Cho ví dụ về lỗi cố ý trực tiếp

Lỗi là một trong những dấu hiệu thuộc mặt chủ quan trong cấu thành tội phạm, lỗi được  chia thành lỗi cố ý và lỗi vô ý. Bài viết dưới đây ACC GROUP xin giới thiệu đến bạn đọc “Phân biệt lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp”. Home Tư vấn pháp luật Tư vấn pháp luật hình sự 

 Chủ nhật 02/04/2023 - 05:59 PM Tăng giảm cỡ chữ: 

 Theo dõi Luật Minh Khuê trên Google News 

 Phân biệt giữa lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp? Ví dụ 

 Xem Thông tin Luật sư Nguyễn Thị Phương Tác giả: Luật sư Nguyễn Thị Phương 

 Lỗi là một trong những dấu hiệu thuộc mặt chủ quan trong cấu thành tội phạm, lỗi được  chia thành lỗi cố ý và lỗi vô ý. Bài viết dưới đây Luật Minh Khuê xin giới thiệu đến quý độc giả "Phân biệt lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp". 

 Lỗi là sự xả tâm lý của một người đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội do mình thực hiện và hậu quả do hành vi này gây ra, biểu hiện dưới hình thức cố ý hoặc vô ý.  

 Lỗi cô ý trực tiếp là hình thức lỗi mà người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra; 

 Lỗi cố ý gián tiếp là hình thức lỗi mà người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra. 

  Xét về ý chí của người phạm tội, hai hình thức lỗi này hoàn toàn khác nhau: Nếu như trong lỗi cố ý trực tiếp người phạm tội mong muốn cho hậu quả xảy ra, thì trong lỗi cố ý gián tiếp người phạm tội không mong muốn cho hậu quả xảy ra, bản thân người phạm tội để mặc cho hậu quả xảy ra.  

 Tuy nhiên hai hình thức lỗi này còn có sự khác nhau cả về lí trí: Trong lỗi cố ý trực tiếp người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm, thấy trước hậu quả của hành vi đó; còn trong cố ý gián tiếp người phạm tội cũng nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội nhưng việc nhận thức về hậu quả không rõ ràng, thậm chí là mơ hồ, người phạm tội thấy trước hậu quả có thể xảy ra, thận thức về hậu quả của tội phạm của người thực hiện tội phạm dưới hình thức lỗi cố ý gián tiếp ở mức độ thấp hơn so với hình thức lỗi cố ý trực tiếp. Hay nói cách khác, lỗi cố ý trực tiếp và cố ý gián tiếp khác nhau cả về lý trí và ý chí mà không chỉ là về ý chí của người phạm tội. 

  1. Lỗi là gì? 

Theo quy định tại Điều 364 Bộ luật Dân sự  2015, lỗi trong trách nhiệm dân sự bao gồm lỗi cố ý và lỗi vô ý. Cố ý làm trái là trường hợp một người nhận thức rõ hành động của mình sẽ gây thiệt hại cho người khác nhưng vẫn thực hiện và mong muốn hoặc mặc dù không mong muốn nhưng vẫn để  cho thiệt hại xảy ra. Lỗi vô ý là trường hợp một người không thấy trước hậu quả của hành vi của mình có thể gây thiệt hại, mặc dù lẽ ra phải biết hoặc có thể thấy trước hậu quả sẽ xảy ra hoặc thấy trước được hành vi của mình có thể gây thiệt hại, nhưng lại cho rằng thiệt hại đó sẽ không xảy ra. xảy ra hoặc có thể tránh được.  

 Lỗi là dấu hiệu thể hiện thái độ tâm lý của người thực hiện hành vi trái pháp luật đối với hành vi trái pháp luật của mình và  hậu quả do hành vi này gây ra. Để xác định yếu tố lỗi  có thể tính đến yếu tố lý do và yếu tố ý chí. Yếu tố lý trí sẽ thể hiện khả năng  nhận thức của người có hành vi vi phạm pháp luật, còn yếu tố ý chí sẽ thể hiện khả năng  điều khiển hành vi của người có hành vi vi phạm pháp luật. 

  2. Các loại lỗi do pháp luật quy định  

 Lỗi được thể hiện dưới các hình thức: lỗi cố ý (lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp) và lỗi vô ý (lỗi vô ý do quá tự tin và lỗi vô ý do  cẩu thả). 

 Lỗi cố ý: lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp 

 Lỗi cố ý trực tiếp là người thực hiện hành vi phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm của hành vi của mình, đã thấy trước khả năng hoặc đương nhiên hậu quả xấu sẽ xảy ra do chính hành vi phạm tội của mình gây ra và mong muốn hậu quả xấu đó xảy ra. 

 Cố ý gián tiếp là người phạm tội thấy trước tính chất nguy hiểm của hành vi, nhận thức trước được khả năng  hậu quả có hại do hành vi trái pháp luật của mình gây ra; mặc dù họ không  muốn  hậu quả xấu này xảy ra, nhưng  ý thức được việc để nó xảy ra. Sai lầm không chủ ý: Sai lầm không chủ ý do quá tự tin và Sai lầm không chủ ý do cẩu thả 

 Lỗi ngoài ý muốn do quá tự tin là khi người thực hiện  nhận thức hoặc thấy  trước  những khả năng  sẽ phát sinh do hậu quả xấu do hành vi của mình gây ra nhưng cho rằng hậu quả xấu đó sẽ không xảy ra. Hoặc thậm chí nếu nó xảy ra, bạn có thể tự mình ngăn chặn nó. 

 Lỗi  cẩu thả là người thực hiện hành vi không thể  thấy trước  khả năng  hậu quả bất lợi do hành vi của mình gây ra mà  lẽ ra  trong điều kiện nhìn thấy cụ thể phải thấy trước. 

 Trong  luật  hình sự, để cấu thành tội phạm phải thỏa mãn 4 yếu tố sau: khách thể, mặt khách quan, chủ thể và mặt chủ quan. Lỗi là một trong những dấu hiệu thuộc mặt chủ quan của tội phạm.  

 Thứ nhất, khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được  luật hình sự bảo vệ khỏi sự xâm hại  hoặc đe dọa xâm hại của tội phạm.  Thứ hai, mặt khách quan của tội phạm là  biểu hiện ra bên ngoài về tác hại hoặc tính chất nguy hiểm của tội phạm, bao gồm các dấu hiệu như: hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu quả do tội phạm gây ra. hành vi vi phạm gây ra, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi nguy hiểm và hậu quả do hành vi này gây ra, thời gian, địa điểm phạm tội, công cụ phạm tội,... 

 Thứ ba, chủ thể của tội phạm là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội và là người có tội (lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý), có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. . 

 Thứ tư, mặt chủ quan của tội phạm là những biểu hiện bên trong của tác hại hoặc nguy cơ gây  hại của tội phạm hoặc thái độ tâm lý của người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội biểu hiện dưới hình thức có lỗi cố ý hoặc không cố ý. Mặt chủ quan của tội phạm bao gồm:  dấu hiệu có lỗi, động cơ, mục đích phạm tội... 

 Ví dụ:  Tội giết người được quy định tại Điều 123 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung  2017) 

 Lỗi của người thực hiện tội giết người là lỗi cố ý, ở đây có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp. Trong trường hợp lỗi cố ý trực tiếp, người  phạm tội thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra hoặc không thể tránh khỏi nhưng vẫn mong muốn hậu quả  xảy ra là đã thực hiện hành vi phạm tội. Đối với lỗi cố ý gián tiếp, người phạm tội nhận thấy hành vi của mình có khả năng nguy hiểm đến tính mạng của người khác và có thể thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra, nhưng để đạt được mục đích của mình, người phạm tội đã có ý thức tốt để  hậu quả  xảy ra. 

 Trường hợp hậu quả chết người  chưa xảy ra và lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp thì người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người chưa đạt. Trong trường hợp hậu quả chết người chưa xảy ra và lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý gián tiếp thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây thương tích. 

  3. Phân biệt lỗi cố ý gián tiếp và lỗi cố ý trực tiếp 

 * Ý tưởng: 

 Theo quy định tại Điều 10 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) thì tội cố ý  được chia thành hai trường hợp như sau: 

 (1) Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi này và mong muốn hậu quả đó xảy ra (lỗi cố ý trực tiếp); 

 (2) Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả có thể xảy ra của hành vi đó, nhưng không hề mong muốn mà vẫn cố ý  để  hậu quả xảy ra (lỗi cố ý gián tiếp). 

  * Về  lý do của người phạm tội: 

 Đối với lỗi cố ý trực tiếp, người  phạm tội nhận thức được tính chất nguy hiểm  của hành vi của mình, thấy trước  hậu quả có thể xảy ra hoặc tất yếu  do hành vi của mình gây ra.  

 Đối với lỗi cố ý gián tiếp, người  phạm tội nhận thức được tính chất nguy hiểm  của hành vi  mình thực hiện và thấy trước  hậu quả nghiêm trọng do hành vi này gây ra. 

  * Xét về ý chí của người phạm tội: 

 Đối với lỗi cố ý trực tiếp, người thực hiện hành vi vi phạm chỉ có một lựa chọn duy nhất là thực hiện hành vi vi phạm. 

 Đối với lỗi cố ý gián tiếp, người phạm tội không  muốn hậu quả xảy ra nhưng vẫn  để  hậu quả  xảy ra. Hoặc là người phạm tội có  thái độ thờ ơ, không quan tâm đến hành vi của mình dẫn đến hậu quả xấu  và hậu quả mà người phạm tội thấy trước không phù hợp với mục đích của mình. 

 * Ví dụ: 

 Lỗi cố ý trực tiếp: A vay B  200.000.000 đồng (hai trăm triệu đồng) với lý do  mẹ  A ốm nặng cần  tiền  viện phí. Nhưng sau đó B mới biết mẹ  A  bị bệnh không nặng phải nằm viện và đang cần số tiền này là 200.000.000 đồng nhưng A đã dùng số tiền này để đánh bài,  lô đề  dẫn đến nợ nần. Khi đến hạn, A không có khả năng trả nợ cho B. Như vậy, ngay từ  đầu A đã có ý định chiếm đoạt tài sản và để có được số tiền này A đã nói dối với B là mẹ mình bị ốm. nhận thức được  hành vi của mình là  nguy hiểm cho xã hội và A  muốn  hậu quả là chiếm đoạt số tiền mà mình đã vay của B xảy ra.  Lỗi cố ý gián tiếp: C và D là một cặp đôi  yêu nhau và E là người yêu cũ của D. Trong lúc C và D tổ chức đám cưới thì E ngày nào cũng đến quấy rầy D khiến D vô cùng mệt mỏi mà không chịu. biết cách xử lý E và sợ E làm hỏng lễ cưới của mình. Thấy bạn gái  bị làm phiền như vậy, C rủ E đến  quán cà phê gần nhà D để nói chuyện. Khi đến ngày hẹn hò, C và E không  giải quyết được vấn đề và cả hai đã cãi nhau. E  tức giận nhặt 1 thanh sắt bên đường đánh  liên tiếp nhiều nhát vào  lưng  C nhưng không may  trúng vào  đầu khiến C mất nhiều máu ngất xỉu dẫn đến tử vong. Vì tức giận nên E  đã kiếm súng trên đường  đánh D nhằm mục đích giết chết D. Qua việc đánh D, E nhận thấy việc đâm  mình là  hành vi nguy hiểm, có thể gây tử vong; Nhưng vì tức giận, anh ta đâm thế nào cũng được. Mặc dù E không muốn  D chết nhưng nếu D chết thì E sẽ chấp nhận.