Mua bán doanh nghiệp tư nhân. Thủ tục điều khoản cần biết

Việc bán doanh nghiệp tư nhân là một quyết định quan trọng đối với chủ doanh nghiệp và yêu cầu phải tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. Bài viết của Công ty Luật ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mua bán doanh nghiệp tư nhân, thủ tục điều khoản cần biết, để đảm bảo quá trình chuyển nhượng diễn ra đúng quy định.

 Mua bán doanh nghiệp tư nhân. Thủ tục điều khoản cần biết

1. Doanh nghiệp tư nhân là gì?

Doanh nghiệp tư nhân là một loại hình doanh nghiệp được thành lập và sở hữu bởi một cá nhân, với toàn bộ vốn đầu tư và trách nhiệm pháp lý thuộc về người chủ sở hữu. Điểm đặc biệt của doanh nghiệp tư nhân là chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp, nghĩa là tài sản cá nhân của chủ doanh nghiệp có thể bị sử dụng để thanh toán cho các khoản nợ nếu doanh nghiệp không có khả năng chi trả.

Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân và không được phép phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào để huy động vốn từ công chúng. Đây là loại hình doanh nghiệp thường phù hợp với những cá nhân mong muốn tự quản lý và điều hành công việc kinh doanh của mình, đồng thời muốn duy trì sự kiểm soát toàn bộ các hoạt động của doanh nghiệp mà không phải chia sẻ quyền lực với đối tác hay cổ đông.

2. Quy định về việc mua bán doanh nghiệp tư nhân. Thủ tục điều khoản cần biết

2.1. Chủ doanh nghiệp tư nhân có quyền bán doanh nghiệp tư nhân không?

Căn cứ vào khoản 1 Điều 192 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về bán doanh nghiệp tư nhân như sau:

“1. Chủ doanh nghiệp tư nhân có quyền bán doanh nghiệp tư nhân của mình cho cá nhân, tổ chức khác.”

Như vậy, theo quy định thì chủ doanh nghiệp tư nhân có quyền bán doanh nghiệp của mình theo quy định pháp luật, tuy nhiên, đây là một quá trình không đơn giản, đòi hỏi sự tuân thủ cẩn thận các quy định hiện hành để đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Quyền này xuất phát từ việc doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân, và chủ doanh nghiệp tư nhân sở hữu toàn bộ tài sản, quyền và nghĩa vụ đối với doanh nghiệp.

(i) Bản chất pháp lý của doanh nghiệp tư nhân và quyền bán doanh nghiệp

Doanh nghiệp tư nhân là loại hình doanh nghiệp do một cá nhân thành lập và hoàn toàn sở hữu. Vì doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân, chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn về toàn bộ nghĩa vụ tài chính và các khoản nợ của doanh nghiệp. Điều này nghĩa là, trong trường hợp doanh nghiệp không đủ khả năng thanh toán nợ, chủ doanh nghiệp có thể bị yêu cầu sử dụng tài sản cá nhân để chi trả.

Do chủ doanh nghiệp là người sở hữu toàn bộ tài sản và chịu trách nhiệm điều hành, họ có quyền định đoạt các tài sản của doanh nghiệp, bao gồm quyền bán hoặc chuyển nhượng doanh nghiệp cho người khác. Đây là một phần của quyền tự do kinh doanh và định đoạt tài sản của chủ doanh nghiệp, được ghi nhận trong pháp luật doanh nghiệp.

(ii) Điều kiện để thực hiện quyền bán doanh nghiệp tư nhân

Việc bán doanh nghiệp tư nhân cần tuân thủ các điều kiện và quy định pháp lý nhất định để đảm bảo quyền lợi của các bên và sự minh bạch trong giao dịch. Các điều kiện này bao gồm:

• Hợp đồng mua bán: Chủ doanh nghiệp phải ký kết hợp đồng mua bán với bên mua. Hợp đồng này phải đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật, bao gồm việc xác định rõ ràng các nội dung liên quan đến giá bán, tài sản của doanh nghiệp, các quyền và nghĩa vụ của các bên trong giao dịch. Hợp đồng cần được lập bằng văn bản để đảm bảo tính pháp lý.
• Chuyển giao tài sản và quyền điều hành: Sau khi ký kết hợp đồng, chủ doanh nghiệp tư nhân có trách nhiệm chuyển giao toàn bộ tài sản, cơ sở vật chất, hợp đồng, và quyền điều hành doanh nghiệp cho người mua. Điều này bao gồm cả việc chuyển giao quyền và nghĩa vụ liên quan đến hợp đồng lao động, hợp đồng với đối tác kinh doanh, và nghĩa vụ nợ nần nếu có.
• Thông báo và cập nhật thông tin tại cơ quan đăng ký kinh doanh: Một bước quan trọng trong quá trình bán doanh nghiệp tư nhân là chủ doanh nghiệp phải thông báo với cơ quan đăng ký kinh doanh về việc chuyển nhượng. Thông tin này phải được cập nhật để người mua trở thành chủ sở hữu hợp pháp của doanh nghiệp. Ngoài ra, các cơ quan thuế cũng cần được thông báo về việc thay đổi này để đảm bảo việc quản lý thuế đúng quy định.
• Xử lý các nghĩa vụ tài chính và thuế: Trong quá trình bán doanh nghiệp, cần xử lý các nghĩa vụ tài chính và thuế phát sinh. Chủ doanh nghiệp có thể phải hoàn tất các nghĩa vụ thuế chưa thanh toán trước khi hoàn thành việc bán doanh nghiệp. Các khoản thuế này có thể bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, và các khoản nợ thuế khác.

Quyền bán doanh nghiệp tư nhân của chủ doanh nghiệp là một quyền quan trọng, xuất phát từ quyền định đoạt tài sản cá nhân và hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, quá trình này cần tuân thủ các quy định pháp lý cụ thể nhằm đảm bảo sự hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.

2.2. Bán doanh nghiệp tư nhân cần chuẩn bị những hồ sơ gì?

Hồ sơ bán doanh nghiệp tư nhân bao gồm nhiều loại tài liệu khác nhau nhằm đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp và đầy đủ thông tin khi thực hiện quá trình chuyển nhượng. Dưới đây là các loại hồ sơ và tài liệu cần chuẩn bị:

(i) Hợp đồng mua bán doanh nghiệp

Hợp đồng mua bán là tài liệu quan trọng nhất, ghi nhận sự thỏa thuận giữa chủ doanh nghiệp và người mua. Hợp đồng này phải bao gồm các điều khoản cụ thể như:

• Thông tin của bên bán và bên mua (họ tên, địa chỉ, thông tin liên lạc).
• Thông tin chi tiết về doanh nghiệp tư nhân, bao gồm tên, mã số doanh nghiệp, địa chỉ trụ sở.
• Giá bán và phương thức thanh toán.
• Quyền và nghĩa vụ của các bên.
• Thỏa thuận về việc chuyển giao tài sản, nhân sự, và các nghĩa vụ tài chính.
• Các điều khoản về giải quyết tranh chấp, nếu có.

(ii) Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp

Chủ doanh nghiệp tư nhân cần cung cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp bản sao công chứng hoặc bản gốc cho người mua. Đây là tài liệu chứng minh tính hợp pháp của doanh nghiệp và giúp người mua xác nhận quyền sở hữu cũng như các thông tin liên quan.

(iii) Biên bản bàn giao tài sản

Để chính thức chuyển giao quyền quản lý và sở hữu, hai bên cần lập biên bản bàn giao tài sản. Biên bản này liệt kê chi tiết toàn bộ tài sản của doanh nghiệp, bao gồm:

• Tài sản cố định như nhà xưởng, máy móc, trang thiết bị.
• Hàng tồn kho, nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang.
• Các tài sản vô hình như quyền sử dụng đất, bản quyền, thương hiệu (nếu có).

(iv) Báo cáo tài chính và sổ sách kế toán

Chủ doanh nghiệp cần cung cấp báo cáo tài chính đã kiểm toán hoặc các sổ sách kế toán liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, ít nhất là trong vòng 3 năm gần nhất. Đây là cơ sở để người mua đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định mua bán hợp lý.

(v) Giấy tờ liên quan đến nghĩa vụ thuế

Doanh nghiệp tư nhân phải hoàn tất nghĩa vụ thuế trước khi thực hiện chuyển nhượng. Chủ doanh nghiệp cần chuẩn bị các tài liệu sau:

• Giấy xác nhận đã hoàn thành nghĩa vụ thuế của cơ quan thuế.
• Báo cáo thuế và các tài liệu liên quan đến thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp và các loại thuế khác.

(vi) Hợp đồng lao động và hồ sơ nhân sự

Nếu doanh nghiệp có nhân viên, chủ doanh nghiệp cần cung cấp hồ sơ về nhân sự và hợp đồng lao động hiện có. Người mua sẽ tiếp nhận các hợp đồng này và có thể điều chỉnh nếu cần thiết sau khi quá trình mua bán hoàn tất.

(vii) Hợp đồng với đối tác, khách hàng và nhà cung cấp

Chủ doanh nghiệp cần cung cấp danh sách các hợp đồng còn hiệu lực với đối tác, khách hàng, và nhà cung cấp của doanh nghiệp. Việc này nhằm đảm bảo người mua có thể tiếp quản các giao dịch đang diễn ra một cách suôn sẻ và không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

(viii) Biên bản xác nhận công nợ

Trước khi chuyển nhượng, các bên cần thống nhất về tình hình công nợ của doanh nghiệp. Biên bản xác nhận công nợ ghi nhận các khoản nợ phải trả và các khoản nợ phải thu còn tồn đọng tại thời điểm bán doanh nghiệp. Điều này giúp người mua hiểu rõ nghĩa vụ tài chính mà họ sẽ tiếp nhận sau khi mua doanh nghiệp.

(ix) Giấy xác nhận tài khoản ngân hàng

Tài khoản ngân hàng là một phần quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp. Chủ doanh nghiệp cần cung cấp giấy xác nhận tài khoản ngân hàng của doanh nghiệp tại các ngân hàng đang giao dịch. Điều này giúp người mua dễ dàng quản lý tài chính sau khi tiếp nhận.

(x) Thông báo thay đổi đăng ký kinh doanh

Sau khi bán doanh nghiệp, chủ sở hữu mới phải thực hiện thủ tục thay đổi đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư. Thông báo thay đổi đăng ký kinh doanh bao gồm các nội dung:

• Thay đổi thông tin về chủ sở hữu.
• Cập nhật thông tin về địa chỉ trụ sở, ngành nghề kinh doanh (nếu có thay đổi).

Việc bán doanh nghiệp tư nhân bao gồm nhiều loại giấy tờ pháp lý và tài chính nhằm đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp của quá trình mua bán. Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ giúp chủ doanh nghiệp và người mua đảm bảo quyền lợi và tránh các tranh chấp phát sinh sau này.

2.3. Quy trình, thủ tục bán doanh nghiệp tư nhân

Quy trình và thủ tục bán doanh nghiệp tư nhân gồm các bước sau:

(i) Chuẩn bị hồ sơ và tài liệu liên quan

Trước khi thực hiện bán doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ các tài liệu cần thiết, bao gồm:

• Hợp đồng chuyển nhượng doanh nghiệp.
• Biên bản bàn giao tài sản và quyền quản lý.
• Giấy tờ pháp lý của doanh nghiệp (Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, báo cáo tài chính, báo cáo thuế).
• Giấy xác nhận đã hoàn thành nghĩa vụ thuế từ cơ quan thuế.

(ii) Ký kết hợp đồng chuyển nhượng

Sau khi đã đạt được thỏa thuận giữa bên bán và bên mua, hai bên sẽ tiến hành ký hợp đồng chuyển nhượng doanh nghiệp tư nhân. Hợp đồng này phải được lập bằng văn bản và chứa các điều khoản cụ thể như:

• Thông tin của cả hai bên.
• Giá trị doanh nghiệp, phương thức thanh toán.
• Quyền và nghĩa vụ của mỗi bên.
• Thời điểm bàn giao tài sản và quản lý doanh nghiệp.

(iii) Thực hiện bàn giao tài sản và quyền quản lý

Sau khi ký kết hợp đồng chuyển nhượng, hai bên sẽ tiến hành bàn giao tài sản và các quyền quản lý doanh nghiệp. Quy trình bàn giao này bao gồm việc kiểm kê tài sản, hoàn tất các nghĩa vụ nợ (nếu có), và chuyển giao quyền điều hành cho bên mua. Biên bản bàn giao sẽ được lập để ghi nhận quá trình này.

(iv) Nộp hồ sơ thay đổi chủ sở hữu doanh nghiệp tư nhân

Chủ sở hữu mới phải thực hiện thủ tục thay đổi đăng ký doanh nghiệp tại Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Hồ sơ bao gồm:

• Thông báo thay đổi chủ sở hữu doanh nghiệp.
• Hợp đồng chuyển nhượng.
• Bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
• Giấy tờ tùy thân của chủ sở hữu mới (CMND/CCCD hoặc hộ chiếu công chứng).
• Giấy xác nhận hoàn thành nghĩa vụ thuế của chủ sở hữu cũ.

(v) Cập nhật thông tin tại cơ quan thuế

Sau khi thay đổi chủ sở hữu, chủ mới cần thực hiện thủ tục cập nhật thông tin doanh nghiệp tại cơ quan thuế. Điều này nhằm đảm bảo các nghĩa vụ thuế và thông tin quản lý thuế của doanh nghiệp được điều chỉnh theo quy định.

(vi) Công bố thông tin thay đổi đăng ký doanh nghiệp

Sau khi hoàn tất việc thay đổi thông tin tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, chủ sở hữu mới cần thực hiện thủ tục công bố thông tin doanh nghiệp trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Thông tin này bao gồm tên chủ sở hữu mới và các thay đổi liên quan (nếu có).

Quy trình, thủ tục bán doanh nghiệp tư nhân bao gồm nhiều bước quan trọng, từ việc chuẩn bị hồ sơ, ký kết hợp đồng, đến hoàn tất các thủ tục pháp lý liên quan. Để đảm bảo quá trình này diễn ra suôn sẻ, việc tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật là điều bắt buộc.

>>> Bài viết về thủ tục thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân như thế nào? sẽ cung cấp thêm thông tin cho bạn

3. Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân đối với các khoản nợ như thế nào sau khi bán doanh nghiệp tư nhân

 Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân

Theo khoản 2 Điều 192 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định như sau về trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân: 

“2. Sau khi bán doanh nghiệp tư nhân, chủ doanh nghiệp tư nhân vẫn phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp tư nhân phát sinh trong thời gian trước ngày chuyển giao doanh nghiệp, trừ trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân, người mua và chủ nợ của doanh nghiệp tư nhân có thỏa thuận khác.”

Vậy khi chủ sở hữu doanh nghiệp tư nhân bán doanh nghiệp của mình, họ vẫn chịu trách nhiệm vô thời hạn đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính phát sinh trước thời điểm chuyển giao doanh nghiệp cho chủ mới. Điều này có nghĩa rằng, mặc dù quyền sở hữu và quản lý doanh nghiệp đã được chuyển nhượng, chủ sở hữu cũ vẫn phải đảm bảo rằng tất cả các khoản nợ, cam kết tài chính hay nghĩa vụ đã phát sinh trước đó đều được xử lý.

3.1. Trách nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ trước khi bán

Chủ doanh nghiệp tư nhân có trách nhiệm vô hạn với tất cả các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. Điều này có nghĩa rằng:

• Nếu doanh nghiệp có khoản nợ nào tồn đọng trước khi bán, chủ sở hữu cũ phải chịu trách nhiệm thanh toán. Ngay cả khi doanh nghiệp đã được chuyển giao cho chủ sở hữu mới, chủ cũ vẫn phải đảm bảo các khoản nợ này được giải quyết.
• Quy định này giúp bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ, nhà cung cấp, và các đối tác kinh doanh của doanh nghiệp, tránh việc chủ cũ trốn tránh trách nhiệm bằng cách chuyển nhượng doanh nghiệp.

3.2. Chuyển nhượng không chấm dứt nghĩa vụ tài chính của chủ cũ

Tại khoản 2 Điều 192 nhấn mạnh rằng việc bán doanh nghiệp tư nhân không làm chấm dứt trách nhiệm của chủ cũ đối với các khoản nợ phát sinh trước khi bán. Các nghĩa vụ này bao gồm:

• Nợ vay từ ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng.
• Nghĩa vụ thanh toán với nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
• Thuế và các khoản phải nộp cho Nhà nước liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp.
• Các nghĩa vụ tài chính khác mà doanh nghiệp đã cam kết trước khi chuyển nhượng.

3.3. Ảnh hưởng của quy định đối với bên mua

Bên mua doanh nghiệp, sau khi tiếp nhận, sẽ chịu trách nhiệm quản lý và điều hành doanh nghiệp từ thời điểm chuyển nhượng. Tuy nhiên, họ không phải chịu trách nhiệm với các khoản nợ phát sinh trước thời điểm mua trừ khi có thỏa thuận khác trong hợp đồng chuyển nhượng. Điều này giúp bên mua tránh khỏi việc phải gánh các khoản nợ cũ của doanh nghiệp mà họ không nắm rõ từ trước.

Tóm lại, chủ doanh nghiệp tư nhân sau khi bán doanh nghiệp vẫn phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính phát sinh trước thời điểm bán, theo khoản 2 Điều 192 Luật Doanh nghiệp 2020. Quy định này giúp bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan trong quá trình chuyển nhượng doanh nghiệp và đảm bảo tính công bằng giữa các bên.

>>> Tìm hiểu thêm về: Vai trò của doanh nghiệp tư nhân

4. Câu hỏi thường gặp 

Chủ doanh nghiệp tư nhân có được bán doanh nghiệp không?

Có, chủ doanh nghiệp tư nhân có quyền bán toàn bộ doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020.

Thủ tục bán doanh nghiệp tư nhân diễn ra như thế nào?

Thủ tục gồm các bước: ký hợp đồng chuyển nhượng, bàn giao tài sản, và nộp hồ sơ thay đổi chủ sở hữu tại Sở Kế hoạch và Đầu tư.

Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp sau khi bán là gì?

Chủ cũ vẫn chịu trách nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính phát sinh trước khi chuyển nhượng doanh nghiệp.

Qua bài viết này, hy vọng Quý bạn đọc đã nắm được những quy định về mua bán doanh nghiệp tư nhân, thủ tục điều khoản cần biết. Nếu có bất kỳ vấn đề vướng mắc cần giải đáp cụ thể, Quý bạn đọc hãy liên hệ với Công ty Luật ACC qua số hotline 1900.3330 để được hỗ trợ.