Thừa kế trong trường hợp một người có nhiều vợ

3. Từ 03/01/1987 – đến 01/01/2001

Trong khoảng thời gian từ ngày 03/01/1987 đến 01/01/2001, nam và nữ sống chung như vợ chồng có trách nhiệm đăng ký kết hôn trong thời hạn hai năm, tính từ ngày Luật này có hiệu lực đến ngày 01/01/2003. Trong trường hợp không thực hiện đăng ký kết hôn, nhưng có yêu cầu ly hôn trong thời gian đó, Toà án sẽ áp dụng quy định về ly hôn của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết. Nếu sau ngày 01/01/2003 mà không đăng ký kết hôn, họ sẽ không được công nhận là vợ chồng, theo Nghị quyết số 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội.

Do đó, trong giai đoạn này, nếu sống chung như vợ chồng mà không tuân thủ quy định đăng ký kết hôn, quan hệ vợ chồng không được công nhận. Điều này dẫn đến việc không phát sinh tư cách thừa kế theo pháp luật cho bất kỳ người vợ nào, bao gồm cả vợ đầu tiên và những người vợ sau.

4. Từ 01/01/2001 đến nay

Theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, từ ngày 01/01/2001, nam và nữ sống chung như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng. Điều này cũng được khẳng định trong Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, nơi quy định rằng việc kết hôn phải được đăng ký theo quy định, và nếu không đăng ký, thì không có giá trị.

Do đó, ở giai đoạn này, chỉ những người có đăng ký kết hôn theo quy định mới được thừa nhận là quan hệ vợ chồng hợp pháp và mới phát sinh tư cách thừa kế theo pháp luật khi một trong hai người mất.

II. Thực tế và Xét xử tại Tòa án

Thực tế và Xét xử tại Tòa án

Tuy nhiên, thực tế khi xét xử tại Tòa án, đối với giai đoạn trước ngày 03/01/1987, vẫn có nhiều quan điểm khác nhau. Mặc dù quy định pháp luật đã thay đổi, nhưng vẫn có trường hợp Tòa án quyết định theo hướng nhiều người vợ đều có tư cách thừa kế nếu việc sống chung được xác nhận như một quan hệ hôn nhân hợp pháp.

Bài viết này dựa trên các cơ sở pháp lý như Nghị quyết số 02/HĐTP Nghị quyết của HĐTP TANDTC, Luật Hôn nhân và gia đình 1959, Luật Hôn nhân và gia đình 1986, Luật Hôn nhân và gia đình 2000, Nghị quyết số 35/2000/NQ-QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội, và Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Những cơ sở này giúp xác định rõ quy định pháp lý và hướng dẫn việc xử lý các trường hợp thừa kế trong ngữ cảnh người chồng có nhiều vợ.

III. Chia thừa kế khi có nhiều vợ

Pháp luật Việt Nam quy định chế độ hôn nhân theo nguyên tắc "Một vợ, một chồng". Trong tình huống một người có hai vợ, pháp luật chỉ công nhận một mối quan hệ vợ chồng duy nhất, ngoại trừ những trường hợp đặc biệt. Trong trường hợp này, chỉ có một người vợ được pháp luật thừa nhận và xác định là người được chia di sản thừa kế, trừ khi có di chúc khác. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người liên quan cần xem xét và xác định lại quan hệ hôn nhân hợp pháp.

Quy trình chia thừa kế tuân theo nguyên tắc ưu tiên được đề cập trong Điều 651 Bộ luật dân sự 2015. Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ, chồng, cha mẹ, con đẻ và con nuôi của người chết. Hàng thừa kế thứ hai và thứ ba liệt kê các thành viên mở rộng của gia đình như ông ngoại, bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột và nhiều thành viên khác.

Các người thừa kế cùng hàng sẽ hưởng di sản bằng nhau, trong khi những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng trước hoặc nếu họ từ chối hoặc bị truất quyền hưởng di sản. Điều này tạo nên một hệ thống phân phối di sản có tổ chức, đảm bảo công bằng và tuân theo quy định pháp luật về chia thừa kế tại Việt Nam.

Nguyên tắc xác định quan hệ hôn nhân hợp pháp trong trường hợp một người có hai vợ

Trường hợp 1: một chồng, hai vợ

Nếu người chồng chỉ đăng ký kết hôn với một trong hai người vợ, quy định "Một vợ, một chồng" sẽ quyết định người vợ được công nhận là hợp pháp và có quyền thừa kế. Trong trường hợp mất mát và không có di chúc, người vợ thứ nhất sẽ tự nhiên hưởng các quyền thừa kế theo Bộ luật dân sự 2015.

Ngược lại, nếu người chồng đăng ký kết hôn với người vợ thứ hai, quy định pháp luật sẽ công nhận người vợ thứ hai là hợp pháp và là người được hưởng quyền thừa kế.

Trường hợp 2: hai người vợ, một chồng

Nếu người chồng kết hôn với cả hai người vợ, quan hệ hôn nhân với người vợ thứ nhất được coi là hợp pháp, trong khi quan hệ với người vợ thứ hai không được công nhận, vi phạm chế độ "Một vợ, một chồng". Trong trường hợp mất, quy định pháp luật sẽ chỉ xem xét và thừa nhận quan hệ hôn nhân hợp pháp.

Trường hợp 3: không đăng ký kết hôn

Trong trường hợp không đăng ký kết hôn với bất kỳ người vợ nào, quan hệ hôn nhân không được công nhận, dẫn đến việc không phát sinh quyền thừa kế. Di sản thừa kế sẽ được chia theo quy định của Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 cho những người thuộc hàng thừa kế của người chồng.

Nếu trong thời gian sống chung, vợ và chồng tạo lập tài sản chung, quyền lợi và tài sản sẽ được giải quyết theo Chế Độ Sở Hữu Chung Theo Phần theo quy định của Bộ luật dân sự 2015.

Trường hợp 4 – đặc biệt: nhiều vợ đều hợp pháp

Mặc dù pháp luật Việt Nam đều quy định chế độ "Một vợ, một chồng", nhưng có những trường hợp đặc biệt. Đối với những hôn nhân trước khi Luật Hôn Nhân và Gia Đình 1959 có hiệu lực, hoặc đối với cán bộ, bộ đội miền Nam tập kết ra Bắc, những quan hệ hôn nhân này vẫn được coi là hợp pháp.

Trong những trường hợp đặc biệt này, di sản thừa kế sẽ được chia đều cho các người vợ và các đồng thừa kế khác theo quy định của pháp luật, bảo đảm công bằng và tuân theo quy định hiện nay.