Tranh chấp tiền lương là gì?

Công việc là lĩnh vực đặc biệt quan trọng của đời sống xã hội. Một trong những vấn đề trung tâm trong mối quan hệ công việc giữa các bên tham gia là tiền lương. Bài viết dưới đây sẽ phân tích tranh chấp tiền lương và cách giải quyết tranh chấp tiền lương.

1. Khái niệm về tranh chấp tiền lương:

1.1. Một số vấn đề liên quan đến tranh chấp lao động:

Lao động là hoạt động cơ bản tạo ra của cải vật chất cho con người, nhằm phục vụ đời sống cá nhân, gia đình và tạo sự phát triển bền vững cho đất nước.
Về công việc là nói đến sự thỏa thuận, cam kết về thời gian làm việc, công việc cụ thể, tiền lương và quyền, lợi ích của các bên. Vì vậy, trong quá trình làm việc thường phát sinh tranh chấp lao động.
Tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ và lợi ích phát sinh giữa các bên trong quá trình xác lập, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ lao động. Ngoài ra, tranh chấp lao động còn có thể hiểu là tranh chấp giữa các tổ chức đại diện cho người lao động với nhau; Tranh chấp phát sinh từ quan hệ liên quan trực tiếp đến quan hệ lao động.

Như vậy, tranh chấp lao động bao gồm các loại sau:

Tranh chấp lao động cá nhân giữa người lao động và người sử dụng lao động; giữa người lao động với công ty hoặc tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; giữa người lao động thuê ngoài và người sử dụng lao động thuê ngoài;

– Tranh chấp lao động tập thể về quyền, lợi ích giữa một hoặc nhiều tổ chức đại diện của người lao động với người sử dụng lao động hoặc một hoặc nhiều tổ chức của người sử dụng lao động.
– Hiện nay, tranh chấp lao động đặc biệt là tranh chấp lao động cá nhân diễn ra khá phổ biến ở nước ta hiện nay. Về cơ bản, tranh chấp lao động cá nhân thường là tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động.
Người sử dụng lao động tuyển hoặc thuê người lao động để đảm nhận và thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ, công việc cụ thể. Khi tuyển dụng lao động, nếu ứng viên đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định và ngược lại thì giữa hai bên sẽ tiến hành giao kết hợp đồng lao động. Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. Trong hợp đồng lao động sẽ có những điều khoản cụ thể, nhằm xác lập quyền và nghĩa vụ của các bên đối với nhau. Hợp đồng lao động là hợp đồng ràng buộc các bên tham gia về tiền lương, thời gian làm việc, điều kiện làm việc, trợ cấp xã hội, bảo hiểm, công việc, vi phạm hợp đồng, v.v. đảm bảo nghĩa vụ của các bên khi có tranh chấp.

Người lao động và người sử dụng lao động thường phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp về các vấn đề sau: Một bên vi phạm nghĩa vụ hợp đồng; bên nào làm tổn hại đến lợi ích hợp pháp của bên kia. Mỗi khi xảy ra tranh chấp, mâu thuẫn, người lao động và người sử dụng lao động thường có xu hướng thương lượng với nhau. Họ sẽ lấy hợp đồng lao động làm cơ sở chuẩn mực để xác định đúng sai của vấn đề và trách nhiệm liên quan.

– Trong quan hệ tranh chấp lao động giữa NSDLĐ và NLĐ thường liên quan đến tiền lương lao động. Vì vậy, việc giải quyết tranh chấp tiền lương luôn là vấn đề được các công ty đặc biệt quan tâm và tìm cách giải quyết.

1.2. Khái niệm về tranh chấp tiền lương:

Tranh chấp tiền lương là việc xảy ra mâu thuẫn trong thỏa thuận về tiền lương giữa người lao động và người sử dụng lao động. Tranh chấp tiền lương phát sinh từ việc đòi tiền lương giữa các bên là khá khác nhau. Vì vậy, mong muốn được trả lương của người lao động và mong muốn được trả lương của người sử dụng lao động là khác nhau.

Thật vậy, người sử dụng lao động và người lao động luôn muốn bảo vệ lợi ích của mình, đặc biệt là lợi ích kinh tế.
Về phía người lao động: Người lao động đi làm với mục đích chính là tạo ra thu nhập từ công việc của mình. Nói cách khác, mục tiêu lớn nhất của họ là tiền. Do đó, trước những hành vi hay thay đổi công việc gây ảnh hưởng tiêu cực đến tiền lương, họ sẽ phản đối và có hành động chống trả. Người lao động trong quá trình làm việc luôn mong muốn mức lương của mình cao hơn chứ không bao giờ mong muốn mức lương của mình giảm xuống. Vì vậy, nếu phía NSDLĐ điều chỉnh mức tiền lương trái với mong muốn, yêu cầu và quyền lợi của NLĐ thì chắc chắn họ sẽ vùng lên đấu tranh để bảo vệ quyền lợi của mình.
Về phía người sử dụng lao động: Người sử dụng lao động, họ đảm bảo việc quản lý nguồn nhân lực không chỉ cho một hai người mà cho cả hệ thống. Vì vậy, trong quá trình quản lý doanh nghiệp, người sử dụng lao động phải luôn tìm các giải pháp để điều chỉnh việc trả thu nhập và chi phí sản xuất có liên quan, cũng như việc trả lương cho người lao động. Đối với nhà tuyển dụng, họ phải giải quyết rất nhiều vấn đề trong công ty. Đôi khi có trường hợp, do tình hình kinh doanh của công ty sa sút, lâm vào tình trạng khó khăn, công ty muốn giảm lương của người lao động theo đúng chủ trương, điều lệ công ty nhưng phía người lao động không đồng ý.
Chính vì những lý do đó đã phát sinh tranh chấp về tiền lương giữa các bên tham gia quan hệ lao động.

2. Giải quyết tranh chấp về tiền lương:

2.1. Nguyên tắc trả lương:

Theo quy định tại Điều 90 Bộ luật Lao động 2019, việc trả lương sẽ dựa trên những nguyên tắc cụ thể sau:

- Trả lương trực tiếp, đầy đủ, đúng hạn. – Trường hợp không thể trực tiếp đến nhận lương thì người sử dụng lao động có thể trả lương cho người được người lao động ủy quyền hợp pháp.
– Người sử dụng lao động không được hạn chế, can thiệp vào quyền tự quyết định các khoản chi tiền lương của người lao động; Không nên yêu cầu nhân viên chi tiền lương của họ để mua hàng hóa hoặc dịch vụ từ người sử dụng lao động hoặc các đơn vị khác do người sử dụng lao động chỉ định.

2.2. Giải quyết tranh chấp về tiền lương:

Giải quyết tranh chấp về tiền lương là giải pháp bảo đảm quyền và lợi ích của các bên tham gia quan hệ lao động. Tranh chấp về tiền lương thường được giải quyết theo cách sau:

– Thứ nhất, việc giải quyết tranh chấp dựa trên sự thỏa thuận của các bên. Khi giao kết hợp đồng, các bên (người sử dụng lao động và người lao động) tự thỏa thuận với nhau về nội dung của hợp đồng cũng như quyền và nghĩa vụ của các bên. Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp về tiền lương, cá nhân hoặc nhóm người lao động có thể thương lượng trực tiếp với người sử dụng lao động để giải quyết vấn đề tiền lương. Khi đạt được thỏa thuận về tranh chấp tiền lương, các bên sẽ linh hoạt trong việc tìm kiếm giải pháp. Các bên sẽ lắng nghe ý kiến ​​của nhau, tìm ra điểm tương đồng và thấu hiểu lẫn nhau. Giải quyết dựa trên cơ sở thỏa thuận sẽ nhanh chóng mang lại kết quả tốt. Trên hết, nó duy trì sự hài hòa và mối quan hệ tốt đẹp giữa người sử dụng lao động và người lao động. – Thứ hai, giải quyết bằng hòa giải: như đã phân tích ở trên, khi tranh chấp lao động cá nhân phát sinh, Nhà nước và pháp luật sẽ ưu tiên cho các bên tự thỏa thuận và giải quyết tranh chấp. Trong trường hợp người sử dụng lao động và người lao động không thống nhất được với nhau để giải quyết thì sẽ nhờ đến sự can thiệp của bên thứ ba. Cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động cá nhân là hòa giải viên lao động và Tòa án nhân dân. Hòa giải viên lao động có trách nhiệm hướng dẫn, giúp đỡ các bên thương lượng để giải quyết mâu thuẫn. Nếu các bên thoả thuận được thì hoà giải viên lao động lập biên bản hoà giải thành. Biên bản hòa giải thành phải có chữ ký của các bên tranh chấp và hòa giải viên lao động. Trường hợp các bên không thỏa thuận được thì hòa giải viên lao động đề xuất phương án hòa giải để các bên xem xét. Nếu các bên chấp nhận phương án hòa giải thì hòa giải viên lao động lập biên bản hòa giải thành. Biên bản hòa giải thành phải có chữ ký của các bên tranh chấp và hòa giải viên lao động. Ngoài ra, trường hợp phương án hòa giải không được chấp nhận hoặc bên tranh chấp đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt không có lý do chính đáng thì hòa giải viên lao động lập biên bản hòa giải. Biên bản hòa giải không thành phải có chữ ký của bên tranh chấp có mặt và hòa giải viên lao động.
– Thứ ba, giải quyết tranh chấp tại tòa án: khi phát sinh tranh chấp về tiền lương, nếu hai bên không thỏa thuận được, hòa giải viên lao động không tiến hành hòa giải được thì các bên có quyền khởi kiện. Theo đó, các bên có thể khởi kiện tranh chấp về tiền lương tại tòa án nhân dân quận, huyện nơi doanh nghiệp, công ty đặt trụ sở. Khi đó, sau khi nhận được yêu cầu, Tòa án sẽ tiến hành giải quyết tranh chấp. Cần lưu ý rằng thời hiệu để các bên yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp là 1 năm kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của các bên bị xâm phạm. Ngoài ra, các bên tranh chấp tiền lương có thể yêu cầu sự can thiệp của hội đồng trọng tài trong quá trình giải quyết tranh chấp.