Công việc của kế toán trong trường hợp phá sản công ty

Phá sản là một sự kiện pháp lý đánh dấu sự kết thúc của một doanh nghiệp. Khi một công ty phá sản, vai trò của kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quy trình thanh lý diễn ra một cách hợp pháp, minh bạch và hiệu quả. Bài viết này sẽ nêu bật những công việc chính của kế toán trong trường hợp phá sản công ty.

Công việc của kế toán trong trường hợp phá sản công ty

1. Phá sản là gì?

Theo khoản 2 Điều 4 Luật Phá sản 2014, phá sản là tình trạng của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và bị Tòa án nhân dân ra quyết định tuyên bố phá sản.

Trong đó, doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp, hợp tác xã không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán. (Theo khoản 1 Điều 4 Luật Phá sản 2014)

2. Công ty phá sản khi nào?

Theo Điều 214 Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14, để pháp luật công nhận việc phá sản, doanh nghiệp cần đáp ứng đồng thời cả 02 điều kiện theo quy định pháp luật như sau:

• Mất khả năng thanh toán;
• Bị Tòa án nhân dân tuyên bố phá sản.

Trong thực tế, khi một doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, có nghĩa là doanh nghiệp không thực hiện việc thanh toán các khoản nợ đến hạn trong khoảng thời gian 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán. Sự mất khả năng thanh toán có thể xuất phát từ hai tình trường hợp cụ thể:

Trường hợp 1: Doanh nghiệp không có tài sản để thanh toán các khoản nợ. Trong tình huống này, doanh nghiệp không có bất kỳ tài sản nào hoặc giá trị tài sản hiện có không đủ để đảm bảo việc thanh toán các khoản nợ. Doanh nghiệp không thể tìm thấy tài sản có giá trị để thực hiện việc thanh toán nợ, hoặc giá trị tài sản quá nhỏ so với số nợ cần phải thanh toán.

Trường hợp 2: Doanh nghiệp có tài sản, nhưng họ không thực hiện việc thanh toán các khoản nợ theo cam kết hoặc theo thỏa thuận đã được quy định. Điều này có thể phát sinh từ việc quản lý tài chính không hiệu quả hoặc từ việc ưu tiên sử dụng tài sản cho mục tiêu khác thay vì để thanh toán các nghĩa vụ tài chính.

Sự mất khả năng thanh toán có thể gây ra rủi ro không chỉ cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến các bên liên quan, như người cung cấp, người lao động, cũng như hệ thống tài chính chung của cộng đồng doanh nghiệp. Để ngăn chặn tình trạng này, việc quản lý tài chính hiệu quả và việc thực hiện các cam kết thanh toán đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tài chính và sự tin cậy của doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh.

3. Công việc của kế toán trong trường hợp phá sản công ty

Khi một công ty tuyên bố phá sản, bộ phận kế toán đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo quá trình thanh lý diễn ra một cách hợp pháp, có trật tự và hiệu quả. Dưới đây là những công việc chính mà kế toán cần thực hiện trong trường hợp này, kèm theo các bước triển khai chi tiết.

• Hỗ trợ thủ tục tuyên bố phá sản

Việc tuyên bố phá sản không chỉ đơn thuần là một tuyên bố pháp lý, mà còn là một quy trình phức tạp đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận liên quan trong công ty, đặc biệt là bộ phận kế toán.

Chuẩn bị hồ sơ: Kế toán cần phối hợp với ban lãnh đạo công ty và luật sư để chuẩn bị hồ sơ xin tuyên bố phá sản theo quy định của pháp luật. Hồ sơ này bao gồm các tài liệu quan trọng như báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ, và các tài liệu liên quan đến tình hình tài chính của công ty.

Cung cấp tài liệu tài chính: Kế toán phải cung cấp các tài liệu kế toán liên quan đến tình hình tài chính của công ty. Các tài liệu này không chỉ bao gồm báo cáo tài chính mà còn bao gồm các sổ sách kế toán chi tiết, hóa đơn chứng từ, và các tài liệu khác chứng minh tình hình tài chính thực tế của công ty.

Tham gia phiên họp tại tòa án: Kế toán cần tham gia các phiên họp tại tòa án để trình bày về tình hình tài chính của công ty. Trong các phiên họp này, kế toán phải giải đáp các thắc mắc của thẩm phán và cung cấp thông tin chi tiết về tình hình tài chính của công ty để hỗ trợ quá trình tuyên bố phá sản.

• Tham gia vào Ủy ban thanh lý tài sản

Sau khi công ty tuyên bố phá sản, một Ủy ban thanh lý tài sản sẽ được thành lập để quản lý và thực hiện quá trình thanh lý tài sản của công ty. Kế toán là thành viên quan trọng của ủy ban này và có trách nhiệm chính trong việc quản lý tài sản của công ty.

Lập danh sách và định giá tài sản: Kế toán có trách nhiệm phối hợp với các thành viên khác trong Ủy ban thanh lý tài sản để lập danh sách tài sản của công ty. Sau khi lập danh sách, kế toán cùng với ủy ban sẽ định giá các tài sản này và chuẩn bị cho việc bán đấu giá tài sản để thu hồi vốn.

Ghi chép và theo dõi các khoản thu, chi: Trong quá trình thanh lý tài sản, kế toán phải ghi chép và theo dõi tất cả các khoản thu, chi liên quan đến quá trình này. Việc ghi chép chi tiết và chính xác sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của quá trình thanh lý.

Báo cáo định kỳ: Kế toán cần lập báo cáo định kỳ về tình hình thanh lý tài sản cho tòa án và các bên liên quan. Báo cáo này bao gồm thông tin chi tiết về các tài sản đã được thanh lý, số tiền thu được, và các khoản chi phí liên quan đến quá trình thanh lý.

• Giải quyết các khoản nợ

Giải quyết các khoản nợ là một phần quan trọng của quá trình phá sản. Kế toán cần đảm bảo rằng tất cả các khoản nợ của công ty được xác định và thanh toán theo đúng quy định của pháp luật.

Rà soát sổ sách kế toán: Kế toán phải rà soát lại sổ sách kế toán để xác định tất cả các khoản nợ của công ty. Điều này bao gồm nợ phải trả cho nhà cung cấp, nợ lương cho người lao động, nợ thuế, và các khoản nợ khác.

Lập danh sách các chủ nợ: Sau khi xác định các khoản nợ, kế toán cần lập danh sách các chủ nợ theo thứ tự ưu tiên thanh toán theo quy định của pháp luật. Danh sách này sẽ giúp đảm bảo rằng các khoản nợ được thanh toán một cách công bằng và hợp lý.

Thương lượng với các chủ nợ: Kế toán cần thương lượng với các chủ nợ để thỏa thuận về phương thức thanh toán. Việc thương lượng này có thể giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho công ty và đảm bảo rằng các khoản nợ được thanh toán một cách hợp lý.

Thanh toán các khoản nợ: Cuối cùng, kế toán phải thực hiện thanh toán các khoản nợ theo đúng quy định. Việc thanh toán cần được thực hiện một cách chính xác và minh bạch để đảm bảo tính hợp pháp của quá trình phá sản.

• Lưu trữ hồ sơ

Việc lưu trữ hồ sơ là một phần quan trọng trong quy trình phá sản. Kế toán cần thu thập và lưu trữ tất cả các hồ sơ liên quan đến quá trình phá sản của công ty.

Thu thập và lưu trữ hồ sơ: Kế toán phải thu thập và lưu trữ tất cả các hồ sơ liên quan đến quá trình phá sản của công ty, bao gồm hồ sơ thủ tục tuyên bố phá sản, hồ sơ thanh lý tài sản, hồ sơ giải quyết các khoản nợ, và các tài liệu khác.

Bảo quản hồ sơ: Hồ sơ cần được bảo quản theo đúng quy định của pháp luật trong thời gian quy định. Việc bảo quản hồ sơ đúng cách giúp đảm bảo rằng các tài liệu này có thể được sử dụng để kiểm tra và minh chứng trong tương lai.

• Báo cáo kết quả

Sau khi hoàn thành quá trình phá sản, kế toán cần lập báo cáo tổng kết về quá trình phá sản của công ty.

Lập báo cáo tổng kết: Kế toán cần lập báo cáo tổng kết về tình hình tài chính của công ty trước và sau khi phá sản. Báo cáo này bao gồm thông tin chi tiết về kết quả thanh lý tài sản, giải quyết các khoản nợ, và tình hình tài chính hiện tại của công ty.

Báo cáo kết quả: Báo cáo kết quả cần được trình bày cho tòa án và các bên liên quan. Việc báo cáo kết quả một cách chính xác và đầy đủ giúp đảm bảo rằng quá trình phá sản được thực hiện một cách minh bạch và hợp pháp.

4. Hậu quả pháp lý đối với kế toán vi phạm trong trường hợp phá sản công ty

Hậu quả pháp lý đối với kế toán vi phạm trong trường hợp phá sản công ty

Kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quy trình phá sản của công ty diễn ra một cách hợp pháp, minh bạch và hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kế toán vi phạm các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện công việc, họ có thể phải chịu các hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Dưới đây là những hậu quả chính mà kế toán có thể phải đối mặt:

• Hành vi vi phạm hành chính

Khi kế toán vi phạm các quy định về kế toán, thuế hoặc thủ tục phá sản, họ có thể bị xử phạt hành chính. Các hành vi vi phạm hành chính có thể bao gồm việc không tuân thủ quy định về lập và lưu trữ hồ sơ kế toán, không kê khai đầy đủ hoặc chính xác các thông tin tài chính, hoặc không thực hiện đúng các thủ tục phá sản theo quy định pháp luật.

Phạt tiền: Một trong những hình thức xử phạt phổ biến nhất đối với các vi phạm hành chính là phạt tiền. Mức phạt cụ thể sẽ phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Ví dụ, một số vi phạm nhỏ có thể bị phạt một khoản tiền nhỏ, trong khi các vi phạm nghiêm trọng có thể dẫn đến mức phạt cao hơn. Pháp luật quy định cụ thể mức phạt cho từng loại vi phạm, đảm bảo tính công bằng và răn đe.

Mức phạt tùy theo vi phạm: Quy định pháp luật sẽ xác định rõ ràng mức phạt cho từng loại vi phạm. Việc này nhằm đảm bảo rằng các hình thức xử phạt được áp dụng một cách minh bạch và nhất quán, tránh tình trạng phạt quá nhẹ hoặc quá nặng so với mức độ vi phạm thực tế.

• Trách nhiệm dân sự

Ngoài việc bị xử phạt hành chính, kế toán còn có thể phải chịu trách nhiệm dân sự nếu hành vi vi phạm của họ gây ra thiệt hại cho công ty, các chủ nợ hoặc các bên liên quan khác. Trách nhiệm dân sự bao gồm việc bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra.

Bồi thường thiệt hại: Nếu hành vi vi phạm của kế toán gây ra thiệt hại cho công ty hoặc các bên liên quan, họ có thể bị yêu cầu bồi thường thiệt hại. Mức bồi thường sẽ được tòa án xác định dựa trên các yếu tố như tính chất và mức độ vi phạm, hậu quả gây ra, và khả năng bồi thường của kế toán.

Quyết định của tòa án: Trong trường hợp có tranh chấp về mức bồi thường, tòa án sẽ là cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Tòa án sẽ xem xét các bằng chứng và lập luận của các bên liên quan để đưa ra phán quyết công bằng và hợp lý.

• Khởi tố hình sự

Trong một số trường hợp vi phạm nghiêm trọng, kế toán có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Các hành vi vi phạm nghiêm trọng bao gồm việc cố ý gian dối hoặc làm giả hồ sơ kế toán, thuế hoặc thủ tục phá sản. Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại lớn về tài chính mà còn làm suy giảm niềm tin của các bên liên quan và xã hội đối với công ty.

Truy cứu trách nhiệm hình sự: Nếu kế toán cố ý thực hiện các hành vi gian dối hoặc làm giả hồ sơ, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội như lừa đảo hoặc làm giả tài liệu. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự nhằm đảm bảo rằng những hành vi vi phạm nghiêm trọng không bị bỏ qua và những người vi phạm phải chịu hậu quả pháp lý thích đáng.

Mức án: Mức án dành cho các tội phạm này sẽ phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm, cũng như các quy định của Bộ luật Hình sự. Các tội phạm

5. Câu hỏi thường gặp

Kế toán có thể tự ý bán đấu giá tài sản của công ty phá sản mà không cần thông qua Ủy ban thanh lý tài sản?

Không: Việc bán đấu giá tài sản của công ty phá sản phải được thực hiện theo quy trình do Ủy ban thanh lý tài sản quy định. Kế toán không có thẩm quyền tự ý bán đấu giá tài sản.

Kế toán có nghĩa vụ thanh toán các khoản nợ của công ty phá sản trước khi thanh toán lương cho người lao động

Không: Theo quy định của pháp luật, lương của người lao động là khoản nợ được ưu tiên thanh toán khi công ty phá sản. Kế toán có nghĩa vụ thanh toán lương cho người lao động trước khi thanh toán các khoản nợ khác.

Kế toán có thể tiêu hủy hồ sơ kế toán của công ty phá sản sau khi hoàn tất thủ tục thanh lý?

Không: Hồ sơ kế toán của công ty phá sản phải được lưu trữ theo quy định của pháp luật trong thời gian quy định. Kế toán không có quyền tiêu hủy hồ sơ kế toán.

Hy vọng qua bài viết, Công ty Luật ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề Công việc của kế toán trong trường hợp phá sản công ty. Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Công ty Luật ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.