Hướng dẫn làm theo chuẩn mực kế toán số 29 - Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, sai sót

Chuẩn mực kế toán số 29 - Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, sai sót cung cấp một khung pháp lý quan trọng cho các doanh nghiệp trong việc quản lý và điều chỉnh các yếu tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của mình. Bài viết này của Công ty Luật ACC sẽ hướng dẫn chi tiết về cách thực hiện các quy định của chuẩn mực kế toán số 29, nhằm giúp các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính của mình.

Hướng dẫn làm theo chuẩn mực kế toán số 29 - Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, sai sót

1. Quy định về Chuẩn mực kế toán số 29 - Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, sai sót

Chuẩn mực kế toán số 29 quy định các nguyên tắc và phương pháp kế toán nhằm hướng dẫn doanh nghiệp trong việc thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và sửa chữa sai sót. Mục đích của chuẩn mực này là đảm bảo tính nhất quán, độ tin cậy và khả năng so sánh của báo cáo tài chính, không chỉ giữa các kỳ báo cáo của cùng một doanh nghiệp mà còn với các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp khác.

Phạm vi áp dụng: Chuẩn mực này áp dụng cho việc xử lý các thay đổi trong chính sách kế toán, ước tính kế toán và sửa chữa các sai sót của các kỳ kế toán trước.

Chính sách kế toán và trình bày: Việc lựa chọn và trình bày chính sách kế toán phải tuân theo Chuẩn mực kế toán số 21 - “Trình bày báo cáo tài chính”. Ảnh hưởng về thuế của việc sửa chữa sai sót và điều chỉnh hồi tố được kế toán và trình bày theo Chuẩn mực kế toán số 17 - “Thuế thu nhập doanh nghiệp”.

Các thuật ngữ chính:

• Chính sách kế toán: Các nguyên tắc, cơ sở và phương pháp cụ thể được doanh nghiệp áp dụng trong lập và trình bày báo cáo tài chính.
• Thay đổi ước tính kế toán: Điều chỉnh giá trị ghi sổ của tài sản, nợ phải trả hoặc giá trị tiêu hao định kỳ của tài sản dựa trên các thông tin mới. Đây không phải là sửa chữa sai sót mà là cập nhật các ước tính dựa trên thông tin hiện tại.
• Bỏ sót hoặc sai sót trọng yếu: Những sai sót hoặc bỏ sót có thể làm sai lệch báo cáo tài chính đáng kể và ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo. Mức độ trọng yếu phụ thuộc vào quy mô và tính chất của sai sót.
• Sai sót của kỳ trước: Các sai sót hoặc bỏ sót trong báo cáo tài chính của kỳ trước do sử dụng thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ.
• Áp dụng hồi tố: Áp dụng chính sách kế toán mới cho các giao dịch và sự kiện phát sinh trước ngày áp dụng chính sách đó.
• Điều chỉnh hồi tố: Điều chỉnh các ghi nhận, xác định giá trị và trình bày khoản mục báo cáo tài chính như thể các sai sót của kỳ trước chưa hề xảy ra.
• Tính không hiện thực: Yêu cầu áp dụng hồi tố hoặc điều chỉnh hồi tố là không hiện thực nếu việc áp dụng không thể thực hiện được dù đã cố gắng nhiều, hoặc nếu ảnh hưởng không thể xác định, đòi hỏi giả thiết đáng kể hoặc ước tính không phân biệt được.
• Áp dụng phi hồi tố: Đối với thay đổi trong chính sách kế toán, chỉ áp dụng chính sách kế toán mới cho các giao dịch và sự kiện phát sinh từ ngày thay đổi. Đối với thay đổi ước tính kế toán, ghi nhận ảnh hưởng trong kỳ hiện tại và tương lai.

Chuẩn mực kế toán số 29 đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và chính xác của báo cáo tài chính, qua đó giúp các doanh nghiệp duy trì uy tín và đáp ứng các yêu cầu pháp lý một cách hiệu quả.

>>> Xem thêm về “Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 18 - Doanh thu” qua bài viết của Công ty Luật ACC nhé!

2. Nội dung của Chuẩn mực kế toán số 29

2.1 Trình bày thay đổi chính sách kế toán

Trình bày thay đổi chính sách kế toán

Tính nhất quán của chính sách kế toán: Doanh nghiệp cần áp dụng chính sách kế toán nhất quán cho các giao dịch và sự kiện tương tự, trừ khi có quy định khác từ chuẩn mực hoặc pháp luật. Việc thay đổi chính sách chỉ nên thực hiện khi:

• Bắt buộc theo quy định pháp luật hoặc chuẩn mực kế toán.
• Thay đổi giúp cung cấp thông tin chính xác, phù hợp hơn về tình hình tài chính.

Ví dụ: Nếu trước đây, một doanh nghiệp áp dụng chính sách khấu hao theo phương pháp đường thẳng, nhưng sau đó chuyển sang phương pháp khấu hao nhanh để phản ánh chính xác hơn sự giảm giá trị của tài sản trong thực tế, thì đây là sự thay đổi chính sách kế toán hợp lý.

Áp dụng thay đổi: Khi thay đổi chính sách, doanh nghiệp cần điều chỉnh các số liệu của kỳ trước theo hướng dẫn hoặc hồi tố các thay đổi trong báo cáo tài chính hiện tại.

Ví dụ: Nếu thay đổi chính sách kế toán vào năm 2024, doanh nghiệp cần điều chỉnh số liệu của các năm 2023 và trước đó (nếu có thể), nhằm đảm bảo tính nhất quán trong báo cáo tài chính.

Giới hạn áp dụng hồi tố: Doanh nghiệp chỉ không áp dụng hồi tố nếu việc xác định ảnh hưởng cụ thể của từng kỳ là không khả thi. Trong trường hợp này, chính sách mới sẽ được áp dụng từ kỳ sớm nhất có thể.

2.2 Thay đổi ước tính kế toán

Ước tính kế toán thường xuyên được xem xét và điều chỉnh khi có thông tin mới. Khi thay đổi ước tính, không cần hồi tố mà chỉ áp dụng cho kỳ hiện tại và tương lai.

Ví dụ: Nếu một doanh nghiệp thay đổi ước tính về tỷ lệ hao hụt hàng hóa dựa trên dữ liệu mới, điều này sẽ ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của kỳ hiện tại mà không cần điều chỉnh lại các kỳ trước đó.

2.3 Sai sót trong báo cáo tài chính

Sai sót trọng yếu phải được sửa chữa ngay khi phát hiện. Nếu sai sót ảnh hưởng đến các kỳ trước, doanh nghiệp cần điều chỉnh hồi tố số liệu của các kỳ đó.

Ví dụ: Nếu một doanh nghiệp phát hiện sai sót trong việc ghi nhận doanh thu của năm 2022, thì trong báo cáo tài chính năm 2023, doanh nghiệp phải điều chỉnh lại số liệu của năm 2022.

Giới hạn của điều chỉnh hồi tố: Khi không thể xác định ảnh hưởng của sai sót đối với từng kỳ, doanh nghiệp cần điều chỉnh số dư đầu kỳ của kỳ sớm nhất có thể, và tiếp tục áp dụng cho các kỳ sau.

Ví dụ thực tế: Một công ty bất động sản phát hiện sai sót trong việc ghi nhận giá trị của một dự án lớn. Do không thể hồi tố cho từng kỳ, công ty sẽ điều chỉnh số liệu từ kỳ sớm nhất mà thông tin đầy đủ có thể thu thập được.

2.4 Trình bày thay đổi chính sách và ước tính kế toán

Khi thay đổi chính sách kế toán hoặc ước tính kế toán, doanh nghiệp cần trình bày rõ:

• Tên và lý do thay đổi.
• Ảnh hưởng của thay đổi đến báo cáo tài chính.
• Cách thức và thời điểm áp dụng chính sách mới.

Ví dụ: Nếu một doanh nghiệp áp dụng một chính sách kế toán mới để tính khấu hao từ năm 2024, doanh nghiệp phải trình bày lý do thay đổi, phương pháp áp dụng, và ảnh hưởng của sự thay đổi này đến lợi nhuận và các chỉ tiêu tài chính khác.

3. Câu hỏi thường gặp

Khi nào doanh nghiệp phải điều chỉnh báo cáo tài chính vì sai sót của các kỳ trước?

Doanh nghiệp phải điều chỉnh báo cáo tài chính khi phát hiện các sai sót từ các kỳ trước đã ảnh hưởng đến báo cáo tài chính hiện tại. Các sai sót này cần được trình bày theo quy định của chuẩn mực kế toán, bao gồm cả việc điều chỉnh từng khoản mục bị ảnh hưởng và chỉ số lãi trên cổ phiếu (nếu có).

Doanh nghiệp có cần trình bày lại thông tin liên quan đến thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, và sai sót trong các kỳ tiếp theo không?

Báo cáo tài chính của các kỳ tiếp theo không cần phải trình bày lại các thông tin liên quan đến thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán, và sai sót đã được trình bày trong các kỳ báo cáo tài chính trước đó. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần đảm bảo rằng các thông tin liên quan đã được trình bày đầy đủ và rõ ràng trong các kỳ báo cáo tài chính có liên quan.

Doanh nghiệp cần làm gì nếu việc áp dụng hồi tố đối với một kỳ cụ thể trong quá khứ không thực hiện được?

Nếu việc áp dụng hồi tố đối với một kỳ cụ thể trong quá khứ không thực hiện được, doanh nghiệp cần trình bày lý do không thể thực hiện điều chỉnh hồi tố, mô tả cách thức và thời gian sửa chữa sai sót. Điều này giúp người sử dụng báo cáo tài chính hiểu rõ nguyên nhân và cách thức xử lý các sai sót.

Khi nào doanh nghiệp cần thực hiện điều chỉnh liên quan đến các kỳ sớm nhất?

Doanh nghiệp cần thực hiện điều chỉnh liên quan đến các kỳ sớm nhất khi có sự thay đổi chính sách kế toán hoặc khi điều chỉnh sai sót từ các kỳ trước. Điều này giúp đảm bảo rằng báo cáo tài chính phản ánh đúng tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong các kỳ báo cáo.

Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 29 một cách chính xác và hiệu quả không chỉ giúp các doanh nghiệp đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính mà còn củng cố sự tin tưởng của các nhà đầu tư và các bên liên quan. Qua hướng dẫn chi tiết từ Công ty Luật ACC, chúng tôi hy vọng các doanh nghiệp sẽ có cái nhìn rõ ràng và phương pháp thực hiện đúng đắn để quản lý thay đổi chính sách kế toán, điều chỉnh ước tính và xử lý các sai sót.