Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai mới nhất

Tranh chấp đất đai là một trong những vấn đề phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế, xã hội. Để giải quyết tranh chấp đất đai một cách hiệu quả, pháp luật đã quy định các phương thức giải quyết, trong đó hòa giải là phương thức ưu tiên.

1. Tranh chấp đất đai là gì?

Theo khoản 24 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013, tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.

Như vậy, tranh chấp đất đai là những bất đồng, mâu thuẫn giữa hai hoặc nhiều bên về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất trong quan hệ đất đai. Các quyền, nghĩa vụ này bao gồm:

• Quyền sử dụng đất: quyền được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất; quyền được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; quyền sử dụng hạn chế đối với thửa đất liền kề; quyền hưởng hoa lợi, lợi tức từ đất; quyền sử dụng đất hợp pháp; quyền được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
• Nghĩa vụ của người sử dụng đất: nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; nghĩa vụ bảo vệ, duy trì, cải tạo, nâng cao chất lượng đất; nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới, đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; nghĩa vụ nộp thuế, phí, lệ phí theo quy định của pháp luật; nghĩa vụ cung cấp thông tin về đất đai cho cơ quan quản lý nhà nước về đất đai; nghĩa vụ thực hiện quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quản lý và sử dụng đất.

2. Nguyên nhân và hậu quả 

Tranh chấp đất đai có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau, như:

• Do tranh chấp về quyền sử dụng đất: tranh chấp về ranh giới, diện tích, loại đất, mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất,...
• Do tranh chấp về nghĩa vụ của người sử dụng đất: tranh chấp về nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, nghĩa vụ bảo vệ, duy trì, cải tạo, nâng cao chất lượng đất,...
• Do tranh chấp về quyền của Nhà nước đối với đất đai: tranh chấp về quyền thu hồi đất, quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,...

Tranh chấp đất đai có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, như:

• Gây thiệt hại về kinh tế, tinh thần cho các bên tranh chấp.
• Ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội.
• Gây khó khăn cho việc thực hiện các chính sách, pháp luật về đất đai.

3. Phương thức giải quyết tranh chấp đất đai

Để giải quyết tranh chấp đất đai, các bên có thể lựa chọn một trong các phương thức sau:

• Hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã.
• Thương lượng, hòa giải giữa các bên.
• Khởi kiện tại Tòa án nhân dân.

Tùy theo tính chất, mức độ của tranh chấp, các bên có thể lựa chọn phương thức giải quyết phù hợp.

4. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai mới nhất

Hiện nay, thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai được quy định tại Điều 88 Nghị định 43/2014/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 148/2020/NĐ-CP), cụ thể như sau:

(1) Khi nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, UBND cấp xã có trách nhiệm thực hiện các công việc sau:

- Thẩm tra, xác minh tìm hiểu nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất;

- Thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải. Thành phần Hội đồng gồm: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND là Chủ tịch Hội đồng; đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị trấn; tổ trưởng tổ dân phố đối với khu vực đô thị; trưởng thôn, ấp đối với khu vực nông thôn; người có uy tín trong dòng họ, ở nơi sinh sống, nơi làm việc; người có trình độ pháp lý, có kiến thức xã hội; già làng, chức sắc tôn giáo, người biết rõ vụ, việc; đại diện của một số hộ dân sinh sống lâu đời tại xã, phường, thị trấn biết rõ về nguồn gốc và quá trình sử dụng đối với thửa đất đó; cán bộ địa chính, cán bộ tư pháp xã, phường, thị trấn.

Tùy từng trường hợp cụ thể, có thể mời đại diện Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;

- Tổ chức cuộc họp hòa giải có sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành.

(2) Kết quả hòa giải tranh chấp đất đai phải được lập thành biên bản, gồm có các nội dung:

Thời gian và địa điểm tiến hành hòa giải; thành phần tham dự hòa giải; tóm tắt nội dung tranh chấp thể hiện rõ về nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất đang tranh chấp, nguyên nhân phát sinh tranh chấp (theo kết quả xác minh, tìm hiểu); ý kiến của Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai; những nội dung đã được các bên tranh chấp thỏa thuận, không thỏa thuận.

Biên bản hòa giải phải có chữ ký của Chủ tịch Hội đồng, các bên tranh chấp có mặt tại buổi hòa giải, các thành viên tham gia hòa giải và phải đóng dấu của UBND cấp xã; đồng thời phải được gửi ngay cho các bên tranh chấp và lưu tại UBND cấp xã.

(3) Sau thời hạn 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hòa giải thành mà các bên tranh chấp có ý kiến bằng văn bản về nội dung khác với nội dung đã thống nhất trong biên bản hòa giải thành thì Chủ tịch UBND cấp xã tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải để xem xét giải quyết đối với ý kiến bổ sung và phải lập biên bản hòa giải thành hoặc không thành.

(4) Trường hợp hòa giải thành mà có thay đổi hiện trạng về ranh giới sử dụng đất, chủ sử dụng đất thì UBND cấp xã gửi biên bản hòa giải thành đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết theo quy định tại Khoản 5 Điều 202 Luật Đất đai.

Trường hợp hòa giải không thành hoặc sau khi hòa giải thành mà có ít nhất một trong các bên thay đổi ý kiến về kết quả hòa giải thì UBND cấp xã lập biên bản hòa giải không thành và hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của ACC về chủ đề Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai mới nhất. Nếu quý bạn đọc còn có thắc mắc nào, vui lòng liên hệ với ACC để được tư vấn và giải đáp!