tục kiểm toán để phát hiện và ngăn ngừa các sai sót này. Cải thiện chất lượng báo cáo tài chính.
• Nâng cao uy tín của đơn vị kiểm toán: Lập kế hoạch kiểm toán giúp đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán, từ đó nâng cao uy tín của đơn vị kiểm toán. Tăng sự tin tưởng của người sử dụng báo cáo tài chính đối với đơn vị kiểm toán.

Lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính là một quá trình quan trọng giúp đảm bảo cuộc kiểm toán được thực hiện một cách hiệu quả, hiệu quả và đạt được các mục tiêu đề ra.

>>> Xem thêm về Ví dụ về lập kế hoạch kiểm toán qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

3. Quy định pháp lý liên quan đến việc lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính 

Việc lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính cần tuân thủ các quy định pháp lý và tiêu chuẩn chuyên môn. Dưới đây là một số quy định pháp lý và tiêu chuẩn kiểm toán quan trọng liên quan đến việc lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính:

- Chuẩn Mực Kiểm Toán Quốc Tế (ISA):

• ISA 300: Lập Kế Hoạch Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính: Chuẩn mực này hướng dẫn các kiểm toán viên về việc lập kế hoạch kiểm toán, bao gồm việc phát triển chiến lược kiểm toán tổng thể và kế hoạch kiểm toán chi tiết.
• ISA 315: Xác Định và Đánh Giá Rủi Ro Sai Sót Trọng Yếu: Chuẩn mực này yêu cầu kiểm toán viên xác định và đánh giá rủi ro sai sót trọng yếu trong báo cáo tài chính thông qua việc hiểu về doanh nghiệp và môi trường hoạt động của nó.

- Chuẩn Mực Kiểm Toán Việt Nam (VSA):

• VSA 300: Lập Kế Hoạch Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính: Tương tự như ISA 300, chuẩn mực này quy định các yêu cầu và hướng dẫn về việc lập kế hoạch kiểm toán ở Việt Nam.
• VSA 315: Xác Định và Đánh Giá Rủi Ro Sai Sót Trọng Yếu Thông Qua Việc Hiểu Biết về Đơn Vị Được Kiểm Toán và Môi Trường Của Nó: Tương tự như ISA 315, chuẩn mực này hướng dẫn kiểm toán viên về cách xác định và đánh giá rủi ro.

4. Các bước lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính

4.1. Chuẩn bị cho lập kế hoạch kiểm toán

Đánh giá khả năng chấp nhận khách hàng: Xác định xem khách hàng có tiềm ẩn rủi ro cao hay không, ảnh hưởng đến khả năng thu thập đầy đủ và chính xác bằng chứng kiểm toán.

- Đối với khách hàng mới, kiểm toán viên cần: 

• Tìm hiểu lý do mời kiểm toán của khách hàng. Thu thập thông tin về các khía cạnh như lĩnh vực kinh doanh, tình trạng tài chính,…
• Phải nắm bắt được thông tin về tình hình kinh doanh của khách hàng qua các nguồn khác nhau. Đặc biệt là đối với các công ty cổ phần có niêm yết trên thị trường chứng khoán; những công ty có nhiều công nợ…
• Phải rất thận trọng trong các trường hợp như: Khách hàng không đồng ý cho tiếp xúc với kiểm toán viên tiền nhiệm.

- Đối với khách hàng cũ, kiểm toán viên cần:

• Cập nhật thông tin nhằm đánh giá lại về các khách hàng hiện hữu. Để xem có nên tiếp tục kiểm toán cho họ hay không.
• Nghiên cứu xem có cần phải thay đổi nội dung của hợp đồng kiểm toán hay không,… Có những trường hợp, kiểm toán viên cần phải ngưng kiểm toán cho khách hàng. 

Phân công kiểm toán viên: 

• Sau khi đã đánh khả năng chấp nhận khách hàng, công ty kiểm toán cần ước lượng quy mô phức tạp của cuộc kiểm toán. Từ đó lựa chọn đội ngũ nhân viên thích hợp để thực hiện cuộc kiểm toán.
• Lựa chọn kiểm toán viên có trình độ và kinh nghiệm phù hợp với quy mô và độ phức tạp của cuộc kiểm toán.

Ký kết hợp đồng kiểm toán:  

- Theo Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam VSA 210 – Hợp đồng kiểm toán: “Hợp đồng kiểm toán là một văn bản thỏa thuận giữa đơn vị được kiểm toán và công ty kiểm toán, ghi rõ các điều khoản về phạm vi, trách nhiệm, nghĩa vụ của các bên liên quan trong cuộc kiểm toán. Hợp đồng kiểm toán có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực hiện hiệu quả và hiệu quả hoạt động kiểm toán.”

- Trước khi đi đến ký kết hợp đồng, công ty kiểm toán sẽ có những trao đổi và thảo luận sơ bộ với khách hàng về một số điều khoản chính trong hợp đồng kiểm toán như:

• Mục đích và phạm vi kiểm toán.
• Trách nhiệm Ban Giám đốc công ty khách hàng và kiểm toán viên.
• Hình thức thông báo kết quả kiểm toán.
• Thời gian tiến hành cuộc kiểm toán.
• Căn cứ tính giá phí cuộc kiểm toán và hình thức thanh toán.

4.2. Thu thập thông tin về đơn vị được kiểm toán

Sau khi ký kết hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên bắt đầu lập kế hoạch kiểm toán tổng quát. Theo đó, kiểm toán viên phải có sự hiểu biết đầy đủ về khách hàng, bao gồm các phương diện:

• Hiểu biết về ngành nghề kinh doanh: Nghiên cứu về ngành, mô hình kinh doanh, hoạt động chính của đơn vị được kiểm toán.
• Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ: Xác định mức độ hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ trong việc ngăn ngừa và phát hiện sai sót.
• Thu thập thông tin về các rủi ro kinh doanh: Phân tích các yếu tố rủi ro nội bộ và ngoại bộ có thể ảnh hưởng đến hoạt động và báo cáo tài chính của đơn vị.
• Lấy ý kiến ban lãnh đạo và ban quản trị: Trao đổi với ban lãnh đạo và ban quản trị về các vấn đề quan trọng liên quan đến đơn vị được kiểm toán.

4.3.  Phân tích sơ bộ

Phân tích sơ bộ là một thủ tục kiểm toán quan trọng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, giúp đánh giá rủi ro kiểm toán và xác định các thủ tục kiểm toán cần thiết. Phân tích sơ bộ được thực hiện bằng cách sử dụng các kỹ thuật phân tích khác nhau để đánh giá các khoản mục trong báo cáo tài chính và hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị được kiểm toán. 

Đối với khoản mục doanh thu, kiểm toán viên sử dụng gồm hai loại phân tích cơ bản:

• Phân tích ngang: So sánh các chỉ tiêu tài chính trong cùng một kỳ kế toán.
• Phân tích dọc: So sánh các chỉ tiêu tài chính qua các kỳ kế toán liên tiếp.

Dựa trên đánh giá rủi ro và phân tích sơ bộ, xác định các khoản mục có nguy cơ cao xảy ra sai sót trọng yếu.

4.4.  Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro kiểm toán

Ở bước này, kiểm toán viên sẽ căn cứ vào các thông tin đã thu thập được để đánh giá, nhận xét. Từ đó đưa ra một kế hoạch kiểm toán phù hợp.

• Đánh giá tính trọng yếu: Là một phần quan trọng trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán, giúp xác định mức độ ảnh hưởng tối đa của sai sót có thể xảy ra đối với báo cáo tài chính mà không ảnh hưởng đến ý kiến kiểm toán.
• Đánh giá rủi ro kiểm toán: Xác định mức độ khả năng xảy ra sai sót trọng yếu.

4.5. Lập kế hoạch kiểm toán toàn diện và soạn thảo chương trình kiểm toán

• Xác định các thủ tục kiểm toán: Lựa chọn các thủ tục kiểm toán phù hợp để thu thập bằng chứng kiểm toán.
• Phân bổ nguồn lực: Xác định số lượng nhân viên kiểm toán và thời gian cần thiết cho từng giai đoạn kiểm toán.
• Lập lịch trình kiểm toán: Lập kế hoạch cụ thể cho các hoạt động kiểm toán.Kế hoạch kiểm toán tổng thể phải đầy đủ, chi tiết làm cơ sở để lập chương trình kiểm toán. 
• Soạn thảo chương trình kiểm toán:  Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán tổng thể, kiểm toán viên tiến hành lập chương trình kiểm toán. Chương trình kiểm toán là những dự kiến chi tiết về các công việc kiểm toán cần thực hiện, thời gian hoàn thành và sự phân công lao động giữa các kiểm toán viên cũng như dự kiến về những tư liệu, thông tin liên quan cần sử dụng và thu thập.
• Chương trình kiểm toán sẽ được thiết kế thành ba phần: Trắc nghiệm công việc, Trắc nghiệm phân tích, Trắc nghiệm trực tiếp số dư.
• Việc thiết kế các loại hình trắc nghiệm kiểm toán trên đều gồm bốn nội dung: Xác định thủ tục kiểm toán, Quy mô mẫu chọn, Khoản mục được chọn, Thời gian thực hiện.

4.6. Thực hiện kiểm toán

Áp dụng các thủ tục kiểm toán theo kế hoạch đã lập. Ghi chép đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thu thập được. Đánh giá tính hợp lý và chính xác của bằng chứng kiểm toán.

4.7. Hoàn thành báo cáo kiểm toán

Phát biểu ý kiến kiểm toán về tính hợp lý và trung thực của báo cáo tài chính. Báo cáo các vấn đề phát hiện trong quá trình kiểm toán. Đề xuất các biện pháp khắc phục cho đơn vị được kiểm toán.

>>> Xem thêm về Mẫu kế hoạch kiểm toán chi tiết và mới nhất qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé.

5.  Câu hỏi thường gặp

Tại sao cần phải lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính?

Lập kế hoạch kiểm toán giúp đảm bảo quá trình kiểm toán được thực hiện một cách hiệu quả và chính xác, tập trung vào các khu vực có rủi ro cao, phát hiện và ngăn ngừa các sai sót và gian lận, và đảm bảo rằng báo cáo tài chính phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Ai chịu trách nhiệm lập kế hoạch kiểm toán?

Kiểm toán viên chịu trách nhiệm chính trong việc lập kế hoạch kiểm toán. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, kiểm toán viên có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia khác, chẳng hạn như luật sư, chuyên gia thẩm định giá, v.v.

Kế hoạch kiểm toán có thể thay đổi được không?

Kế hoạch kiểm toán có thể thay đổi được nếu có các bằng chứng kiểm toán mới thu thập được hoặc nếu có thay đổi về hoàn cảnh của đơn vị được kiểm toán.

Vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán là gì?

Hệ thống kiểm soát nội bộ giúp giảm thiểu rủi ro sai sót và gian lận trong báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần đánh giá hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ để xác định các khu vực có rủi ro cao và lên kế hoạch kiểm toán phù hợp.

Tại sao cần phải xem xét và điều chỉnh kế hoạch kiểm toán?

Xem xét và điều chỉnh kế hoạch kiểm toán giúp đảm bảo kế hoạch luôn phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp và các thay đổi trong môi trường kinh doanh, từ đó đảm bảo tính hiệu quả và chất lượng của quá trình kiểm toán.

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của Công ty Luật ACC liên quan đến các bước lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn.