Tuân thủ pháp luật thuế là gì? [Chi tiết 2023]

Thuế là một trong những khoản đóng góp bắt buộc, có giới hạn phải nộp. Tuy nhiên, không phải lúc nào người nộp thuế cũng thực hiện nghĩa vụ của mình một cách đầy đủ. Vấn đề tuân thủ pháp luật thuế luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách và các nhà quản lý thuế trên thế giới. Vậy Tuân thủ pháp luật thuế là gì? [Chi tiết 2023] Ở bài viết này, Luật ACC sẽ giải đáp chi tiết giúp bạn đọc về vấn đề này nhé! 

1. Tuân thủ pháp luật thuế là gì?

Khái niệm về tuân thủ thuế xoay quanh 2 khía cạnh, theo lý thuyết đó là sự tự nguyện tuân thủ của người nộp thuế còn dưới giác độ pháp lý, đó là sự bắt buộc người nộp thuế phải tuân thủ nghĩa vụ thuế theo đúng quy định của pháp luật. 

Tuân thủ thuế dưới cái nhìn của Tổng cục thuế Việt Nam là việc chấp hành nghĩa vụ của người nộp thuế theo đúng quy định bao gồm các hoạt động đăng ký, kê khai, tính thuế, nộp thuế, báo cáo thuế. Bất kỳ vi phạm nào trong các khâu này đều dẫn đến sự không tuân thủ thuế ở các mức độ khác nhau. Như vậy, tuân thủ thuế là một khái niệm bao hàm cả ý nghĩa pháp lý và thực tế

2. Một số khái niệm pháp lý khác liên quan đến tuân thủ pháp luật thuế 

Theo quy định tại Khoản 7 Điều 3 Thông tư số 31/2021/TT-BTC ngày 17/5/2021 của Bộ Tài chính, quản lý tuân thủ pháp luật thuế được hiểu là:

“Điều 3

7. Quản lý tuân thủ pháp luật thuế là việc cơ quan thuế thực hiện đánh giá tuân thủ pháp luật thuế, phân loại mức độ rủi ro, phân tích hành vi của người nộp thuế, từ đó sử dụng nguồn lực hợp lý cho các biện pháp quản lý phù hợp với từng mức độ, nhằm khuyến khích tuân thủ và phòng ngừa hành vi không tuân thủ.”

Đánh giá tuân thủ pháp luật thuế là việc thu thập, phân tích, xác minh, đối chiếu thông tin về quá trình hoạt động và chấp hành pháp luật về thuế với các tiêu chí, chỉ số tiêu chí đánh giá tuân thủ để phân loại mức độ tuân thủ pháp luật của người nộp thuế. Việc đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế căn cứ vào Điều 10 Thông tư số 31/2021/TT-BTC được chia thành 04 mức: Tuân thủ cao, tuân thủ trung bình, tuân thủ thấp và không tuân thủ. Từ đó với mỗi mức độ tuân thủ, Nhà nước phân tích bản chất của hành vi, quy mô của mỗi mức độ tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế, xây dựng kế hoạch nâng cao tuân thủ pháp luật thuế với các biện pháp xử lý phù hợp.

3. Biểu hiện của sự không tuân thủ pháp luật thuế 

Biểu hiện của sự không tuân thủ pháp luật thuế là việc không chấp hành nghĩa vụ của người nộp thuế theo đúng quy định như không đăng ký, không kê khai, tính thuế, nộp thuế, báo cáo thuế… 

Ngoài ra, Trốn thuế là biểu hiện quan trọng nhất của sự không tuân thủ. Tránh thuế cũng làm giảm nghĩa vụ thuế của người nộp thuế, nhưng tránh thuế không phải là hành vi vi phạm pháp luật thuế. Do vậy, có thể nói, tránh thuế không thuộc phạm trù không tuân thủ thuế.

Như vậy, về mặt lý thuyết, việc trốn thuế và tránh thuế là khác nhau nhưng cả hai đều dẫn tới thất thoát nguồn thu, khiến hệ thống thuế trở nên kém công bằng và làm bóp méo sự cạnh tranh lành mạnh của thị trường. Những người nộp thuế bị coi là trốn thuế khi họ sử dụng những cách thức phi pháp để không phải nộp đầy đủ nghĩa vụ thuế của mình. Họ sẽ không kê khai, hoặc khai thuế thu nhập, doanh thu hay tài sản của mình, trong khi lại khai quá lên những khoản chi phí được trừ hay những khoản được giảm trừ. Còn trong việc tránh thuế, người nộp thuế thường lợi dụng những khe hở của pháp luật thuế để tối thiểu hóa số thuế phải nộp

4. Hậu quả của việc không tuân thủ pháp luật về thuế 

Đối với cá nhân, doanh nghiệp, việc không tuân thủ pháp luật thuế khiến doanh nghiệp, cá nhân bị truy thu, doanh nghiệp còn phải nộp các khoản tiền phạt và tiền chậm nộp tương ứng. Do vậy, số tiền thuế mà doanh nghiệp, cá nhân bị truy nộp vào ngân sách nhà nước qua thanh tra, kiểm tra có thể còn lớn hơn nhiều số tiền thuế phải nộp theo đúng quy định, khi doanh nghiệp tuân thủ pháp luật thuế.

Không những vậy, giá trị và uy tín doanh nghiệp cũng bị giảm sút, đặc biệt đối với các doanh nghiệp đã niêm yết trên thị trường chứng khoán, hoặc chuẩn bị chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng (IPO).

Những sai phạm về thuế, nghiêm trọng hơn là bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. 

Đối với nhà nước – xã hội,  việc không tuân thủ các quy định về thuế sẽ tạo ra hệ luỵ trực tiếp đến nguồn thu ngân sách nhà nước. Việc không tuân thủ thuế gây thất thoát nguồn thu có tác hại nghiêm trọng đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế.  Khi ngân sách bị thiếu hụt do không tuân thủ chấp hành đúng nghĩa vụ thuế sẽ tác động đến nguồn lực tài chính cho việc thực hiện các mục tiêu kinh tế – xã hội của Chính phủ. Hệ thống thuế có nguy cơ trở nên bị bóp méo nhiều hơn nữa, làm gia tăng sự bất bình đẳng trong xã hội. Ngược lại, nếu mức độ tuân thủ của người nộp thuế cao, làm giảm thất thoát sẽ có tác động trực tiếp đến việc nâng cao hiệu quả quản lý thu của hệ thống thuế. 

Vi phạm pháp luật thuế chính là nhân tố làm cản trở sự cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp tuân thủ tốt và tuân thủ kém.

5. Giải pháp nâng cao tuân thủ pháp luật thuế 

Theo quy định tại Điều 14 Thông tư số 31/2021/TT-BTC ngày 17/5/2021, có các biện pháp sau đây nhằm nâng cao tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế:

Trường hợp tuân thủ cao

Đối với những trường hợp mà người nộp thuế có ý thức tuân thủ pháp luật cao thì cơ quan quản lý thuế đưa vào danh sách xem xét, lựa chọn tuyên dương, khen thưởng.

Việc này nhằm khuyến khích, động viên tinh thần tuân thủ của người nộp thuế, tạo động lực cho họ tiếp tục phát huy tính tự giác chấp hành các quy định của pháp luật thuế để hoàn thành tốt nghĩa vụ của mình. Bên cạnh đó cũng sẽ làm hình mẫu cho những người nộp thuế chưa tuân thủ tốt pháp luật thuế noi theo, học hỏi theo.

Trường hợp cần nâng cao tuân thủ

Không phải người nộp thuế nào cũng hoàn thành tốt nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách Nhà nước của mình nên cần có các quy định nhằm quản lý việc tuân thủ pháp luật thuế của họ. Khi đó, cơ quan quản lý thuế đưa ra các biện pháp sau:

– Phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan, các đại lý thuế để triển khai các biện pháp hỗ trợ người nộp thuế thực hiện các thủ tục về thuế.

Tổ chức các chương trình tiếp xúc với người nộp thuế, hội nghị đối thoại, hội thảo, đào tạo giúp người nộp thuế thực hiện đúng, đủ nghĩa vụ thuế. Qua các buổi đối thoại, đào tạo, người nộp thuế sẽ hiểu rõ hơn về nghĩa vụ thuế của mình và những việc phải làm để hoàn thành tốt nghĩa vụ.

– Nghiên cứu sửa đổi chính sách, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, triển khai các biện pháp hỗ trợ, ứng dụng công nghệ thông tin để việc kê khai, nộp thuế được thuận tiện, tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.

Hướng tới sự thuận tiện, tiết kiệm thời gian cho người nộp thuế trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, Nhà nước sẽ nghiên cứu, phân tích để đơn giản ở mức tối đa các thủ tục hành chính để người nộp thuế tuân theo một cách dễ dàng hơn. Đồng thời, trong thời đại công nghệ số phát triển, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào xử lý các thủ tục hành chính là vô cùng cần thiết. Điều này vừa giúp người nộp thuế không cần mất thời gian di chuyển để nộp các loại hồ sơ, giấy tờ cho cơ quan quản lý thuế trực tiếp, vừa tiện trong việc quản lý, lưu trữ, tra cứu của cơ quan thuế về sau.

Thủ tục đơn giản, thuận tiện sẽ khuyến khích người nộp thuế chấp hành pháp luật thuế tốt hơn, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tuân thủ.

Các biện pháp nâng cao tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế góp phần tạo dựng hành lang pháp lý chặt chẽ trong việc quản lý tuân thủ nói riêng, nâng cao chất lượng công tác quản lý thuế nói chung.

Ngoài ra, doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ của các công ty tư vấn thuế chuyên nghiệp, với hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực thuế, tài chính, kế toán, có nhiều kinh nghiệm triển khai tư vấn ở các doanh nghiệp tương tự cùng lĩnh vực, quy mô. Sự đồng hành của các đơn vị tư vấn không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế, nhận dạng triệt để các vấn đề rủi ro trọng yếu về thuế, mà còn tìm kiếm các cơ hội cho doanh nghiệp được hưởng lợi tốt hơn từ chính sách thuế như ưu đãi, miễn giảm thuế, hoàn thuế…

Trách nhiệm tuân thủ pháp luật nói chung và pháp luật thuế nói riêng là yêu cầu đối với mỗi cá nhân, tổ chức vì lợi ích bản thân, lợi ích cộng đồng xã hội. Trên đây Luật ACC đã giúp bạn làm rõ khái niệm Tuân thủ pháp luật thuế là gì? [Chi tiết 2023] cũng như một số vấn đề pháp lý có liên quan khác, đây chắc chắn là kiến thức hữu ích đối với bạn!