Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp​ là gì?

Trong quá trình hoạt động của mỗi doanh nghiệp, việc hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật là rất quan trọng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm này. Vậy người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp​ là gì? Bài viết dưới đây của Công ty Luật ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò, quyền hạn, và những yêu cầu pháp lý liên quan đến người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, từ đó đảm bảo hoạt động doanh nghiệp diễn ra một cách hợp pháp và hiệu quả.

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp​ là gì?

1. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là gì?

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân được pháp luật công nhận và có quyền đại diện cho doanh nghiệp trong các giao dịch, cũng như thực hiện các nghĩa vụ phát sinh từ hoạt động kinh doanh. Theo Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện có quyền yêu cầu giải quyết các tranh chấp dân sự, đứng ra làm nguyên đơn, bị đơn hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước Tòa án và Trọng tài. Người đại diện theo pháp luật không chỉ thực hiện các quyền và nghĩa vụ liên quan đến giao dịch của doanh nghiệp mà còn phải đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý.

Theo quy định của pháp luật, mỗi doanh nghiệp phải có ít nhất một người đại diện theo pháp luật. Căn cứ vào Khoản 2 Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020, đối với công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty cổ phần, có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật. Trường hợp doanh nghiệp có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật, Điều lệ công ty sẽ quy định cụ thể quyền, nghĩa vụ của từng người đại diện.

Trong trường hợp Điều lệ công ty không quy định rõ ràng quyền và nghĩa vụ của từng người đại diện, tất cả những người đại diện theo pháp luật đều có thẩm quyền đại diện cho doanh nghiệp trước bên thứ ba. Tuy nhiên, mỗi người đại diện theo pháp luật đều phải chịu trách nhiệm liên đới đối với thiệt hại gây ra cho doanh nghiệp, theo các quy định của pháp luật về dân sự và các quy định pháp lý khác có liên quan. Điều này đảm bảo sự công bằng và trách nhiệm trong việc thực hiện các nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp.

Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm bài viết về :Luật sư là gì? 

2. Quy định về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Quy định về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Khi lựa chọn người đại diện theo pháp luật cho doanh nghiệp, cần đảm bảo các điều kiện pháp lý sau:

• Tuổi từ 18 tuổi trở lên và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự

Người đại diện phải đủ tuổi trưởng thành và có khả năng nhận thức, điều khiển hành vi của mình trong các giao dịch pháp lý. Điều này đảm bảo họ có đủ năng lực để thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.

• Không nằm trong danh sách đối tượng bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp

Các cá nhân bị hạn chế quyền tham gia vào các hoạt động kinh doanh sẽ không được phép làm người đại diện cho doanh nghiệp. Cụ thể, những đối tượng không được làm người đại diện theo pháp luật bao gồm:

• Cán bộ, công chức, viên chức.
• Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân Việt Nam, trừ trường hợp được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp hoặc quản lý tại doanh nghiệp nhà nước.
• Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp nhà nước theo quy định.
• Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.

• Cung cấp duy nhất 01 bản sao chứng minh thư nhân dân hoặc hộ chiếu

Yêu cầu này nhằm xác minh danh tính của người đại diện, đảm bảo tính chính xác và rõ ràng trong các thủ tục pháp lý liên quan đến doanh nghiệp.

• Không bị treo mã số thuế trên dữ liệu quản lý thuế và quản lý doanh nghiệp

Nếu người đại diện đang gặp phải vấn đề về thuế hoặc các vấn đề pháp lý khác, họ sẽ không thể thực hiện nghĩa vụ đại diện cho doanh nghiệp một cách hợp pháp. Đây là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp trong hoạt động của doanh nghiệp.

• Không cần phải là người góp vốn tại công ty để trở thành người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Điều này cho phép linh hoạt trong việc lựa chọn người đại diện, không yêu cầu người đại diện phải là cổ đông hay nhà đầu tư trong công ty, điều này có thể tạo cơ hội cho các chuyên gia hoặc người có năng lực quản lý, nhưng không tham gia trực tiếp vào vốn đầu tư của công ty.

Những điều kiện trên nhằm đảm bảo người đại diện theo pháp luật có đủ năng lực và tính hợp pháp để thực hiện trách nhiệm đại diện cho doanh nghiệp, đồng thời bảo vệ lợi ích của các bên liên quan và tránh các rủi ro pháp lý.

3. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là một cá nhân có vai trò vô cùng quan trọng trong việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp. Người này không chỉ đại diện cho doanh nghiệp trong các giao dịch thương mại mà còn phải đảm bảo các hoạt động của doanh nghiệp luôn tuân thủ các quy định của pháp luật. Tùy vào từng loại hình doanh nghiệp, người đại diện theo pháp luật có thể đảm nhiệm các chức danh khác nhau, và những quyền hạn, nghĩa vụ của họ sẽ được quy định rõ ràng trong điều lệ công ty.

3.1. Người đại diện theo pháp luật của công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên

Căn cứ theo Khoản 3 Điều 79 Luật Doanh nghiệp 2020, quy định về người đại diện theo pháp luật của công ty có sự khác biệt tùy theo loại hình doanh nghiệp và tổ chức sở hữu. Trong đó, các quy định đối với tổ chức và cá nhân làm chủ sở hữu của công ty cũng được quy định rõ ràng, nhằm đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp.

Đối với tổ chức là chủ sở hữu:

• Công ty bắt buộc phải có ít nhất một người đại diện theo pháp luật. Người này phải giữ một trong các chức danh sau: Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Giám đốc, hoặc Tổng giám đốc.
• Trường hợp Điều lệ công ty không quy định cụ thể về việc lựa chọn người đại diện theo pháp luật, thì theo mặc định, Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty.

Đối với cá nhân là chủ sở hữu:

• Nếu Điều lệ công ty không có quy định về việc lựa chọn người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch công ty sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty TNHH một thành viên. 
• Để đảm bảo sự rõ ràng và tránh tranh chấp trong quá trình hoạt động, công ty nên quy định chi tiết người đại diện theo pháp luật trong Điều lệ công ty.

3.2. Người đại diện theo pháp luật của công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên

Người đại diện theo pháp luật có thể là Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Cụ thể, tùy vào cơ cấu tổ chức và Điều lệ của công ty, một trong những chức danh này sẽ đảm nhận vai trò đại diện theo pháp luật, thực hiện quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hoạt động của công ty. Đây là những chức danh chủ chốt trong công ty và người đại diện phải có đủ thẩm quyền để quyết định và ký kết các giao dịch, đối ngoại với các bên thứ ba, cũng như chịu trách nhiệm pháp lý liên quan đến hoạt động của công ty.

Trong trường hợp Điều lệ công ty không quy định rõ về người đại diện theo pháp luật, theo pháp luật, Chủ tịch Hội đồng thành viên sẽ tự động trở thành người đại diện theo pháp luật của công ty. Điều này có nghĩa là trong trường hợp công ty không có quy định cụ thể về người đại diện, Chủ tịch Hội đồng thành viên sẽ là người chịu trách nhiệm pháp lý thay mặt công ty trong tất cả các giao dịch và các vấn đề pháp lý liên quan.

3.3. Người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần

Người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần có thể đảm nhiệm các chức danh quản lý quan trọng như Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc, hoặc Tổng giám đốc. Nếu Điều lệ công ty không quy định cụ thể, thì theo pháp luật, Chủ tịch Hội đồng quản trị sẽ là người đại diện theo pháp luật của công ty.

Trường hợp công ty có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật, thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc sẽ tự động trở thành những người đại diện theo pháp luật của công ty.

Ngoài ra, trong trường hợp công ty chỉ có một người đại diện theo pháp luật, người này có thể là Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc, hoặc Tổng giám đốc, tùy theo quy định của công ty.

Như vậy, người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần sẽ được xác định dựa trên các chức danh quản lý theo quy định trong Điều lệ công ty hoặc theo luật định nếu Điều lệ không quy định cụ thể.

3.4. Người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh

Căn cứ theo Khoản 1 Điều 184 Luật Doanh nghiệp 2020, trong công ty hợp danh, người đại diện theo pháp luật là các thành viên hợp danh.  Số lượng người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh bằng với số lượng thành viên hợp danh mà công ty đang có. Những thành viên này không chỉ đảm nhận vai trò đại diện cho công ty trong các giao dịch pháp lý mà còn là những người trực tiếp điều hành hoạt động kinh doanh hàng ngày của công ty.

Người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh có thể giữ một hoặc đồng thời nhiều chức vụ quan trọng, bao gồm:

• Chủ tịch Hội đồng thành viên,
• Giám đốc,
• Tổng giám đốc.

Đây là những vị trí quản lý chủ chốt, có thẩm quyền quyết định các vấn đề liên quan đến hoạt động của công ty và chịu trách nhiệm pháp lý đối với các giao dịch và nghĩa vụ mà công ty tham gia. Việc các thành viên hợp danh làm người đại diện pháp lý giúp công ty hoạt động một cách linh hoạt, minh bạch và dễ dàng giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình kinh doanh.

3.5. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp tư nhân

Căn cứ theo Khoản 3 Điều 190 Luật Doanh nghiệp 2020, Chủ doanh nghiệp tư nhân chính là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp tư nhân. Chủ doanh nghiệp tư nhân không chỉ là người đại diện cho doanh nghiệp trong các giao dịch dân sự, mà còn có quyền thực hiện các nghĩa vụ pháp lý liên quan đến doanh nghiệp, bao gồm việc yêu cầu giải quyết các vụ việc dân sự, tham gia tố tụng với tư cách nguyên đơn, bị đơn, hoặc người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tại Trọng tài và Tòa án.

Khác với các loại hình doanh nghiệp khác, trong doanh nghiệp tư nhân, Chủ doanh nghiệp tư nhân đảm nhiệm vai trò đại diện duy nhất, có quyền quyết định mọi hoạt động của doanh nghiệp. Điều này giúp việc điều hành và quản lý doanh nghiệp trở nên thuận tiện và nhanh chóng, đồng thời chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm pháp lý toàn diện về mọi hành động của doanh nghiệp trước pháp luật.

>> Bạn có thể xem thêm bài viết khác tại: Giám định viên là gì? Điều kiện trở thành giám định viên

4. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có quyền và nghĩa vụ gì?

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có vai trò vô cùng quan trọng và ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của công ty. Họ không chỉ thực hiện các quyền lợi và nghĩa vụ pháp lý của công ty mà còn phải chịu trách nhiệm lớn về các quyết định và hành vi của doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc lựa chọn người đại diện phải được thực hiện một cách thận trọng và hợp lý để đảm bảo công ty hoạt động hiệu quả và tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.

4.1. Quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật giữ chức danh Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc

• Quyết định các công việc kinh doanh hàng ngày của công ty mà không thuộc thẩm quyền của các cơ quan khác.
• Tổ chức thực hiện các quyết định của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và Chủ tịch công ty.
• Thực hiện kế hoạch kinh doanh và đầu tư của công ty.
• Bổ nhiệm, miễn nhiệm các chức danh quản lý, trừ các chức danh thuộc thẩm quyền của Chủ tịch công ty.
• Quyết định về tiền lương và phúc lợi cho người lao động.
• Kiến nghị phương án trả cổ tức và xử lý lỗ trong kinh doanh.

4.2. Nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật kiêm thêm chức danh Chủ tịch công ty, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên

Nếu người đại diện theo pháp luật kiêm nhiệm chức danh Chủ tịch công ty, họ có thêm quyền hạn liên quan đến việc:

• Lập chương trình, kế hoạch hoạt động cho Hội đồng thành viên hoặc Hội đồng quản trị.
• Triệu tập, chủ trì cuộc họp của Hội đồng thành viên hoặc Hội đồng quản trị.
• Giám sát việc thực hiện nghị quyết của các cơ quan này.
• Ký các nghị quyết, quyết định của Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị.

5. Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Căn cứ theo Khoản 1 Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có những trách nhiệm quan trọng nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Cụ thể, người đại diện phải:

• Thực hiện quyền và nghĩa vụ được giao một cách trung thực, cẩn trọng và tối ưu, nhằm bảo vệ và thúc đẩy lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi người đại diện phải có trách nhiệm trong việc đưa ra các quyết định quan trọng cho doanh nghiệp, đồng thời phải tuân thủ đúng quy định pháp luật và đạo đức kinh doanh.
• Trung thành với lợi ích của doanh nghiệp, không lạm dụng quyền lực, chức vụ hay thông tin nội bộ, bí quyết kinh doanh của công ty để tư lợi hoặc phục vụ lợi ích của tổ chức hay cá nhân khác. Người đại diện cần phải thể hiện sự công tâm và bảo vệ các tài sản, cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp một cách hợp lý, minh bạch.
• Thông báo đầy đủ và chính xác cho doanh nghiệp về các thông tin liên quan đến việc bản thân hoặc người có liên quan (như vợ, chồng, con cái, cha mẹ) đang sở hữu cổ phần, phần vốn góp, hoặc là chủ sở hữu của các doanh nghiệp khác. Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và tránh xung đột lợi ích giữa các doanh nghiệp.

Ngoài các trách nhiệm trên, người đại diện theo pháp luật cũng phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với những thiệt hại mà doanh nghiệp phải gánh chịu nếu có hành vi vi phạm các quy định về trách nhiệm nêu trên. Chính vì vậy, người đại diện cần thực hiện công việc của mình một cách thận trọng và bảo vệ lợi ích lâu dài của doanh nghiệp, không chỉ về mặt tài chính mà còn về mặt uy tín và danh tiếng của công ty.

Tóm lại, trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật là rất quan trọng và mang tính quyết định trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

>> Bạn có thể xem thêm bài viết khác tại: Thủ tục thay đổi người đại diện theo pháp luật

6. Những lưu ý của người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

Những lưu ý của người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp

• Người đại diện theo pháp luật có thể là người Việt Nam hoặc người nước ngoài: Điều này tùy thuộc vào quy định của công ty và không có giới hạn về quốc tịch của người đại diện theo pháp luật.
• Điều lệ công ty quy định số lượng, chức danh quản lý và quyền, nghĩa vụ của người đại diện: Điều lệ công ty là văn bản xác định rõ số lượng và quyền hạn của người đại diện, đảm bảo phù hợp với hoạt động và yêu cầu của công ty.
• Công ty TNHH và công ty cổ phần có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật: Tùy theo cấu trúc và quy mô, các công ty này có thể chọn một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật, miễn sao phù hợp với quy định trong điều lệ công ty.
• Doanh nghiệp phải đảm bảo có ít nhất một người đại diện theo pháp luật cư trú tại Việt Nam: Doanh nghiệp cần phải có ít nhất một người đại diện cư trú tại Việt Nam để đảm bảo tính hợp pháp và sự điều hành trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.
• Khi chỉ còn một người đại diện cư trú tại Việt Nam, phải ủy quyền cho người khác: Nếu người đại diện duy nhất phải xuất cảnh, họ phải ủy quyền bằng văn bản cho người cư trú tại Việt Nam thực hiện quyền và nghĩa vụ thay thế. Mặc dù đã ủy quyền, người đại diện ban đầu vẫn chịu trách nhiệm đối với các quyền và nghĩa vụ đã ủy quyền.
• Trường hợp vắng mặt hơn 30 ngày mà không ủy quyền hoặc gặp các sự kiện bất khả kháng: Nếu người đại diện theo pháp luật vắng mặt tại Việt Nam quá 30 ngày mà không ủy quyền, hoặc gặp phải những sự kiện như chết, mất tích, bị tạm giam, hoặc bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, công ty phải cử người khác thay thế làm người đại diện theo pháp luật.
• Công ty cử người thay thế trong trường hợp bất khả kháng: Khi người đại diện gặp sự cố như mất khả năng hành vi hoặc phải chịu hình phạt, Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị hoặc chủ sở hữu công ty có trách nhiệm cử người thay thế đảm nhận chức vụ người đại diện theo pháp luật.

7. Câu hỏi thường gặp  

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có thể là ai?

Người đại diện theo pháp luật có thể là cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, từ 18 tuổi trở lên, không thuộc diện cấm tham gia hoạt động kinh doanh, và không gặp phải các vấn đề pháp lý như bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đang thi hành án. Người này có thể là chủ doanh nghiệp, giám đốc, tổng giám đốc, hoặc các chức danh khác tùy theo loại hình và điều lệ công ty.

Doanh nghiệp có thể thay đổi người đại diện theo pháp luật không?

Có, doanh nghiệp có thể thay đổi người đại diện theo pháp luật. Quy trình thay đổi phải tuân thủ các quy định của Luật Doanh nghiệp, bao gồm việc thông báo và cập nhật thông tin về người đại diện mới với cơ quan có thẩm quyền.

Công ty có thể có bao nhiêu người đại diện theo pháp luật?

Công ty có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật. Điều này tùy thuộc vào loại hình doanh nghiệp và quy định trong điều lệ công ty. Nếu công ty có nhiều người đại diện, điều lệ công ty sẽ quy định rõ quyền và nghĩa vụ của từng người đại diện, hoặc tất cả sẽ có quyền đại diện chung.

Người đại diện theo pháp luật có thể ủy quyền cho người khác thay mặt doanh nghiệp trong trường hợp vắng mặt?

Khi người đại diện duy nhất vắng mặt trong thời gian dài (hơn 30 ngày) hoặc gặp sự cố bất khả kháng, họ có thể ủy quyền cho người khác. Tuy nhiên, trong trường hợp vắng mặt mà không có sự ủy quyền hợp lệ, công ty phải bổ nhiệm người thay thế theo quy định của pháp luật để đảm bảo hoạt động của doanh nghiệp không bị gián đoạn.

Trên đây là những thông tin quan trọng mà bạn cần biết về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp. Nếu bạn cần thêm thông tin chi tiết, hãy liên hệ Công ty Luật ACC để được tư vấn chuyên sâu hơn về tìm hiểu sâu hơn về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp.