Vốn chủ sở hữu là gì? Công thức chuẩn để tính vốn chủ sở hữu

1. Vốn chủ sở hữu là gì?

Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn do doanh nghiệp sở hữu hoặc được góp vốn, đồng sở hữu cùng các nhà đầu tư, các cổ đông, thành viên liên doanh, tạo dựng nguồn lực để đưa doanh nghiệp đi vào hoạt động. Tổng vốn chủ sở hữu được tính sau khi đã khấu trừ đi các khoản nợ phải trả.

Vốn chủ sở hữu là gì? Công thức chuẩn để tính vốn chủ sở hữu

Vốn chủ sở hữu được xem là nguồn tài trợ cho doanh nghiệp một cách bền vững và lâu dài, là cơ sở để định giá cho giá trị của doanh nghiệp. Tất cả thành viên góp vốn sẽ được hưởng quyền lợi như nhau trong việc quản lý hoạt động kinh doanh, mức lợi nhuận và chịu trách nhiệm khi doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ.

Khi doanh nghiệp phá sản hoặc ngừng hoạt động kinh doanh, nguồn vốn này sẽ được ưu tiên cho việc trả nợ, phần còn lại sẽ chia cho các cổ đông theo tỷ lệ góp vốn ban đầu.

2. Thành phần của vốn chủ sở hữu

Vốn chủ sở hữu có thể được lấy từ nhiều nguồn khác nhau. Về cơ bản, vốn chủ sở hữu được cấu thành từ các yếu tố sau:

2.1 Vốn đầu tư của chủ sở hữu

Nguồn vốn này tồn tại dưới hai hình thức là vốn cổ phần và thặng dư vốn cổ phần.

- Vốn cổ phần: Là số vốn thực tế được đóng góp từ các cổ đông, được quy định trong điều lệ công ty. Đối với công ty cổ phần, vốn góp được ghi nhận theo mệnh giá cổ phiếu.

- Thặng dư vốn cổ phần: Là khoản tiền chênh lệch doanh nghiệp có được sau khi phát hành cổ phiếu.

2.2 Lợi nhuận của hoạt động kinh doanh

Đây là khoản lợi nhuận còn lại sau thuế chưa được chia cho các bên cổ đông và thành viên liên doanh. Lợi nhuận của hoạt động kinh doanh bao gồm:

- Các loại quỹ: Được trích từ lợi nhuận trong năm. Có nhiều loại quỹ như quỹ dự phòng tài chính, quỹ đầu tư phát triển,… Tùy thuộc vào mục đích khác nhau mà có những quy định trích quỹ riêng. Tỷ lệ trích lập quỹ không vượt quá quy định của pháp luật.

- Lợi nhuận chưa phân phối: Là khoản lợi nhuận chưa được chia còn lại của doanh nghiệp.

2.3 Chênh lệch tài sản và tỷ giá

Được thể hiện bởi chênh lệch đánh giá lại tài sản và chênh lệch tỷ giá hối đoái.

- Chênh lệch đánh giá lại tài sản: Là số chênh lệch khi đánh giá lại tài sản hiện có của doanh nghiệp. Tài sản đánh giá lại có thể là tài sản cố định, bất động sản đầu tư, hay thậm chí là hàng tồn kho…

- Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Chênh lệch này thường phát sinh trong các trường hợp mua bán, trao đổi thực tế bằng ngoại tệ, đánh giá các loại tiền tệ gốc ngoại tệ, hay các chuyển đổi báo cáo tài chính từ ngoại tệ sang Việt Nam đồng.

2.4 Các nguồn khác

- Cổ phiếu quỹ: Là giá trị số cổ phiếu do doanh nghiệp mua lại, bao gồm giá cổ phiếu tại thời điểm mua lại và toàn bộ các chi phí liên quan khác.

- Nguồn vốn dùng cho đầu tư xây dựng, nguồn kinh phí sự nghiệp và các nguồn khác.

3. Công thức chuẩn tính vốn chủ sở hữu

Vậy công thức tính vốn chủ sở hữu là gì. Cùng theo dõi công thức dưới đây:

Trong đó:

- Tài sản ngắn hạn: Tiền mặt (VND, ngoại tệ), tiền gửi ngân hàng, tiền đang được luân chuyển và các khoản khác tương đương tiền (vàng, bạc...).

- Tài sản dài hạn: Các khoản đầu tư tài chính, các khoản phải thu dài hạn, tài sản cố định, bất động sản và các loại tài sản dài hạn khác.

- Nợ phải trả: Bao gồm phải trả người bán, trả Nhà nước, trả thuế, trả công nhân viên, phải trả nội bộ, vay nợ tài chính, các khoản ký quỹ, ký cược, tiền mua hàng ứng trước và các khoản nợ khác.

Ví dụ:

Một nhà máy sản xuất có mức đầu tư chứng khoán là 7 tỷ đồng. Tổng giá trị máy móc thiết bị là 4 tỷ đồng. Tổng giá trị hàng tồn kho là 1 tỷ đồng. Các khoản phải thu của nhà máy là 2 tỷ đồng.

Hiện tại nhà máy đang có khoản nợ 3 tỷ đồng. Tổng chi phí nhân công là 300 triệu đồng cùng với chi phí cho nguyên vật liệu phục vụ sản xuất là 2 tỷ đồng.

Vậy vốn chủ sở hữu của nhà máy này được tính như sau:

Vốn chủ sở hữu = Tổng tài sản - Tổng nợ = (7 + 4 + 1 + 2) - (3 + 0.3 + 2) = 8.7 tỷ đồng.

4. Phân biệt vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ

Theo khoản 34 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020:

Vốn điều lệ là tổng giá trị tài sản do các thành viên, chủ sở hữu công ty đóng góp hoặc cam kết đóng góp khi thành lập công ty hợp danh hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn. Là tổng mệnh giá cổ phần đã bán hoặc được mua tại thời điểm thành lập công ty cổ phần.

Vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ được phân biệt bởi những yếu tố sau:

Bảng so sánh vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ

5. Những nguồn vốn chủ sở hữu của các loại hình doanh nghiệp

Mỗi mô hình doanh nghiệp sẽ có nguồn vốn chủ sở hữu khác nhau. Dưới đây là một số hình thức vốn chủ sở hữu theo mô hình kinh doanh:

- Doanh nghiệp nhà nước: Nguồn vốn hoạt động được nhà nước đầu tư.

- Công ty trách nhiệm hữu hạn: Nguồn vốn từ các thành viên thành lập công ty đóng góp.

- Công ty cổ phần: Nguồn vốn từ chủ sở hữu doanh nghiệp, cổ đông, thành viên liên doanh.

- Công ty hợp danh: Có ít nhất 2 thành viên hợp danh tham gia góp vốn thành lập công ty.

- Doanh nghiệp tư nhân: Nguồn vốn do chủ doanh nghiệp đóng góp và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình.

- Doanh nghiệp liên doanh: Nguồn vốn được hình thành từ sự góp vốn của các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

6. Các trường hợp biến động của vốn chủ sở hữu

Trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp, có nhiều yếu tố tác động đến sự tăng giảm của vốn chủ sở hữu. Sự tăng giảm này sẽ ảnh hưởng đến tình trạng của doanh nghiệp.

6.1 Trường hợp vốn chủ sở hữu giảm

Vốn chủ sở hữu giảm trong những trường hợp sau:

- Doanh nghiệp phải hoàn lại vốn ban đầu cho các thành viên, cổ đông yêu cầu rút vốn.

- Giá cổ phiếu doanh nghiệp phát hành thấp hơn mệnh giá ban đầu.

- Doanh nghiệp phá sản, giải thể, ngừng hoạt động kinh doanh.

- Doanh nghiệp bù lỗ khi hoạt động kinh doanh không hiệu quả, theo quy định của cơ quan có thẩm quyền.

- Công ty cổ phần bị hủy bỏ cổ phiếu quỹ.

Doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu giảm chứng tỏ hoạt động kinh doanh đang bị thua lỗ, quy mô sản xuất bị thu hẹp. Nếu muốn duy trì hoạt động sản xuất, bắt buộc doanh nghiệp phải đi vay nợ. Nợ nhiều sẽ dẫn tới mất cân đối tài chính.

6.2 Trường hợp vốn chủ sở hữu tăng

Vốn chủ sở hữu tăng trong những trường hợp sau:

- Chủ sở hữu hoặc thành viên góp thêm vốn vào doanh nghiệp.

- Nguồn vốn được bổ sung từ lợi nhuận kinh doanh hoặc các quỹ đầu tư.

- Cổ phiếu do doanh nghiệp phát cao hơn so với mệnh giá trước đó.

- Các khoản quà tặng, tài trợ do doanh nghiệp sau thuế có giá trị dương cũng được bổ sung vào nguồn vốn chủ sở hữu.

Vốn chủ sở hữu tăng chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả, kết quả kinh doanh mang lại lợi nhuận tốt. Việc bổ sung, tăng vốn chủ sở hữu sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Mọi người cũng hỏi:

Câu hỏi 1: Vốn chủ sở hữu là gì?

Trả lời: Vốn chủ sở hữu (equity capital) là số tiền mà các chủ sở hữu hoặc cổ đông góp vào một tổ chức, doanh nghiệp hoặc dự án. Đây là nguồn tài trợ lâu dài mà doanh nghiệp có thể sử dụng để thực hiện hoạt động kinh doanh và đầu tư vào các dự án mới.

Câu hỏi 2: Vốn chủ sở hữu khác gì với vốn vay?

Trả lời: Vốn chủ sở hữu là số tiền mà cổ đông hoặc chủ sở hữu đầu tư vào doanh nghiệp và nhận lại lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh. Trái lại, vốn vay là số tiền mà doanh nghiệp mượn từ các nguồn tài chính khác như ngân hàng, các tổ chức tín dụng hoặc các cá nhân, thường phải trả lại với lãi suất.

Câu hỏi 3: Tại sao vốn chủ sở hữu quan trọng trong doanh nghiệp?

Trả lời: Vốn chủ sở hữu quan trọng trong doanh nghiệp vì:

• Tạo uy tín: Vốn chủ sở hữu cho thấy sự cam kết và độ tin cậy của các cổ đông đối với doanh nghiệp.
• Ổn định tài chính: Vốn chủ sở hữu là nguồn tài trợ lâu dài và giúp duy trì ổn định tài chính của doanh nghiệp.
• Khả năng mở rộng: Các doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu lớn thường dễ dàng hơn trong việc mở rộng và đầu tư vào các dự án mới.
• Khả năng tự quyết định: Các doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu đủ lớn có khả năng đưa ra quyết định tự do hơn về chiến lược kinh doanh và quản lý.
• Chia sẻ lợi nhuận: Cổ đông chủ sở hữu sẽ hưởng lợi từ thành công của doanh nghiệp thông qua việc nhận chia sẻ lợi nhuận và cổ tức.

Câu hỏi 4: Làm thế nào để tăng vốn chủ sở hữu?

Trả lời: Cách để tăng vốn chủ sở hữu bao gồm:

• Huy động từ cổ đông: Tổ chức phát hành cổ phiếu mới để huy động thêm vốn từ cổ đông hiện có hoặc từ những người muốn đầu tư.
• Lợi nhuận tích luỹ: Làm tăng vốn chủ sở hữu bằng cách tích luỹ lợi nhuận và giữ lại một phần lợi nhuận thay vì chia sẻ hết cho cổ đông.
• Huy động vốn từ nguồn khác: Huy động vốn từ các nguồn khác như các tổ chức tài chính, ngân hàng hoặc các nhà đầu tư để mở rộng vốn chủ sở hữu.
• Tái cấu trúc tài sản: Tái cấu trúc tài sản bằng cách bán các tài sản không cần thiết hoặc không hiệu quả để huy động tiền mặt và tăng vốn chủ sở hữu.