Trọng tài vụ việc là gì? Hình thức trọng tài vụ việc

Khi tìm hiểu về phương thức giải quyết tranh chấp ngoài tòa án, nhiều người thường gặp thuật ngữ "trọng tài vụ việc". Vậy, trọng tài vụ việc là gì? Đây là một hình thức trọng tài đặc biệt được áp dụng để giải quyết các tranh chấp cụ thể giữa các bên, không thông qua trung tâm trọng tài. Trọng tài vụ việc thường mang lại sự linh hoạt và tiết kiệm thời gian, giúp các bên đạt được giải pháp nhanh chóng và hiệu quả. Để hiểu rõ hơn về trọng tài vụ việc là gì và các hình thức của nó, hãy theo dõi bài viết chi tiết dưới đây để có cái nhìn toàn diện về cách thức này.

Trọng tài vụ việc là gì? Hình thức trọng tài vụ việc

1. Trọng tài vụ việc là gì? Các hình thức trọng tài vụ việc

Trọng tài vụ việc là một phương thức giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực thương mại, được biết đến với quy trình và thủ tục nhanh chóng cùng với các quy chế tố tụng riêng biệt. Theo quy định của pháp luật hiện hành, trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp dựa trên sự thỏa thuận của các bên và được thực hiện theo các quy tắc mà các bên tự định đoạt. Trọng tài thương mại cơ bản bao gồm hai hình thức: trọng tài vụ việc và trọng tài thường trực (hay còn gọi là trọng tài quy chế).

Để tìm hiểu thêm về thỏa thuận trọng tài, bạn có thể tham khảo bài viết sau: 50 phán quyết trọng tài quốc tế có chọn lọc

1.1. Khái niệm về trọng tài vụ việc

Theo khoản 7 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010, trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật này và trình tự, thủ tục do các bên thỏa thuận.

Trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp mà các bên tham gia tranh chấp chọn lựa và tổ chức để giải quyết vụ việc cụ thể. Trong hình thức này, các bên tranh chấp có quyền thỏa thuận về quy trình và thủ tục tố tụng trọng tài theo ý muốn của mình. Điều này có nghĩa là trọng tài vụ việc không bị ràng buộc bởi các quy tắc và quy trình cụ thể của bất kỳ trung tâm trọng tài nào mà có thể được xây dựng và điều chỉnh theo thỏa thuận của các bên.

1.2. Các hình thức trọng tài vụ việc

Các hình thức trọng tài vụ việc

Trọng tài thương mại tại Việt Nam được phân loại thành hai hình thức chính theo quy định của Luật Trọng tài thương mại 2010:

Trọng tài thường trực (trọng tài quy chế):

Định nghĩa và quy Định: Theo khoản 6 Điều 3 của Luật Trọng tài thương mại 2010, trọng tài thường trực, còn gọi là trọng tài quy chế, là hình thức giải quyết tranh chấp được thực hiện tại một trung tâm trọng tài có trụ sở cố định. Trung tâm trọng tài này hoạt động theo các quy định của Luật Trọng tài thương mại và các quy tắc tố tụng nội bộ của trung tâm đó.

Đặc Điểm: Trọng tài thường trực có cơ sở vật chất, bộ máy điều hành và danh sách trọng tài viên chính thức. Các bên tranh chấp sẽ chọn trung tâm trọng tài để giải quyết vụ việc theo quy định và quy tắc của trung tâm đó. Hình thức này đảm bảo có một cơ quan điều hành ổn định và quy trình tố tụng chuẩn mực.

Trọng tài vụ việc:

Định nghĩa và quy Định: Theo khoản 7 Điều 3 của Luật Trọng tài thương mại 2010, trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp được thành lập một cách tạm thời bởi các bên tranh chấp nhằm xử lý một vụ việc cụ thể. Trọng tài vụ việc không có cơ sở vật chất thường trực hay bộ máy điều hành cố định. Khi tranh chấp được giải quyết xong, trọng tài vụ việc tự động chấm dứt.

Đặc điểm: Các bên tham gia tranh chấp trong trọng tài vụ việc có quyền thỏa thuận về quy trình và thủ tục tố tụng, và không nhất thiết phải tuân theo quy định của một trung tâm trọng tài cụ thể. Trọng tài viên có thể được chọn từ bên ngoài danh sách chính thức của bất kỳ trung tâm trọng tài nào. Điều này mang lại sự linh hoạt cao trong việc giải quyết tranh chấp, nhưng cũng có thể dẫn đến sự thiếu hỗ trợ trong các tình huống phát sinh ngoài dự kiến.

2. Đặc điểm của trọng tài vụ việc

Thành lập tạm thời: Trọng tài vụ việc được thành lập chỉ khi xảy ra tranh chấp và tự động chấm dứt khi tranh chấp được giải quyết xong.

Không có cơ quan điều hành chính thức: Không có trụ sở thường trực hay bộ máy điều hành cố định. Trọng tài viên có thể là cá nhân được các bên lựa chọn và không nhất thiết phải nằm trong danh sách của bất kỳ trung tâm trọng tài nào.

Quy tắc tố tụng linh hoạt: Quy tắc tố tụng để giải quyết vụ tranh chấp có thể được các bên tự thỏa thuận hoặc dựa trên quy tắc của bất kỳ trung tâm trọng tài nào mà các bên lựa chọn.

Trọng tài vụ việc cho phép các bên linh hoạt trong việc điều chỉnh quy trình giải quyết tranh chấp, đồng thời cũng giúp tiết kiệm thời gian và chi phí so với các hình thức trọng tài khác, như trọng tài thường trực. Tuy nhiên, vì không có cơ quan điều hành chính thức, các bên có thể gặp khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh không dự đoán trước được.

Để tìm hiểu thêm về Trường hợp thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được bạn có thể tham khảo bài viết sau: Trường hợp thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được?

3. Quy định của pháp luật về trọng tài vụ việc

3.1. Đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc

Theo khoản 1 Điều 62 Luật Trọng tài thương mại 2010, phán quyết của trọng tài vụ việc có thể được đăng ký tại Tòa án nơi Hội đồng trọng tài đã ra phán quyết. Việc đăng ký không ảnh hưởng đến nội dung và giá trị pháp lý của phán quyết.

3.2. Quy trình giải quyết của trọng tài vụ việc

Quy trình giải quyết tranh chấp qua trọng tài vụ việc bao gồm các bước:

Bước 1: Nguyên đơn gửi đơn kiện

Nguyên đơn, tức là bên khởi kiện, phải soạn thảo và gửi đơn khởi kiện đến trung tâm trọng tài hoặc trực tiếp đến Hội đồng trọng tài nếu không thông qua trung tâm. Đơn khởi kiện cần nêu rõ nội dung tranh chấp, yêu cầu cụ thể và các chứng cứ liên quan. Đơn cũng cần được gửi đúng thời hạn và theo hình thức quy định, để đảm bảo tính hợp lệ và chính thức của yêu cầu.

Bước 2: Trung tâm trọng tài gửi bản sao đơn kiện và tài liệu liên quan cho bị đơn

Sau khi nhận được đơn khởi kiện, trung tâm trọng tài có trách nhiệm gửi bản sao đơn khởi kiện cùng với các tài liệu, chứng cứ liên quan đến bị đơn trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận đơn. Việc này nhằm đảm bảo bị đơn có đủ thông tin về nội dung tranh chấp và các yêu cầu của nguyên đơn, từ đó chuẩn bị phản hồi hợp lý.

Bước 3: Bị đơn nộp bản tự bảo vệ và đơn khởi kiện lại (nếu có)

Bị đơn có thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được bản sao đơn khởi kiện và tài liệu liên quan để nộp bản tự bảo vệ. Bản tự bảo vệ là tài liệu trong đó bị đơn trình bày quan điểm, phản bác các yêu cầu của nguyên đơn và cung cấp các chứng cứ hỗ trợ cho lập luận của mình. Nếu bị đơn cũng có yêu cầu khởi kiện phản tố, đơn này cũng cần được nộp trong thời hạn này.

Bước 4: Thành lập Hội đồng trọng tài

Sau khi nhận đầy đủ các tài liệu và phản hồi từ cả hai bên, trung tâm trọng tài sẽ tiến hành thành lập Hội đồng trọng tài. Hội đồng trọng tài có thể bao gồm một hoặc nhiều trọng tài viên tùy thuộc vào thỏa thuận của các bên hoặc quy định của trung tâm trọng tài. Hội đồng sẽ có nhiệm vụ xem xét và giải quyết vụ việc dựa trên các tài liệu, chứng cứ và lập luận của các bên.

Bước 5: Hội đồng trọng tài áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nếu cần

Nếu một trong các bên yêu cầu hoặc Hội đồng trọng tài nhận thấy cần thiết, Hội đồng có thể áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền lợi của các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp. Biện pháp khẩn cấp có thể bao gồm yêu cầu ngừng hành vi cụ thể, phong tỏa tài sản, hoặc các biện pháp khác nhằm ngăn chặn thiệt hại thêm cho các bên.

Bước 6: Hội đồng trọng tài tổ chức phiên họp giải quyết tranh chấp

Hội đồng trọng tài sẽ tổ chức các phiên họp để thẩm tra, xem xét và tranh luận về các vấn đề của tranh chấp. Trong phiên họp, các bên có thể trình bày thêm chứng cứ, lập luận và phản hồi. Phiên họp có thể diễn ra nhiều lần tùy vào mức độ phức tạp của vụ việc và yêu cầu của các bên.

Bước 7: Hội đồng trọng tài ra phán quyết trọng tài

Sau khi hoàn tất quá trình thẩm tra và xét xử, Hội đồng trọng tài sẽ ra phán quyết chính thức về vụ tranh chấp. Phán quyết trọng tài phải được lập thành văn bản và gửi cho các bên tranh chấp. Phán quyết này là quyết định cuối cùng về vụ việc, có hiệu lực thi hành ngay khi được công bố và sẽ chấm dứt tố tụng trọng tài.

4. Ưu và nhược điểm của trọng tài vụ việc

• Ưu điểm của trọng tài vụ việc:

Ưu điểm của trọng tài vụ việc

Quyền tự định đoạt lớn: Các bên trong tranh chấp có quyền chủ động quyết định các vấn đề liên quan đến vụ việc, từ việc lựa chọn trọng tài viên cho đến quy tắc tố tụng. Điều này tạo ra sự linh hoạt và quyền tự do trong quá trình giải quyết tranh chấp.

Thủ tục giải quyết do các bên thỏa thuận: Các bên có thể thỏa thuận về quy trình và thủ tục giải quyết tranh chấp, từ việc nộp đơn khởi kiện cho đến thời gian và cách thức tổ chức phiên họp trọng tài. Điều này giúp đảm bảo rằng quy trình tố tụng phù hợp với nhu cầu và mong muốn của các bên.

Khả năng giải quyết nhanh chóng và tiết kiệm chi phí: Vì các bên có thể tùy chỉnh quy trình tố tụng và bỏ qua những thủ tục không cần thiết, trọng tài vụ việc thường mang lại hiệu quả về thời gian và chi phí so với các hình thức giải quyết tranh chấp khác.

Quyền chọn trọng tài viên linh hoạt: Các bên có thể chọn trọng tài viên từ danh sách của bất kỳ trung tâm trọng tài nào hoặc từ ngoài danh sách, giúp đảm bảo rằng trọng tài viên có đủ chuyên môn và kinh nghiệm phù hợp với vụ việc.

Có thể thỏa thuận bỏ qua một số thủ tục không cần thiết: Các bên có thể thỏa thuận để bỏ qua những thủ tục không cần thiết hoặc điều chỉnh quy trình tố tụng, từ đó rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp và giảm thiểu các bước phức tạp.

• Nhược điểm của trọng tài vụ việc:

Thiếu cơ sở vật chất và hỗ trợ từ các cơ quan thường trực: Trọng tài vụ việc không có cơ sở vật chất và cơ quan hỗ trợ thường xuyên như trọng tài quy chế. Điều này có thể dẫn đến việc các bên không nhận được sự hỗ trợ kịp thời và đầy đủ trong quá trình giải quyết tranh chấp.

Khi xảy ra sự kiện ngoài dự kiến, các bên có thể không nhận được sự hỗ trợ đầy đủ: Trong trường hợp xảy ra các sự kiện bất ngờ hoặc tình huống phức tạp, trọng tài viên có thể không có đủ nguồn lực hoặc cơ sở hỗ trợ để xử lý, dẫn đến việc vụ việc có thể không được giải quyết một cách hiệu quả như trong trọng tài quy chế.

Để tìm hiểu thêm về Điều kiện hiệu lực của thỏa thuận trọng tài, bạn có thể tham khảo bài viết sau: Điều kiện hiệu lực của thỏa thuận trọng tài

5. Câu hỏi thường gặp 

Trọng tài vụ việc có điểm gì khác biệt so với trọng tài thường trực?

Trọng tài vụ việc được thành lập để giải quyết một vụ tranh chấp cụ thể và sẽ tự động chấm dứt khi vụ việc đó được giải quyết xong. Trong khi đó, trọng tài thường trực, hay còn gọi là trọng tài quy chế, hoạt động tại một trung tâm trọng tài cố định và theo quy tắc tố tụng của trung tâm đó.

Thủ tục giải quyết tranh chấp trong trọng tài vụ việc được thực hiện như thế nào?

Thủ tục giải quyết trong trọng tài vụ việc được thực hiện theo trình tự mà các bên thỏa thuận. Các bước thường bao gồm việc gửi đơn khởi kiện, cung cấp tài liệu cho bên bị đơn, thành lập Hội đồng trọng tài, tổ chức các phiên họp, áp dụng biện pháp khẩn cấp (nếu cần), và ra phán quyết.

Quyền tự định đoạt của các bên trong trọng tài vụ việc có ảnh hưởng gì đến việc giải quyết tranh chấp?

Quyền tự định đoạt lớn trong trọng tài vụ việc cho phép các bên thỏa thuận về quy tắc tố tụng, lựa chọn trọng tài viên và quyết định bỏ qua một số thủ tục không cần thiết. Điều này thường giúp giải quyết tranh chấp nhanh chóng và tiết kiệm chi phí.

Những nhược điểm chính của trọng tài vụ việc là gì?

Nhược điểm của trọng tài vụ việc bao gồm thiếu cơ sở vật chất và sự hỗ trợ từ các cơ quan thường trực. Khi xảy ra sự kiện ngoài dự kiến, các bên có thể không nhận được sự hỗ trợ đầy đủ như trong trọng tài quy chế, điều này có thể ảnh hưởng đến việc giải quyết tranh chấp.

Trọng tài vụ việc là một lựa chọn linh hoạt và hiệu quả để giải quyết các tranh chấp thương mại. Với khả năng tự định đoạt và quy trình tố tụng do các bên thỏa thuận, trọng tài vụ việc mang lại nhiều ưu điểm nhưng cũng không thiếu những thách thức. Để đảm bảo quyền lợi và lựa chọn hình thức trọng tài phù hợp, bạn có thể cần đến sự hỗ trợ của các chuyên gia pháp lý. Công ty Luật ACC, với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, sẵn sàng hỗ trợ bạn trong việc giải quyết các tranh chấp qua trọng tài vụ việc.