Thủ tục chuyển bảo hiểm xã hội tự nguyện sang bắt buộc

Ngày nay, Bảo hiểm xã hội (BHXH) được tổ chức dưới hai hình thức chính: bắt buộc và tự nguyện. Đối với những người muốn chuyển từ BHXH bắt buộc sang BHXH tự nguyện, có những điều kiện cụ thể cần tuân theo.

Chuyển bảo hiểm xã hội tự nguyện sang bắt buộc

1. Điều kiện chuyển từ BHXH tự nguyện sang bắt buộc

Theo quy định pháp luật, bảo hiểm xã hội hiện nay có hai loại chính, đó là bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm xã hội bắt buộc. Khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì công dân Việt Nam không được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và ngược lại. Bên cạnh điều kiện này thì công dân Việt Nam phải là người từ đủ 15 tuổi trở lên thì mới là đối tượng được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Về điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, pháp luật về bảo hiểm có quy định rất cụ thể.

Căn cứ theo khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định đối tượng tham gia BHXH tự nguyện bao gồm:

• Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên.
• Không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
• Theo đó, người lao động chỉ được chuyển sang BHXH bắt buộc khi không còn thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.

Nếu vẫn đang thuộc các trường hợp tham gia BHXH bắt buộc thì cho dù có nhu cầu, người lao động cũng không được chuyển sang đóng BHXH tự nguyện. Như vậy, sau khi nghỉ việc tại doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, người lao động có thể tham gia BHXH tự nguyện để tích lũy thêm thời gian đóng BHXH tính hưởng lương hưu.

2. Thủ tục chuyển từ BHXH tự nguyện sang bắt buộc

Khi không còn tham gia bảo hiểm tự nguyện thì công dân Việt Nam có thể chuyển sang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Muốn làm được điều này thì người có nhu cầu phải thực hiện một số bước cụ thể. Người có nhu cầu chuyển từ bảo hiểm xã hội sang bảo hiểm xã hội bắt buộc phải thực hiện thủ tục chuyển. Trong trường hợp, người có nhu cầu không biết thủ tục này như thế nào thì có thể tìm hiểu, tham khảo các quy định pháp luật. Nhìn chung, thủ tục chuyển từ BHXH tự nguyện sang BHXH bắt buộc khá đơn giản.

Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH quy định , để tham gia BHXH bắt buộc, người tham gia cần chuẩn bị Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định).

Người lao động có thể tự tải về và điền hoặc đến nơi nộp hồ sơ xin mẫu này rồi điền.

Nộp hồ sơ và đóng tiền BHXH: Nơi tham gia BHXH bắt buộc: Đại lý thu hoặc cơ quan BHXH tại nơi mình cư trú.

Mức đóng hằng tháng = 22% x Mức thu nhập mà người lao động chọn đóng – Số tiền nhà nước hỗ trợ đóng

Người lao động có thể chọn đóng bảo hiểm hằng tháng, 03 tháng/lần, 06 tháng/lần,…

Lưu ý: Người lao động trước đó tham gia BHXH bắt buộc đã được cấp sổ BHXH nên khi chuyển sang đóng BHXH tự nguyện thì cơ quan BHXH tiếp tục ghi nhận thời gian đóng tại chính sổ BHXH đã cấp.

3. Quyền lợi có bị ảnh hưởng khi chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện không?

Như đã phân tích ở trên, hiện nay theo quy định của pháp luật, có hai loại bảo hiểm xã hội, đó là bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm xã hội bắt buộc. Mỗi loại bảo hiểm mang đến những quyền lợi đặc biệt cho người tham gia. Theo quy định pháp luật, có thể thấy rằng bảo hiểm xã hội bắt buộc mang đến nhiều quyền lợi hơn so với bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong khi bảo hiểm xã hội bắt buộc cung cấp 5 chế độ cho người tham gia, bảo hiểm xã hội tự nguyện chỉ mang đến hai chế độ là tử tuất và hưu trí.

Bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện đều do Nhà nước tổ chức, tuy nhiên, giữa hai loại bảo hiểm này sẽ có những sự khác biệt nhất định. Căn cứ vào khoản 1 và 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội, chúng ta có thể nhận thức rõ:

1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm các chế độ sau đây:
a) Ốm đau;
b) Thai sản;
c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;
d) Hưu trí;
đ) Tử tuất.

2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện bao gồm các chế độ sau đây:
a) Hưu trí;
b) Tử tuất.

Do đó, khi người tham gia BHXH tự nguyện chỉ có 02 chế độ là hưu trí và tử tuất, trong khi các chế độ của người tham gia BHXH bắt buộc bao gồm ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.

Như vậy, khi chuyển từ BHXH tự nguyện sang BHXH bắt buộc, người lao động sẽ được hưởng thêm chế độ.

Tuy nhiên, việc tham gia BHXH tự nguyện sau khi ngừng làm việc sẽ là một giải pháp hữu ích giúp người lao động có một kết nối tài chính khi về già, tức là lương hưu. Bởi vì thời gian đóng BHXH tự nguyện sẽ được tính vào thời gian đã đóng BHXH để tính toán lợi ích về lương hưu và chế độ tử tuất.

Ngoài ra, khoản 3 của Điều 5 Luật BHXH quy định:

"Điều 5. Nguyên tắc bảo hiểm xã hội

3. Người lao động vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất trên cơ sở thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội đã được tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì không tính vào thời gian làm cơ sở tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội."

Do đó, trong trường hợp chuyển đóng từ BHXH bắt buộc sang tự nguyện, người lao động sẽ không còn được hưởng chế độ về thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, nhưng lại được tính thêm thời gian để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.