Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự

Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự là yếu tố quan trọng quyết định tiến độ và hiệu quả của quá trình xét xử. Trong bài viết "Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự", Công ty Luật ACC sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quy định pháp lý và các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian chuẩn bị xét xử.

Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự

1. Sơ thẩm vụ án dân sự là gì?

Sơ thẩm vụ án dân sự là giai đoạn đầu tiên trong quá trình xét xử của một vụ án dân sự tại tòa án, nơi tòa án sẽ tiến hành xem xét, đánh giá và đưa ra phán quyết về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tranh chấp. Đây là bước quan trọng để xác định đúng đắn sự thật của vụ việc, giải quyết các tranh chấp giữa các cá nhân, tổ chức và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Trong quy trình tố tụng dân sự, xét xử sơ thẩm là bước khởi đầu của quá trình xét xử, được thực hiện bởi Tòa án cấp huyện, quận hoặc tòa án có thẩm quyền tùy thuộc vào từng vụ việc. Mục đích của phiên tòa sơ thẩm là làm rõ các tình tiết vụ án, đưa ra các chứng cứ và lập luận của các bên để từ đó có thể đưa ra quyết định cuối cùng về tranh chấp dân sự.

>> Bạn có thể xem thêm bài viết khác tại: Toà án quân sự khu vực là gì? 

2. Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự

Điều 203 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định về thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự, xác định rõ thời gian tối đa mà Tòa án có thể dành để chuẩn bị cho phiên tòa. Thời gian này phụ thuộc vào loại vụ án và mức độ phức tạp của vụ việc. Việc xác định thời hạn chuẩn bị xét xử giúp bảo đảm sự công bằng, minh bạch và hiệu quả trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự.

2.1. Thời hạn chuẩn bị xét xử đối với các vụ án thông thường

Thời hạn chuẩn bị xét xử đối với các vụ án thông thường

Căn cứ vào khoản 1 Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm đối với các vụ án thông thường như sau: 

• Thời hạn 04 tháng: Được áp dụng đối với các vụ án không thuộc trường hợp đặc biệt, như vụ án có tính chất phức tạp hoặc có yếu tố nước ngoài. Thời gian này được tính từ ngày Tòa án thụ lý vụ án, tức là khi Tòa án nhận được đơn khởi kiện và xác định có đủ căn cứ để đưa vụ án vào quá trình giải quyết.
• Thời hạn 02 tháng: Được áp dụng đối với các vụ án có tính chất đơn giản hơn, như các vụ án dân sự về tranh chấp hợp đồng, tài sản, thừa kế mà các bên tranh chấp không có yếu tố nước ngoài hoặc không có tính chất phức tạp.

2.2. Thời gian gia hạn trong trường hợp đặc biệt

Thời gian gia hạn trong trường hợp đặc biệt

Nếu vụ án có tính chất phức tạp, hoặc do các sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan (chẳng hạn như thiên tai, dịch bệnh, thiếu tài liệu chứng cứ), Chánh án Tòa án có quyền quyết định gia hạn thời gian chuẩn bị xét xử. Cụ thể, gia hạn không quá:

• 02 tháng đối với các vụ án thuộc diện thời hạn 04 tháng.
• 01 tháng đối với các vụ án thuộc diện thời hạn 02 tháng.

Quy định này giúp các Tòa án có sự linh hoạt trong việc giải quyết các vụ án, đảm bảo không vì yếu tố khách quan mà kéo dài quá mức thời gian giải quyết vụ án, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên tranh chấp.

2.3. Tạm đình chỉ giải quyết vụ án

Trong trường hợp có quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án (chẳng hạn, do một bên không thể tham gia phiên tòa vì lý do bất khả kháng), thời gian chuẩn bị xét xử sẽ được tính lại từ ngày quyết định tiếp tục giải quyết vụ án của Tòa án có hiệu lực pháp luật. Điều này có nghĩa là, khi có sự đình chỉ tạm thời, thời gian đã trôi qua trước đó sẽ không được tính vào thời gian chuẩn bị xét xử, và khi vụ án được tiếp tục giải quyết, thời gian chuẩn bị xét xử sẽ được xác định lại từ thời điểm đó.

>> Bạn có thể xem thêm bài viết khác tại: Mẫu quyết định thành lập hội đồng thẩm định nội dung triển lãm

3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sở thẩm vụ án dân sự

Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự là một bước quan trọng để Tòa án có thể đưa vụ án ra xét xử một cách công bằng và hiệu quả. Trong giai đoạn này, Thẩm phán đóng vai trò trung tâm và thực hiện nhiều nhiệm vụ, quyền hạn theo khoản 2 Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 để đảm bảo tiến trình tố tụng được thực hiện đúng quy định. 

• Lập hồ sơ vụ án: Thẩm phán phải chuẩn bị hồ sơ đầy đủ với các tài liệu, chứng cứ cần thiết, tạo cơ sở cho việc xét xử vụ án sau này.
• Xác định tư cách đương sự và người tham gia tố tụng khác: Thẩm phán xác định ai là nguyên đơn, bị đơn, và những người có liên quan để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên trong vụ án.
• Xác định quan hệ tranh chấp và pháp luật cần áp dụng: Thẩm phán phân tích yêu cầu của các bên và xác định quy định pháp lý phù hợp để áp dụng đúng luật trong giải quyết vụ án.
• Làm rõ tình tiết khách quan của vụ án: Thẩm phán cần làm rõ các sự kiện, hành vi, hoàn cảnh liên quan đến vụ án để đảm bảo sự công bằng trong quá trình xét xử.
• Xác minh và thu thập chứng cứ: Thẩm phán có quyền yêu cầu cung cấp, xác minh và thu thập chứng cứ để làm rõ sự thật, làm cơ sở cho việc ra quyết định chính xác.
• Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời: Thẩm phán có thể ra quyết định tạm thời để bảo vệ quyền lợi của các bên, ví dụ như tạm giữ tài sản hay cấm hành vi vi phạm.
• Tổ chức phiên họp kiểm tra chứng cứ và hòa giải: Thẩm phán tổ chức các phiên họp để kiểm tra chứng cứ và hòa giải giữa các bên, tạo điều kiện cho các bên giải quyết tranh chấp ngoài tòa.
• Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác: Thẩm phán có thể thực hiện các nhiệm vụ khác cần thiết, như giải quyết yêu cầu bổ sung tài liệu hoặc gia hạn thời gian chuẩn bị xét xử.

>> Bạn có thể xem thêm bài viết khác tại: Hội thẩm nhân dân dự khuyết là gì?

4. Các quyết định của thẩm phán trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán có thể ra một trong các quyết định theo khoản 3 Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: công nhận sự thỏa thuận của các đương sự nếu các bên tự nguyện hòa giải thành, tạm đình chỉ giải quyết vụ án khi có lý do chính đáng như sự kiện bất khả kháng, đình chỉ giải quyết vụ án nếu vụ án không đủ cơ sở pháp lý để tiếp tục, hoặc đưa vụ án ra xét xử khi đã hoàn tất quá trình chuẩn bị và đủ điều kiện để xét xử.

4.1. Ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự

Đến với một trong những quyết định của thẩm phán trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo Điều 212 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015:

• Thời gian ra quyết định công nhận sự thỏa thuận: Sau 7 ngày từ khi lập biên bản hòa giải thành, nếu không có đương sự nào thay đổi ý kiến, Thẩm phán chủ trì phiên hòa giải hoặc Thẩm phán được phân công phải ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Quyết định này phải được gửi cho các đương sự và Viện kiểm sát trong vòng 5 ngày làm việc.
• Điều kiện để ra quyết định công nhận sự thỏa thuận: Thẩm phán chỉ ra quyết định công nhận nếu các đương sự đã thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết toàn bộ vụ án.
• Thỏa thuận chỉ có giá trị đối với những người có mặt: Nếu một số đương sự có mặt và thỏa thuận trong phiên hòa giải, thỏa thuận đó chỉ có giá trị với những người có mặt, trừ khi thỏa thuận ảnh hưởng đến quyền lợi của đương sự vắng mặt. Trong trường hợp này, thỏa thuận chỉ có giá trị khi được sự đồng ý của đương sự vắng mặt.

4.2. Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

Các căn cứ để tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự: Tòa án có thể ra quyết định tạm đình chỉ vụ án khi có một trong các căn cứ tại Điều 214 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015:

(a); Cá nhân chết hoặc cơ quan, tổ chức bị thay thế mà chưa có người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng.

(b); Cá nhân mất năng lực hành vi dân sự hoặc người chưa thành niên mà chưa xác định được người đại diện theo pháp luật.

(c); Chấm dứt đại diện hợp pháp của đương sự mà chưa có người thay thế.

(d); Cần đợi kết quả giải quyết vụ án khác có liên quan hoặc sự việc phải được cơ quan, tổ chức khác giải quyết trước.

(e); Cần đợi kết quả ủy thác tư pháp hoặc đợi cơ quan, tổ chức cung cấp chứng cứ, tài liệu theo yêu cầu của Tòa án.

(f); Cần đợi kết quả xử lý văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái Hiến pháp hoặc luật.

(g); Theo quy định của Luật Phá sản.

(h); Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

Quy trình thông báo tạm đình chỉ vụ án: Trong vòng 3 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định tạm đình chỉ, Tòa án phải gửi quyết định này đến đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện và Viện kiểm sát cùng cấp.

4.3. Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

Điều 217 của Bộ luật Tố tụng Dân sự quy định về việc đình chỉ giải quyết vụ án dân sự trong các trường hợp cụ thể. 

(1); Các trường hợp đình chỉ giải quyết vụ án: Tòa án sẽ đình chỉ giải quyết vụ án dân sự trong các tình huống sau:

• Nguyên đơn hoặc bị đơn đã chết mà không có quyền, nghĩa vụ nào được thừa kế.
• Cơ quan, tổ chức đã giải thể, phá sản mà không có tổ chức hoặc cá nhân nào kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng.
• Nguyên đơn rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện hoặc không tham gia phiên tòa lần thứ hai mà không có lý do chính đáng.
• Tòa án đã mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp hoặc hợp tác xã là một bên trong vụ án.
• Nguyên đơn không nộp tiền tạm ứng chi phí định giá tài sản hoặc chi phí tố tụng khác.
• Đương sự yêu cầu áp dụng thời hiệu và thời hiệu khởi kiện đã hết.

(2); Trường hợp nguyên đơn rút yêu cầu khởi kiện: Nếu nguyên đơn rút yêu cầu khởi kiện và có bị đơn yêu cầu phản tố, Tòa án sẽ đình chỉ giải quyết theo các trường hợp cụ thể sau:

• Nếu bị đơn rút yêu cầu phản tố, Tòa án đình chỉ vụ án.
• Nếu bị đơn không rút yêu cầu phản tố hoặc chỉ rút một phần, Tòa án sẽ đình chỉ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, và bị đơn sẽ trở thành nguyên đơn.

(3); Quy trình và thông báo đình chỉ vụ án: Sau khi ra quyết định đình chỉ, Tòa án phải xóa tên vụ án trong sổ thụ lý, trả lại tài liệu cho đương sự nếu có yêu cầu, và thông báo quyết định cho các bên liên quan trong thời hạn 3 ngày làm việc.

(4); Đình chỉ vụ án xét xử lại: Trong trường hợp vụ án được xét xử lại sau khi có quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm, Tòa án sẽ giải quyết các vấn đề liên quan đến thi hành án. Nếu nguyên đơn vắng mặt mà không có lý do chính đáng, việc đình chỉ vụ án cần sự đồng ý của bị đơn và các bên có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

4.4. Quyết định đưa vụ án ra xét xử

Điều 220 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định về quyết định đưa vụ án ra xét xử. Nội dung của quyết định đưa vụ án ra xét xử: Quyết định này phải bao gồm các thông tin sau:

(a); Ngày, tháng, năm ra quyết định: Cung cấp thông tin về thời điểm ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.

(b); Tên Tòa án ra quyết định: Chỉ rõ tên của Tòa án đang thực hiện việc đưa vụ án ra xét xử.

(c); Vụ án được đưa ra xét xử: Đề cập rõ ràng về vụ án mà Tòa án quyết định đưa ra xét xử.

(d); Thông tin về các đương sự: Bao gồm tên, địa chỉ của nguyên đơn, bị đơn, hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện, và các bên có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

(e); Danh sách các thành viên tham gia phiên tòa: Gồm họ, tên của Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án, và Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân dự khuyết (nếu có).

(f); Tên của Kiểm sát viên: Thông tin về Kiểm sát viên tham gia phiên tòa và Kiểm sát viên dự khuyết (nếu có).

(g); Thông tin về thời gian và địa điểm mở phiên tòa: Bao gồm ngày, giờ, tháng, năm và địa điểm tổ chức phiên tòa.

(h); Xét xử công khai hoặc kín: Quyết định này cần nêu rõ phiên tòa sẽ được xét xử công khai hay kín.

(i); Thông tin về những người được triệu tập: Đưa ra họ tên của các cá nhân được triệu tập tham gia phiên tòa.

Thông báo quyết định: Quyết định đưa vụ án ra xét xử phải được gửi đến đương sự và Viện kiểm sát trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định. Viện kiểm sát tham gia phiên tòa: Nếu Viện kiểm sát tham gia phiên tòa theo quy định, Tòa án sẽ gửi hồ sơ vụ án cùng với quyết định đưa vụ án ra xét xử cho Viện kiểm sát. Sau khi nhận được hồ sơ, Viện kiểm sát phải nghiên cứu và trả lại hồ sơ cho Tòa án trong 15 ngày.

5. Câu hỏi thường gặp

Thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự có thể gia hạn trong trường hợp nào?

Thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự có thể gia hạn trong các trường hợp như vụ án có tính chất phức tạp hoặc có sự kiện bất khả kháng, chẳng hạn thiên tai, dịch bệnh, hoặc thiếu tài liệu chứng cứ. Cụ thể, gia hạn không quá 2 tháng đối với vụ án có thời hạn chuẩn bị 4 tháng và không quá 1 tháng đối với vụ án có thời hạn chuẩn bị 2 tháng.

Chánh án có thể ra quyết định nào trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm?

Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, Chánh án có thể ra các quyết định như công nhận sự thỏa thuận giữa các đương sự, tạm đình chỉ vụ án vì lý do chính đáng, đình chỉ vụ án nếu không đủ căn cứ pháp lý để tiếp tục, hoặc quyết định đưa vụ án ra xét xử khi đã hoàn tất quá trình chuẩn bị.

Thẩm phán có quyền hạn gì trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự?

Trong giai đoạn này, Thẩm phán có quyền lập hồ sơ vụ án, xác định tư cách đương sự, làm rõ tình tiết vụ án, thu thập chứng cứ và áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền lợi của các bên. Thẩm phán cũng có thể tổ chức phiên họp kiểm tra chứng cứ và hòa giải để các bên có thể giải quyết tranh chấp ngoài tòa.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề “Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án dân sự". Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.