Kết hôn có yếu tố nước ngoài là gì?

Hình ảnh những đám cưới đa văn hóa, nơi hai con người đến từ những nền văn hóa khác nhau cùng chung sống, không còn quá xa lạ. Hiện tượng này được gọi là kết hôn có yếu tố nước ngoài. Trong bài viết này hãy cùng Công ty Luật ACC tìm hiểu rõ hơn về khái niệm, quy định pháp lý và những vấn đề liên quan đến loại hình hôn nhân đặc biệt này.

Kết hôn có yếu tố nước ngoài là gì?

1. Kết hôn có yếu tố nước ngoài là gì?

Kết hôn có yếu tố nước ngoài là một thuật ngữ pháp lý dùng để chỉ những mối quan hệ hôn nhân mà ít nhất một trong hai bên có liên quan đến một quốc gia khác. 

Căn cứ theo khoản 25 Điều 3 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài được định nghĩa như sau:

Đó là mối quan hệ hôn nhân và gia đình trong đó ít nhất một bên là người nước ngoài hoặc người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài. Đồng thời, nó cũng bao gồm cả các trường hợp mà tất cả các bên tham gia là công dân Việt Nam, nhưng các căn cứ để thiết lập, thay đổi hoặc chấm dứt mối quan hệ này lại phụ thuộc vào pháp luật của nước ngoài, phát sinh tại nước ngoài hoặc có tài sản liên quan ở nước ngoài.

2. Điều kiện kết hôn có yếu tố nước ngoài

Căn cứ theo Điều 126 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, quy định như sau:

“Kết hôn có yếu tố nước ngoài

1. Khi kết hôn giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài, mỗi bên cần tuân thủ các quy định pháp luật của quốc gia mình về điều kiện kết hôn. Nếu cuộc hôn nhân diễn ra tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Việt Nam, người nước ngoài cũng phải tuân theo các quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam về điều kiện kết hôn.
2. Đối với việc kết hôn giữa những người nước ngoài cư trú tại Việt Nam tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam, các bên phải tuân thủ các quy định của Luật này về điều kiện kết hôn.”

Theo quy định trên, điều kiện kết hôn trong quan hệ hôn nhân có yếu tố nước ngoài sẽ được thực hiện theo pháp luật của quốc gia mà các bên là công dân.

Đối với công dân Việt Nam trong quan hệ hôn nhân có yếu tố nước ngoài, điều kiện kết hôn được quy định tại Điều 8 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 như sau:

“Điều kiện kết hôn

1. Nam và nữ kết hôn với nhau phải tuân thủ các điều kiện sau đây: 

a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên; 

b) Việc kết hôn phải được quyết định tự nguyện bởi cả nam và nữ; 

c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự; 

d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp bị cấm theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.

2. Nhà nước không công nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.”

Như vậy, điều kiện kết hôn của công dân Việt Nam trong quan hệ hôn nhân có yếu tố nước ngoài cần đảm bảo các tiêu chí sau:

• Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
• Việc kết hôn phải do nam và nữ tự nguyện quyết định;
• Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
• Không thuộc vào các trường hợp bị cấm kết hôn.

Khi người nước ngoài đăng ký kết hôn với công dân Việt Nam tại cơ quan có thẩm quyền ở Việt Nam, họ cũng cần tuân thủ theo điều kiện kết hôn của pháp luật Việt Nam.

3. Đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài ở đâu?

Đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài ở đâu?

Căn cứ theo Điều 37 của Luật Hộ tịch năm 2014, quy định như sau:

“Thẩm quyền đăng ký kết hôn

1. Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Việt Nam có thẩm quyền thực hiện việc đăng ký kết hôn trong các trường hợp sau: giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa các công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; và giữa công dân Việt Nam có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài.
2. Trong trường hợp người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam có nhu cầu đăng ký kết hôn, Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi cư trú của một trong hai bên sẽ thực hiện việc đăng ký kết hôn.”

Như vậy, Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Việt Nam là cơ quan có thẩm quyền thực hiện việc đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài.

4. Hôn nhân có yếu tố nước ngoài thì áp dụng luật Việt Nam hay luật nước ngoài?

Theo Điều 122 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, quy định về việc áp dụng luật đối với quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài như sau:

• Các quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam sẽ được áp dụng đối với quan hệ hôn nhân có yếu tố nước ngoài, trừ khi Luật này có quy định khác.

Nếu điều ước quốc tế mà Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có những quy định khác so với Luật này, thì sẽ áp dụng theo quy định của điều ước quốc tế đó.

- Trong trường hợp Luật Hôn nhân và Gia đình và các văn bản pháp luật khác của Việt Nam có quy định về việc áp dụng pháp luật nước ngoài, thì pháp luật nước ngoài sẽ được áp dụng nếu việc áp dụng này không trái với các nguyên tắc cơ bản sau:

• Hôn nhân phải tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, và vợ chồng bình đẳng.
• Hôn nhân giữa các công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, tôn giáo khác nhau; giữa người theo tôn giáo và người không theo tôn giáo; giữa người có tín ngưỡng và người không có tín ngưỡng; cũng như giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài phải được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ.
• Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ và hạnh phúc; các thành viên trong gia đình có nghĩa vụ tôn trọng, quan tâm, chăm sóc và giúp đỡ lẫn nhau; không phân biệt đối xử giữa các con.
• Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ trẻ em, người cao tuổi, và người khuyết tật thực hiện quyền về hôn nhân và gia đình; giúp đỡ các bà mẹ thực hiện tốt chức năng cao quý của mình; thực hiện kế hoạch hóa gia đình.
• Kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa, đạo đức tốt đẹp của dân tộc Việt Nam về hôn nhân và gia đình.

Trong trường hợp pháp luật nước ngoài dẫn chiếu trở lại pháp luật Việt Nam, thì sẽ áp dụng pháp luật về hôn nhân và gia đình của Việt Nam.

- Nếu điều ước quốc tế mà Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có dẫn chiếu đến việc áp dụng pháp luật nước ngoài, thì pháp luật nước ngoài sẽ được áp dụng.

5. Câu hỏi thường gặp

Có đúng là tất cả các quốc gia đều có quy định giống nhau về kết hôn với người nước ngoài không?

Không. Mỗi quốc gia có những quy định pháp luật khác nhau về điều kiện kết hôn, thủ tục đăng ký, quyền lợi và nghĩa vụ của vợ chồng. Ví dụ, một số quốc gia có thể yêu cầu chứng minh tài chính hoặc thời gian cư trú tại nước đó trước khi cho phép kết hôn.

Có phải tất cả các cuộc hôn nhân có yếu tố nước ngoài đều phải đăng ký tại Việt Nam không?

Không. Việc đăng ký hôn nhân phụ thuộc vào nơi cư trú của các bên, pháp luật áp dụng và thỏa thuận của vợ chồng. Có thể đăng ký tại Việt Nam, tại quốc gia của một trong hai bên hoặc tại một quốc gia thứ ba.

Có đúng là khi ly hôn với người nước ngoài, tài sản luôn được chia đôi không?

Không. Cách chia tài sản khi ly hôn phụ thuộc vào pháp luật áp dụng và thỏa thuận giữa hai bên. Có thể chia theo luật Việt Nam, luật nước ngoài hoặc kết hợp cả hai.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề Kết hôn có yếu tố nước ngoài là gì? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.