Thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ

Việc bán doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ là một trong những giải pháp để Nhà nước tái cấu trúc và hiện đại hóa nền kinh tế. Quá trình này cần được thực hiện một cách minh bạch, tuân thủ các quy định pháp luật và đảm bảo lợi ích của Nhà nước, người lao động cũng như cộng đồng. Vậy thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ như thế nào? Mời quý bạn đọc đến với bài viết dưới đây của Công ty Luật ACC để giải đáp thắc mắc trên.

Thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ

1. Doanh nghiệp nhà nước là gì?

Doanh nghiệp nhà nước là một loại hình doanh nghiệp trong đó Nhà nước nắm quyền sở hữu toàn bộ hoặc phần lớn vốn điều lệ, đồng thời giữ quyền kiểm soát và quyết định các hoạt động chính của doanh nghiệp đó. Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam, doanh nghiệp nhà nước bao gồm các công ty mà Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc có quyền chi phối, điều hành trực tiếp.

Theo quy định tại khoản 11 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp nhà nước được quy định như sau:

“11. Doanh nghiệp nhà nước bao gồm các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết theo quy định tại Điều 88 của Luật này.”

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết về Doanh nghiệp mới thành lập được phép lỗ mấy năm

2. Các loại hình doanh nghiệp nhà nước hiện nay

Doanh nghiệp nhà nước hiện nay có thể chia thành hai loại hình chủ yếu dựa trên tỷ lệ vốn nhà nước sở hữu. Cụ thể, hai loại hình này bao gồm: doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. Dưới đây là nội dung chi tiết về từng loại hình này:

2.1. Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ

Loại hình doanh nghiệp này là các doanh nghiệp mà Nhà nước sở hữu toàn bộ vốn điều lệ, tức không có sự tham gia của bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào khác trong vốn đầu tư. Những doanh nghiệp này thường là các doanh nghiệp có nhiệm vụ quan trọng trong các ngành chiến lược, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc gia và kinh tế vĩ mô, hoặc các ngành đòi hỏi sự quản lý trực tiếp và chặt chẽ của Nhà nước. Các lĩnh vực mà Nhà nước thường nắm 100% vốn điều lệ bao gồm:

• Quốc phòng, an ninh: Đây là các doanh nghiệp phục vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, và thường liên quan đến các hoạt động như sản xuất vũ khí, trang bị quân sự.
• Năng lượng, tài nguyên quan trọng: Một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dầu khí, điện lực, khai thác khoáng sản quan trọng cũng thuộc loại hình này.
• Các dịch vụ công ích: Các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ cơ bản cho xã hội như cấp thoát nước, thu gom và xử lý chất thải, thường được Nhà nước nắm giữ 100% vốn để đảm bảo sự ổn định và khả năng phục vụ liên tục.

Trong loại hình doanh nghiệp này, Nhà nước đóng vai trò chủ sở hữu duy nhất và chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý, chỉ đạo mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mô hình này giúp Nhà nước kiểm soát toàn diện các lĩnh vực có ý nghĩa lớn đối với quốc gia, tránh các rủi ro liên quan đến an ninh, chính trị và đảm bảo an sinh xã hội.

2.2. Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết

Đây là loại hình doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ hơn 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, đồng nghĩa với việc Nhà nước có quyền quyết định đa số trong các quyết định quan trọng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, các tổ chức và cá nhân khác cũng có quyền góp vốn, tham gia quản lý hoặc nhận cổ tức từ lợi nhuận kinh doanh. Các doanh nghiệp thuộc loại hình này thường hoạt động trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng, nhưng không đòi hỏi sự quản lý trực tiếp và toàn diện như loại hình đầu tiên. Một số đặc điểm quan trọng của loại hình này bao gồm:

• Phạm vi hoạt động rộng: Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn có thể tham gia vào nhiều lĩnh vực khác nhau như ngân hàng, bất động sản, hàng không, viễn thông hoặc các ngành công nghiệp công nghệ cao.
• Thúc đẩy vốn xã hội: Nhờ sự tham gia của các nhà đầu tư bên ngoài, doanh nghiệp có thể huy động vốn, tận dụng nguồn lực và kinh nghiệm quản lý từ các cổ đông khác mà vẫn duy trì sự kiểm soát của Nhà nước.
• Vai trò điều tiết kinh tế: Nhà nước, với tư cách là cổ đông chính, có thể can thiệp để điều tiết hoạt động của doanh nghiệp nhằm ổn định nền kinh tế, hạn chế các tác động tiêu cực từ thị trường và đảm bảo an sinh xã hội khi cần thiết.

Trong loại hình này, Nhà nước vừa là chủ đầu tư chính vừa có thể hợp tác với các tổ chức, cá nhân khác nhằm phát triển kinh doanh, mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả hoạt động. Nhờ đó, các doanh nghiệp có thể hoạt động linh hoạt hơn và thích ứng với thị trường nhanh chóng, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia.

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết về Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp nhà nước để hiểu rõ hơn về một số quy định liên quan

3. Khi nào được phép bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ

Việc bán doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ là một quy trình phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố như pháp lý, kinh tế, và chính trị. Nó không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp mà còn tác động đến nền kinh tế quốc dân. Do đó, mọi quyết định bán doanh nghiệp cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tuân thủ đúng quy định pháp luật nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước và cộng đồng. Trường hợp được bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ được quy định tại Điều 22 Nghị định 23/2022/NĐ-CP:

“Điều 22. Các trường hợp bán toàn bộ doanh nghiệp

1. Thuộc diện cổ phần hóa theo quy định nhưng không đáp ứng đủ điều kiện để thực hiện cổ phần hóa và được Thủ tướng Chính phủ quyết định chuyển sang hình thức bán toàn bộ doanh nghiệp.
2. Các trường hợp khác do Thủ tướng Chính phủ quyết định trên cơ sở đề nghị của cơ quan đại diện chủ sở hữu.”

4. Thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ

Thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ bao gồm nhiều bước cụ thể, đòi hỏi sự phê duyệt và giám sát của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Quy trình này phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, nhằm đảm bảo lợi ích của Nhà nước và minh bạch hóa quá trình chuyển nhượng tài sản. Việc bán doanh nghiệp nhà nước không chỉ giúp Nhà nước tái cơ cấu kinh tế mà còn tạo cơ hội phát triển cho doanh nghiệp thông qua sự tham gia của các nhà đầu tư mới. Trình tự, thủ tục tiến hành bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ được quy định cụ thể tại Điều 25 Nghị định 23/2022/NĐ-CP:

“Điều 25. Trình tự bán toàn bộ doanh nghiệp

1. Xây dựng phương án bán toàn bộ doanh nghiệp bao gồm:

a) Chuẩn bị các hồ sơ, tài liệu, trong đó bao gồm: hồ sơ pháp lý về thành lập doanh nghiệp; hồ sơ pháp lý về tài sản, nguồn vốn, công nợ; báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán thuế đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp; phương án sử dụng đất của doanh nghiệp đang quản lý phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước từng thời kỳ đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; phương án sắp xếp lại lao động; dự toán chi phí bán toàn bộ doanh nghiệp; phương pháp, hình thức, thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp và các tài liệu liên quan khác (nếu có);

b) Tổ chức kiểm kê, xử lý những vấn đề về tài chính và tổ chức xác định giá trị doanh nghiệp;

c) Quyết định và công bố giá trị doanh nghiệp;

d) Hoàn tất phương án bán toàn bộ doanh nghiệp trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Phương án bán toàn bộ doanh nghiệp phải bao gồm các nội dung cơ bản như: Thực trạng của công ty ở thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp; Kết quả xác định giá trị doanh nghiệp; Xác định giá bán và phương thức bán, dự kiến chi phí tổ chức thực hiện; Phương án sử dụng đất của doanh nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Phương án sử dụng lao động đang quản lý và giải quyết lao động dôi dư.

2. Tổ chức thực hiện phương án bán toàn bộ doanh nghiệp theo phương thức đấu giá.

3. Hoàn tất việc bán toàn bộ doanh nghiệp: Quyết toán chi phí bán và số tiền thu từ việc bán toàn bộ doanh nghiệp; thanh toán; bàn giao tài sản, sổ sách và các hồ sơ liên quan cho người trúng đấu giá; thông báo về việc hoàn thành bán toàn bộ doanh nghiệp.”

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết về Quy định bán doanh nghiệp 100% vốn nhà nước để nắm bắt được những quy định cụ thể về vấn đề trên

5. Một số nguyên tắc bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ

Nguyên tắc bán doanh nghiệp nhà nước phải phù hợp với mục tiêu tái cơ cấu kinh tế mà Nhà nước đã đặt ra. Việc bán các doanh nghiệp thuộc những ngành không còn nằm trong các lĩnh vực ưu tiên, hoặc không còn mang tính chiến lược đối với phát triển kinh tế quốc gia, cần đảm bảo phù hợp với chiến lược và mục tiêu kinh tế chung, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn nhà nước. Nguyên tắc bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ được quy định tại Điều 24 Nghị định 23/2022/NĐ-CP

“Điều 24. Nguyên tắc bán toàn bộ doanh nghiệp

1. Việc xử lý tài chính, xác định và điều chỉnh giá trị doanh nghiệp, thuê tổ chức tư vấn để xác định giá trị doanh nghiệp, xác định giá khởi điểm và phương án bán toàn bộ doanh nghiệp được thực hiện theo quy định của Chính phủ về chuyển doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần.
2. Giá khởi điểm bán toàn bộ doanh nghiệp được xác định theo nguyên tắc không thấp hơn tổng giá trị phần vốn nhà nước đã được xác định theo quy định tại Khoản 1 Điều này.”

>> Bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết về Điều kiện mua bán doanh nghiệp cần lưu ý những gì

6. Câu hỏi thường gặp

Ai là người chịu trách nhiệm chính trong việc bán doanh nghiệp nhà nước?

Trách nhiệm chính trong việc bán doanh nghiệp nhà nước thuộc về các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, chẳng hạn như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan quản lý vốn nhà nước. Các cơ quan này sẽ thẩm định và phê duyệt phương án bán, giám sát quá trình thẩm định giá trị và thực hiện các bước bán tài sản theo đúng quy định. Hội đồng quản trị của doanh nghiệp và Ban lãnh đạo cũng chịu trách nhiệm trong việc lập kế hoạch và phối hợp với các bên liên quan để hoàn thành quá trình bán.

Những lợi ích gì mà việc bán doanh nghiệp nhà nước mang lại cho nền kinh tế?

Việc bán doanh nghiệp nhà nước 100% vốn điều lệ có thể đem lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế. Một trong những lợi ích chính là tối ưu hóa nguồn vốn và cải thiện hiệu quả sử dụng tài sản công. Khi doanh nghiệp được chuyển giao cho tư nhân, nguồn vốn này có thể được đầu tư trở lại vào các dự án công cộng quan trọng hơn. Ngoài ra, việc bán doanh nghiệp có thể thúc đẩy sự cạnh tranh, cải thiện chất lượng dịch vụ, hàng hóa và thúc đẩy sự phát triển của thị trường.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về Thủ tục bán doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ. Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.