Tư Duy Biện Chứng Là Gì? Phương Pháp Tư Duy Biện Chứng

1. Phép biện chứng là gì? 

Trước hết ta hiểu phép biện chứng là học thuyết nói về mối liên hệ phổ biến và sự phát triển của các sự vật diễn ra trong thế giới, được phân chia cụ thể thành các loại sau: Trong thế giới cấu thành từ tự nhiên và xã hội được xác định là khách quan biện chứng Trong nhận thức và tư duy nó được xác định là phép biện chứng chủ quan Theo nghiên cứu, phép biện chứng của tư duy được xác định là một bộ phận của phép biện chứng chủ quan, nó chỉ mối liên hệ phổ biến và sự vận động, biến đổi, phát triển của tư duy, tư duy, nhận thức của con người. Tư tưởng biện chứng phát triển mạnh mẽ nhất qua nhà tư tưởng Hegel, theo ông tư tưởng là biện chứng, còn vật chất và tự nhiên là siêu hình. Theo Mác, phép biện chứng của tư tưởng được coi là sự phản ánh biện chứng khách quan của tự nhiên và xã hội trong tư tưởng của con người, do đó tư tưởng là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Vì vậy, cùng với sự vận động và phát triển của thế giới khách quan, tư duy của con người cũng sẽ phát triển và tiến hóa theo. Thế giới luôn phụ thuộc lẫn nhau nên trong suy nghĩ và tư duy của con người cũng sẽ có sự liên hệ và phụ thuộc lẫn nhau để phản ánh cho phù hợp với hiện thực khách quan bên ngoài. Vì vậy, muốn có tư duy biện chứng thì nhất thiết phải có tư duy biện chứng. 

2. Tư duy biện chứng là gì? 

Tư duy biện chứng được hiểu là một hệ thống tổng hợp những nguyên tắc và yêu cầu cơ bản của phép biện chứng, trước hết là phép biện chứng của tư tưởng. Trong đó, tư tưởng phải tôn trọng một số nguyên tắc như: nguyên tắc khách quan, nguyên tắc toàn diện, nguyên tắc phát triển, nguyên tắc mâu thuẫn, nguyên tắc phân tích định lượng và định tính, v.v. Những yêu cầu và phương pháp được rút ra từ phép biện chứng nói chung và từ phép biện chứng của tư tưởng nói riêng.

3,  Mối quan hệ giữa phép biện chứng và tư duy biện chứng

 Tư duy biện chứng được hiểu là hình ảnh chủ đạo hiện ra trong não bộ chúng ta, phản ánh hiện thực tiếp nhận từ thế giới bên ngoài. Vì vậy, phép biện chứng của tư tưởng được coi là chân lý. Chân lý là hình ảnh chủ quan trong bộ óc con người, phản ánh phù hợp với sự tồn tại trong thế giới hiện thực khách quan. Chức năng chủ yếu của tư tưởng là giải thích, lý giải sự tồn tại của các sự vật trong thế giới, từ đó làm sáng tỏ bản chất biện chứng của thế giới. Tư duy biện chứng là một phát biểu có phương pháp điều phối tư duy của chúng ta và sau đó thể hiện trong hành động của chúng ta để đưa tư duy đó trở thành sự thật. Như vậy, chúng ta thấy rằng chính nhờ phép biện chứng của tư duy mà chúng ta mới xây dựng được phép biện chứng của tư duy. Ngược lại, nhờ có tư duy biện chứng mà chúng ta mới hình thành và kiến ​​tạo nên phép biện chứng của tư tưởng. Cùng với quá trình đó, tư duy biện chứng phát triển theo từng cấp độ, tức là từ cấp độ thấp đến cấp độ cao, và tính biện chứng của tư duy cũng phát triển từ đơn giản, hời hợt đến ngày càng chuyên sâu hơn. Vì vậy, họ bổ sung cho nhau. Trong nghiên cứu, phép biện chứng tư tưởng của Hegel và phép biện chứng tư tưởng của Marx vẫn tồn tại. Nếu trong phép biện chứng Hegel luôn tạo ra mọi thứ trên thế giới này, thì đó là duy tâm và thần bí. Còn phép biện chứng của Mác là những hình ảnh chủ quan trong bộ não con người, phản ánh phù hợp với thế giới khách quan, có mối liên hệ phát triển trong thực tiễn nên nó mang tính duy vật và khoa học. 

4. Vai trò của tư duy biện chứng trong hoạt động nhận thức

 Ngày nay chúng ta đang sống trong một thế giới mà tất cả các phần của thế giới được kết nối với nhau theo những cách cực kỳ phức tạp, thay đổi liên tục và nhanh chóng. Nếu không có tư duy biện chứng, chúng ta sẽ không thể hiểu được sự thay đổi của thế giới này, đồng thời, chúng ta sẽ không thể diễn lại nó trong đầu để biến nó thành một nhận thức thế giới quan đúng đắn. Vì vậy, có thể thấy, tư duy biện chứng có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động nhận thức và thực tiễn của thời đại hiện nay, bởi vì: Tư duy biện chứng giúp con người một mặt khắc phục tư duy siêu hình phiến diện, mặt khác xem xét, đánh giá vấn đề một cách tổng quát, đầy đủ và đúng đắn. Nó giúp con người biết đi thẳng vào vấn đề để xem xét, phân tích và đưa ra đánh giá về đối tượng một cách chính xác, đầy đủ nhất, hạn chế được những đánh giá phiến diện, phiến diện. . 

- Tư duy biện chứng duy vật giúp con người vượt qua thái độ bảo thủ, cố chấp, định kiến ​​trước cái mới. Do thiếu các nguyên tắc phát triển của tư duy duy vật biện chứng nên chúng ta thường mắc sai lầm trong nhận thức vấn đề, từ đó rơi vào chủ nghĩa duy tâm, siêu hình, không nhận rõ bản chất của vấn đề. 

- Tư duy biện chứng giúp con người tránh được những sai lầm, những suy đoán được đưa ra thiếu cơ sở khoa học rõ ràng để rồi rơi vào những ảo tưởng do chính mình tạo ra.