Bằng chứng kiểm toán là gì? Các loại bằng chứng kiểm toán

Bạn có bao giờ tự hỏi "Bằng chứng kiểm toán là gì?" Trong thế giới kinh doanh và tài chính, việc đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin rất quan trọng. Bằng chứng kiểm toán là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực này, đó là tập hợp các thông tin, tài liệu được sử dụng để xác nhận và đánh giá các quy trình, giao dịch, và sự kiện trong quá trình kiểm toán. Để hiểu rõ hơn về bản chất và ý nghĩa của bằng chứng kiểm toán, chúng ta cũng cần tìm hiểu về các loại bằng chứng kiểm toán và cách chúng được sử dụng trong quá trình kiểm toán. Hãy cùng ACC khám phá các khía cạnh quan trọng của chủ đề này.

Bằng chứng kiểm toán là gì? Các loại bằng chứng kiểm toán

1. Bằng chứng kiểm toán là gì?

Theo khoản 2 Điều 3 Luật Kiểm toán nhà nước 2015, bằng chứng kiểm toán là tập hợp các tài liệu và thông tin mà Kiểm toán viên nhà nước thu thập trong quá trình thực hiện cuộc kiểm toán. Đây là cơ sở quan trọng để Kiểm toán viên đánh giá, xác nhận, kết luận và đưa ra các kiến nghị liên quan đến quá trình kiểm toán. Bằng chứng kiểm toán có thể bao gồm nhiều loại tài liệu như sổ kế toán, báo cáo tài chính, và các thông tin khác có liên quan đến quá trình kiểm toán.

Để thu thập bằng chứng kiểm toán một cách chính xác nhất, Kiểm toán viên cần sử dụng nhiều phương pháp như kiểm tra, quan sát, thẩm vấn, xác nhận, tính toán, và phân tích. Bằng cách này, họ có thể đảm bảo tính thích hợp và tính đầy đủ của bằng chứng, tức là đảm bảo được chất lượng và độ tin cậy của thông tin thu thập, cũng như đảm bảo đủ mức độ số lượng tài liệu và thông tin để phản ánh đúng thực tế trong quá trình kiểm toán.

Tổng hợp lại, bằng chứng kiểm toán là nền tảng vững chắc để Kiểm toán viên đưa ra kết luận và ý kiến kiểm toán, đồng thời cung cấp thông tin cần thiết để hỗ trợ quản lý và cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ của tổ chức được kiểm toán.

2. Ý nghĩa của bằng chứng kiểm toán

Bằng chứng kiểm toán mang ý nghĩa rất quan trọng trong việc đảm bảo sự minh bạch và chất lượng trong quá trình kiểm toán. Đối với các tổ chức kiểm toán độc lập và các cơ quan kiểm toán nhà nước, bằng chứng kiểm toán cung cấp cơ sở để thực hiện giám sát và đánh giá chất lượng công việc của kiểm toán viên. Việc này giúp đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của quá trình kiểm toán, và có thể được thực hiện thông qua sự giám sát từ các nhà quản lý hoặc cơ quan tư pháp.

Tuy nhiên, bằng chứng kiểm toán cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xem xét và thẩm định về chất lượng công việc của kiểm toán viên trong các công ty kiểm toán độc lập và các cơ quan kiểm toán nhà nước. Các nhà quản lý thường tiến hành giám sát đối với kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán, trong khi cơ quan tư pháp thường can thiệp khi có tranh chấp pháp lý hoặc vấn đề liên quan đến chất lượng công việc của kiểm toán viên hoặc công ty kiểm toán.

3. Các loại bằng chứng kiểm toán

Các loại bằng chứng kiểm toán được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm nguồn gốc, hình thức, thủ tục kiểm toán và loại hình bằng chứng.

Theo nguồn gốc:

• Bằng chứng kiểm toán do kiểm toán viên phát hiện và khai thác: Bao gồm các thông tin mà kiểm toán viên thu thập trực tiếp từ đơn vị được kiểm toán thông qua việc quan sát, điều tra, tính toán lại.
• Bằng chứng kiểm toán do khách hàng cung cấp: Bao gồm các chứng từ, báo cáo kế toán, quy chế tại đơn vị được kiểm toán.
• Bằng chứng kiểm toán do bên thứ ba có quan hệ độc lập cung cấp: Gồm các biên bản, tài liệu xác thực, và các bằng chứng kế toán từ các đơn vị bên ngoài.

Theo hình thức:

• Chứng từ kế toán.
• Văn bản, báo cáo của bên thứ ba có liên quan.
• Báo cáo tài chính và báo cáo kế toán nội bộ.
• Giải trình của các nhà quản lí và các cán bộ nghiệp vụ.
• Văn bản ghi chép kế toán và các ghi chép khác của đơn vị.
• Tài liệu kiểm kê thực tế.
• Biên bản làm việc có liên quan.
• Hợp đồng kinh doanh, các kế hoạch, dự toán.
• Tài liệu tính toán lại và các tài liệu khác.

Theo thủ tục kiểm toán:

• Phỏng vấn.
• Tính toán.
• Kiểm tra.
• Quan sát.

Theo loại hình bằng chứng:

• Bằng chứng vật chất như biên bản kiểm kê tồn kho, biên bản kiểm kê tài sản cố định.
• Các loại bằng chứng khác như biên bản hiểu biết kế toán, biên bản làm việc và hợp đồng kinh doanh.

Qua việc phân loại theo các tiêu chí trên, ta có cái nhìn tổng quan về các loại bằng chứng kiểm toán và cách chúng được sử dụng để hỗ trợ quá trình kiểm toán và đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong công việc kiểm toán.

Các loại bằng chứng kiểm toán

4. Các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán

Có nhiều phương pháp được sử dụng để thu thập bằng chứng kiểm toán, mỗi phương pháp đều mang lại những lợi ích và thông tin cần thiết cho quá trình kiểm toán. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

Quan sát:

• Kiểm toán viên quan sát các quy trình, hoạt động, và hiện tượng trong doanh nghiệp.
• Ví dụ, kiểm toán viên có thể theo dõi quá trình kiểm tra thực tế được tổ chức bởi doanh nghiệp để hiểu rõ về cơ sở kỹ thuật và hoạt động của họ.

Kiểm tra:

• Phương pháp kiểm tra liên quan đến việc kiểm tra một loạt các bằng chứng kiểm toán như sổ kế toán, hóa đơn, báo cáo tài chính, và tài sản thực tế.
• Kiểm tra này thường được thực hiện để so sánh và xác minh thông tin với các tài liệu hồ sơ hữu hình trong doanh nghiệp.

Điều tra:

• Phương pháp này liên quan đến việc thu thập thông tin từ các cá nhân có kiến thức về các đơn vị được kiểm toán.
• Kiểm toán viên thường tiến hành phỏng vấn trực tiếp để có được thông tin bổ sung và tăng độ tin cậy của các bằng chứng kiểm toán.

Xác nhận:

• Phương pháp này nhằm xác minh lại thông tin được hiển thị trong hệ thống hồ sơ kế toán.
• Thông qua việc xác nhận, kiểm toán viên có thể đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin trong tài liệu kế toán.

Tính toán:

• Phương pháp tính toán liên quan đến việc xem xét và xác minh thông tin từ các tài liệu như hóa đơn, sổ kế toán, báo cáo giải trình, thay vì dựa vào thống kê độc lập.
• Ví dụ, kiểm toán viên có thể tính toán lại thông tin đã được xác nhận để đảm bảo tính chính xác của nó.

Mỗi phương pháp có ưu điểm và hạn chế riêng, do đó, việc linh hoạt và kết hợp các phương pháp này là cần thiết để đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong quá trình thu thập bằng chứng kiểm toán.

Có thể thấy rằng "Bằng chứng kiểm toán là gì?" là một câu hỏi quan trọng mà chúng ta cần tìm hiểu để hiểu rõ về quy trình kiểm toán trong lĩnh vực kinh doanh và tài chính. Bằng cách thu thập và đánh giá các loại bằng chứng kiểm toán khác nhau, kiểm toán viên có thể xác định được tính chính xác và minh bạch của thông tin trong báo cáo tài chính và các quy trình kinh doanh. Việc hiểu biết về các loại bằng chứng kiểm toán cũng giúp tăng cường sự đánh giá và giám sát hiệu quả trong quá trình kiểm toán.