Mối quan hệ giữa các chức năng của tiền tệ

Phân tích các chức năng của tiền tệ, tìm hiểu vai trò của tiền tệ và phân tích chức năng của tiền tệ cũng là cách tốt nhất để hiểu được giá trị của đồng tiền và sử dụng chúng đúng cách nhất. Trong bài viết này, ACC sẽ gửi đến bạn những chức năng cơ bản quan trọng của tiền tệ trong cuộc sống hiện tại. Cùng nhau tìm hiểu qua những nội dung dưới đây nhé.

1. Tiền tệ là gì?

Tiền tệ là một phạm trù kinh tế và cũng là một phạm trù lịch sử. Sự xuất hiện của tiền trở thành một phát minh vĩ đại của loài người, và làm thay đổi toàn bộ bộ mặt của nền kinh tế – xã hội.

Tiền là vật ngang giá chung có tính thanh khoản cao nhất dùng để mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Tiền tệ thường được Nhà nước phát hành đảm bảo giá trị bởi các loại tài sản như vàng, kim loại quý, trái phiếu, ngoại tệ,…

2. Các chức năng của tiền tệ 

Tiền thường được định nghĩa theo ba chức năng hoặc dịch vụ mà nó cung cấp. Tiền đóng vai trò như một phương tiện trao đổi, như một kho lưu trữ giá trị và như một đơn vị tài khoản.

Cùng phân tích các chức năng của tiền tệ bên dưới nhé.

2.1 Phương tiện trao đổi

Chức năng quan trọng nhất của tiền là một phương tiện trao đổi để tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch. Nếu không có tiền, tất cả các giao dịch sẽ phải được thực hiện bằng hình thức trao đổi, nghĩa là trao đổi trực tiếp một hàng hóa hoặc dịch vụ này cho một hàng hóa hoặc dịch vụ khác.

Khó khăn với hệ thống đổi hàng là để có được một hàng hóa hoặc dịch vụ cụ thể từ một nhà cung cấp, người ta phải sở hữu một hàng hóa hoặc dịch vụ có giá trị tương đương mà nhà cung cấp cũng mong muốn.

Nói cách khác, trong hệ thống hàng đổi hàng, việc trao đổi chỉ có thể diễn ra nếu có sự trùng hợp ngẫu nhiên về mong muốn giữa hai bên giao dịch. Tuy nhiên, khả năng trùng hợp về mong muốn rất nhỏ và làm cho việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ trở nên khá khó khăn.

Tiền giúp loại bỏ sự trùng hợp kép của vấn đề mong muốn bằng cách đóng vai trò như một phương tiện trao đổi được tất cả các bên chấp nhận trong tất cả các giao dịch, bất kể họ có mong muốn hàng hóa và dịch vụ của nhau hay không.

2.2 Phương tiện lưu trữ

Khi phân tích các chức năng của tiền tệ, chúng ta không thể bỏ qua chức năng tiền tệ là phương tiện lưu trữ. Để trở thành một phương tiện trao đổi, tiền phải giữ được giá trị của nó theo thời gian; nghĩa là, nó phải là một kho chứa giá trị. Nếu tiền không thể được lưu trữ trong một thời gian nào đó và vẫn có giá trị trong trao đổi, nó sẽ không giải quyết được sự trùng hợp kép của vấn đề mong muốn và do đó sẽ không được chấp nhận như một phương tiện trao đổi.

Tiền không phải là duy nhất, tiền thậm chí có thể không phải là nơi lưu trữ giá trị tốt nhất vì nó mất giá theo lạm phát. Tuy nhiên, tiền có tính thanh khoản cao hơn hầu hết các mặt hàng có giá trị khác bởi vì là một phương tiện trao đổi, nó dễ dàng được chấp nhận ở mọi nơi.

2.3 Cơ sở của Tín dụng

Tiền tạo điều kiện cho các khoản vay. Người đi vay có thể sử dụng tiền để có được hàng hóa và dịch vụ khi họ cần nhất.

Ví dụ, một cặp vợ chồng mới cưới sẽ cần rất nhiều tiền để trang bị một ngôi nhà hoàn chỉnh ngay lập tức. Họ không bắt buộc phải đợi đến mười năm để có thể tiết kiệm đủ tiền để mua những món đồ đắt tiền như ô tô, tủ lạnh, bộ T.V., v.v.

2.4 Đơn vị tài khoản

Tiền cũng có chức năng như một đơn vị tài khoản, cung cấp một thước đo chung về giá trị của hàng hóa và dịch vụ được trao đổi. Biết giá trị hoặc giá cả của một hàng hóa, về mặt tiền bạc, cho phép cả nhà cung cấp và người mua hàng hóa đưa ra quyết định về lượng hàng hóa cần cung cấp và số lượng hàng hóa cần mua.

2.5 Chức năng tiền tệ thế giới (world currency)

Tiền tệ thực hiện các chức năng của nó cả phạm vi một quốc gia và trên toàn thế giới.  Nói cách khác, đồng tiền của một nước thực hiện chức năng tiền tệ thế giới khi tiền của quốc gia đó được nhiều nước trên thế giới tin dùng và sử dụng như chính đồng tiền của nước họ.

3. Chức năng nào của tiền tệ là quan trọng nhất?

Phương tiện trao đổi (lưu thông) là chức năng quan trọng nhất của tiền tệ hiện nay.

Vai trò của tiền tệ đối với cuộc sống và kinh tế rất lớn. Từ quá trình hình thành, lúc đầu tiền xuất hiện dưới hình thức vàng thoi, bạc nén, sau đó thành tiền đúc, rồi tiền giấy. Trong quá trình lưu thông, tiền tệ dần bị hao mòn và mất đi một phần giá trị của nó. Chức năng lưu thông dần trở thành chức năng quan trọng, là chất nền để thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Phân tích các chức năng của tiền tệ là cơ hội để hiểu rõ hơn về chức năng mà tiền tệ mang đến. Một số động lực phát triển đôi khi chỉ bắt nguồn từ tiền tệ và hiệu quả tiền tệ là vô cùng lớn. Sử dụng tiền tệ như một phương tiện hiệu quả, sẽ giúp bạn gặt hái được kết quả tốt nhất.

4. Mối quan hệ giữa các chức năng của tiền tệ

Chức năng thước đo giá trị

Tiền tệ dùng để biểu hiện và đo lường giá trị của các hàng hoá. Muốn đo lường giá trị của các hàng hoá, bản thân tiền tệ phải có giá trị. Vì vậy, tiền tệ làm chức năng thước đo giá trị phải là tiền vàng. Để đo lường giá trị hàng hoá không cần thiết phải là tiền mặt mà chỉ cần so sánh với lượng vàng nào đó một cách tưởng tượng:

+ Giá trị hàng hoá.

+ Giá trị của tiền.

+ Ảnh hưởng của quan hệ cung – cầu hàng hoá.

Giá trị của hàng hoá tiền tệ thay đổi theo sự thay đổi của số lượng lao động cần thiết để sản xuất ra hàng hoá đó. Giá trị hàng hoá tiền tệ (vàng) thay đổi không ảnh hưởng gì đến “chức năng” tiêu chuẩn giá cả của nó, mặc dù giá trị của vàng thay đổi như thế nào. Ví dụ, một USD vẫn bằng 10 xen.

Chức năng phương tiện lưu thông

Với chức năng làm phương tiện lưu thông (hay chức năng phương tiện trao đổi), tiền làm môi giới trong quá trình trao đổi hàng hoá. Để làm chức năng lưu thông hàng hoá ta phải có tiền mặt. Trao đổi hàng hoá lấy tiền làm môi giới gọi là lưu thông hàng hoá. Công thức lưu thông hàng hoá là: H- T – H, khi tiền làm môi giới trong trao đổi hàng hoá đã làm cho hành vi bán và hành vi mua có thể tách rời nhau cả về thời gian và không gian. Sự không nhất trí giữa mua và bán chứa đựng mầm mống của khủng hoảng kinh tế.

Như vậy, giá trị thực của tiền tách rời giá trị danh nghĩa của nó. Sở dĩ có tình trạng này vì tiền làm phương tiện lưu thông chỉ đóng vai trò chốc lát. Người ta đổi hàng lấy tiền rồi lại dùng nó để mua hàng mà mình cần. Làm phương tiện lưu thông, tiền không nhất thiết phải có đủ giá trị. Lợi dụng tình hình đó, khi đúc tiền nhà nước tìm cách giảm bớt hàm lượng kim loại của đơn vị tiền tệ. Giá trị thực của tiền đúc ngày càng thấp so với giá trị danh nghĩa của nó. Thực tiễn đó dẫn đến sự ra đời của tiền giấy. Bản thân tiền giấy không có giá trị mà chỉ là dấu hiệu của giá trị và được công nhận trong phạm vi quốc gia.

Chức năng phương tiện cất trữ

Làm phương tiện cất trữ, tức là tiền được rút khỏi lưu thông đi vào cất trữ. Sở dĩ tiền làm được chức năng này là vì: tiền là đại biểu cho của cải xã hội dưới hình thái giá trị, nên cất trữ tiền là một hình thức cất trữ của cải. Để làm chức năng phương tiện cất trữ, tiền phải có đủ giá trị, tức là tiền vàng, bạc. Chức năng cất trữ làm cho tiền trong lưu thông thích ứng một cách tự phát với nhu cầu tiền cần thiết cho lưu thông. Nếu sản xuất tăng, lượng hàng hoá nhiều thì tiền cất trữ được đưa vào lưu thông. Ngược lại, nếu sản xuất giảm, lượng hàng hoá lại ít thì một phần tiền vàng rút khỏi lưu thông đi vào cất trữ.

Chức năng phương tiện thanh toán

Làm phương tiện thanh toán, tiền được dùng để trả nợ, nộp thuế, trả tiền mua chịu hàng … Khi sản xuất và trao đổi hàng hoá phát triển đến trình độ nào đó tất yếu nảy sinh việc mua bán chịu. Trong hình thức giao dịch này trước tiên tiền làm chức năng thước đo giá trị để định giá cả hàng hoá. Nhưng vì là mua bán chịu nên đến kỳ hạn tiền mới được đưa vào lưu thông để làm phương tiện thanh toán. Sự phát triển của quan hệ mua bán chịu này một mặt tạo khả năng trả nợ bằng cách thanh toán khấu trừ lẫn nhau không dùng tiền mặt. Mặt khác, trong việc mua bán chịu người mua trở thành con nợ, người bán trở thành chủ nợ. Khi hệ thống chủ nợ và con nợ phát triển rộng rãi, đến kỳ thanh toán, nếu một khâu nào đó không thanh toán được sẽ gây khó khăn cho các khâu khác, phá vỡ hệ thống, khả năng khủng hoảng kinh tế tăng lên.

Chức năng tiền tệ thế giới

Khi trao đổi hàng hoá vượt khỏi biên giới quốc gia thì tiền làm chức năng tiền tệ thế giới. Với chức năng này, tiền phải có đủ giá trị, phải trở lại hình thái ban đầu của nó là vàng. Trong chức năng này, vàng được dùng làm phương tiện mua bán hàng, phương tiện thanh toán quốc tế và biểu hiện của cải nói chung của xã hội.