Chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế?

“Chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế?” là câu hỏi quan trọng đối với những người có liên quan đến doanh nghiệp tư nhân. Trong bài viết Công ty luật ACC, chúng tôi sẽ làm rõ quy định pháp luật về việc thừa kế tài sản khi chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời.

Chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế?

1. Thừa kế là gì?

Thừa kế là việc chuyển giao tài sản, quyền và nghĩa vụ của một người đã qua đời cho những người thừa kế theo quy định của pháp luật hoặc theo ý chí của người để lại di chúc. Tài sản thừa kế có thể bao gồm bất động sản, động sản, quyền tài sản và các nghĩa vụ tài chính liên quan. 

Việc thừa kế có thể được thực hiện theo hai hình thức chính: 

• Thừa kế theo di chúc (khi người chết để lại di chúc hợp pháp): Thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. 
• Thừa kế theo pháp luật (khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ): Theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Quá trình thừa kế phải tuân thủ quy định của pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan.

>>> Tìm hiểu thêm về: Thủ tục, hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân

2. Chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế?

Chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế?

Theo quy định tại khoản 3 Điều 193 Luật Doanh nghiệp 2020 về thực hiện quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong một số trường hợp đặc biệt

“2. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì người thừa kế hoặc một trong những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật là chủ doanh nghiệp tư nhân theo thỏa thuận giữa những người thừa kế. Trường hợp những người thừa kế không thỏa thuận được thì đăng ký chuyển đổi thành công ty hoặc giải thể doanh nghiệp tư nhân đó.

3. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân chết mà không có người thừa kế, người thừa kế từ chối nhận thừa kế hoặc bị truất quyền thừa kế thì tài sản của chủ doanh nghiệp tư nhân được xử lý theo quy định của pháp luật về dân sự.” 

Khi chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời, quyền và nghĩa vụ liên quan đến tài sản của doanh nghiệp sẽ được chuyển giao cho người thừa kế hợp pháp theo quy định của pháp luật về thừa kế. Tuy nhiên, vì doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân và chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn bằng tài sản cá nhân, nên doanh nghiệp tư nhân không thể được thừa kế dưới dạng doanh nghiệp độc lập như các loại hình khác (công ty TNHH hay công ty cổ phần).

Thay vào đó, người thừa kế sẽ thừa hưởng tài sản thuộc sở hữu của chủ doanh nghiệp tư nhân (bao gồm tài sản kinh doanh và các tài sản cá nhân khác), nhưng không thể tiếp tục điều hành doanh nghiệp tư nhân dưới hình thức này. Họ có thể sử dụng tài sản thừa kế để thành lập doanh nghiệp mới hoặc giải quyết các khoản nợ, nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

Người thừa kế được xác định theo hai trường hợp:

• Thừa kế theo di chúc: Người được chỉ định trong di chúc sẽ thừa kế tài sản của chủ doanh nghiệp.
• Thừa kế theo pháp luật: Nếu không có di chúc, người thừa kế sẽ được xác định theo hàng thừa kế được quy định trong Bộ luật Dân sự (vợ/chồng, con cái, cha mẹ,...).

Tuy nhiên, nếu chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời mà không có người thừa kế hay người thừa kế từ chối nhận thừa kế, hoặc bị truất quyền thừa kế, tài sản của chủ doanh nghiệp sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật về dân sự, cụ thể là theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015.

Trong trường hợp này, tài sản của chủ doanh nghiệp sẽ được giải quyết như sau:

• Tài sản thuộc về Nhà nước: Theo Điều 622 Bộ luật Dân sự, nếu không có người thừa kế, hoặc tất cả người thừa kế từ chối nhận thừa kế hoặc bị truất quyền thừa kế, tài sản của người chết sẽ thuộc về Nhà nước. Điều này áp dụng đối với cả tài sản kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân và tài sản cá nhân của chủ doanh nghiệp.
• Giải quyết nghĩa vụ tài chính: Trước khi tài sản được chuyển giao cho Nhà nước, tất cả các nghĩa vụ tài chính (nếu có) của doanh nghiệp tư nhân, bao gồm các khoản nợ và nghĩa vụ khác đối với người lao động, đối tác hoặc cơ quan thuế, phải được thanh toán từ tài sản còn lại của chủ doanh nghiệp.

Như vậy, trong trường hợp không có người thừa kế hoặc người thừa kế từ chối, tài sản của chủ doanh nghiệp tư nhân sẽ không được truyền lại cho cá nhân nào mà sẽ thuộc về Nhà nước, sau khi đã hoàn tất mọi nghĩa vụ tài chính cần thiết.

>>> Tìm hiểu thêm về: Chủ doanh nghiệp tư nhân có được góp vốn thành lập công ty TNHH không?

3. Trường hợp chủ doanh nghiệp tư có chết mà có từ 02 người thừa kế theo pháp luật trở lên thì xử lý như thế nào?

Khi chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời và có từ hai người thừa kế theo pháp luật trở lên, việc phân chia tài sản thừa kế sẽ được thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Tuy nhiên, do doanh nghiệp tư nhân là loại hình doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân và chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn với tài sản cá nhân, nên tài sản của doanh nghiệp sẽ được xem là tài sản của chủ doanh nghiệp.

Trường hợp này được xử lý như sau:

3.1. Phân chia tài sản theo hàng thừa kế

• Thừa kế theo pháp luật: Nếu chủ doanh nghiệp không để lại di chúc, tài sản sẽ được chia theo pháp luật dựa trên các hàng thừa kế quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự. Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: vợ/chồng, con đẻ, con nuôi hợp pháp, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi của người chết. Những người thừa kế trong cùng một hàng sẽ được hưởng phần tài sản bằng nhau.
• Thừa kế theo di chúc: Nếu có di chúc, tài sản sẽ được phân chia theo ý chí của người đã chết, nhưng không vi phạm các quy định về thừa kế bắt buộc.

3.2. Giải quyết nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp

• Trước khi tài sản được phân chia cho các người thừa kế, tất cả các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp tư nhân (nếu có) phải được thanh toán từ tài sản của chủ doanh nghiệp. Những người thừa kế chỉ nhận phần tài sản còn lại sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

3.3. Phương án xử lý doanh nghiệp tư nhân

• Doanh nghiệp tư nhân không thể được thừa kế dưới dạng nguyên vẹn: Do đặc thù của loại hình doanh nghiệp tư nhân, người thừa kế không thể trực tiếp tiếp quản và tiếp tục điều hành doanh nghiệp như các loại hình doanh nghiệp khác. Thay vào đó, tài sản thuộc sở hữu của doanh nghiệp sẽ được chia theo quy định thừa kế.
• Giải thể doanh nghiệp tư nhân: Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp tư nhân sẽ phải giải thể sau khi chủ doanh nghiệp qua đời, và người thừa kế chỉ nhận phần giá trị tài sản còn lại sau khi thanh toán hết các nghĩa vụ của doanh nghiệp.

3.4. Thỏa thuận giữa các người thừa kế

• Các người thừa kế có thể thỏa thuận với nhau về việc chia tài sản và giải quyết các nghĩa vụ liên quan đến doanh nghiệp. Nếu có sự đồng thuận, một số người thừa kế có thể chuyển nhượng quyền lợi của mình cho người khác để tiếp tục sử dụng tài sản hoặc thành lập một loại hình doanh nghiệp mới, phù hợp với tình hình thực tế.

Tóm lại, khi chủ doanh nghiệp tư nhân qua đời và có nhiều người thừa kế, tài sản của doanh nghiệp sẽ được phân chia theo quy định pháp luật hoặc theo di chúc, sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính. Doanh nghiệp tư nhân không thể tiếp tục hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân, mà thường sẽ được giải thể và tài sản của doanh nghiệp sẽ được chia cho các người thừa kế theo tỷ lệ phù hợp.

>>> Xem thêm về: Những ai không được làm chủ doanh nghiệp tư nhân?

4. Câu hỏi thường gặp 

Chủ doanh nghiệp tư nhân chết thì ai sẽ là người thừa kế?

Người thừa kế là những người thuộc hàng thừa kế theo quy định của pháp luật hoặc người được chỉ định trong di chúc của chủ doanh nghiệp.

Trường hợp không có di chúc, người thừa kế được xác định thế nào?

Nếu không có di chúc, người thừa kế sẽ được xác định theo hàng thừa kế thứ nhất gồm vợ/chồng, con đẻ, con nuôi hợp pháp, cha mẹ của người chết.

Nếu không có người thừa kế hoặc người thừa kế từ chối nhận thừa kế thì sao?

Tài sản của chủ doanh nghiệp sẽ thuộc về Nhà nước theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Hy vọng qua bài viết Công ty luật ACC, Quý bạn đọc đã nắm rõ những thông tin cần thiết về việc chủ doanh nghiệp tư nhân chết ai sẽ làm người thừa kế. Nếu có bất kỳ vấn đề vướng mắc cần giải đáp cụ thể, Quý bạn đọc hãy liên hệ với Công ty luật ACC qua số hotline 1900.3330 để được hỗ trợ.