Tổ chức kiểm soát chất lượng kiểm toán

Ngày nay, hoạt động kiểm soát chất lượng kiểm toán (KSCLKT) là một yếu tố bắt buộc và có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cao giá trị của kết luận và kiến nghị kiểm toán. Trong đó, vai trò của kiểm toán trưởng (KTT) là quan trọng nhất và quyết định đến chất lượng của cuộc kiểm toán.

Hoạt động kiểm soát của KTT đã được hội nhập vào quy trình kiểm toán

Hoạt động kiểm toán ngày càng dịch chuyển từ việc kiểm toán tài chính và kiểm toán tuân thủ sang việc kiểm toán hoạt động. Do đó, hoạt động KSCLKT cần được đánh giá và tiếp cận theo một góc độ mới để phù hợp với phương pháp và loại hình kiểm toán đang được áp dụng bởi các tổ chức kiểm toán.

Trong thời gian gần đây, nhận thức của các đơn vị về KSCLKT và hoạt động kiểm soát của KTT đã ngày càng được cải thiện. Hoạt động kiểm soát của KTT đã dần trở thành một phần của quy trình kiểm toán, bao gồm việc thẩm định kế hoạch kiểm toán và báo cáo kiểm toán của các bộ phận chuyên trách, nhờ đó đã đạt được nhiều tiến bộ và cải tiến, đảm bảo chất lượng và hiệu quả.

Hiện nay, 100% các đơn vị thực hiện hoạt động KSCLKT đều kết hợp cả hai hình thức kiểm soát trực tiếp và kiểm soát thông qua các cá nhân hoặc tổ chức hỗ trợ. Trong đó, KTT thực hiện việc kiểm soát trực tiếp các đoàn kiểm toán thông qua việc làm việc với các đoàn kiểm toán và tổ kiểm toán tại đơn vị được kiểm toán. Việc kiểm soát trực tiếp và đột xuất đã giúp các đoàn kiểm toán điều chỉnh hoạt động nghiệp vụ chuyên môn, đảm bảo tuân thủ đúng quy trình kiểm toán và đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên.

Ngoài ra, KTT cũng thực hiện kiểm soát hoạt động kiểm toán thông qua việc báo cáo tiến độ thực hiện định kỳ, kiểm tra trực tiếp tại một số tổ kiểm toán và giải quyết các vướng mắc và bất đồng nảy sinh. Đối với các đơn vị được kiểm toán quan trọng và phức tạp, KTT kiểm tra và xem xét lại bản kết luận kiểm toán trước khi thông qua cho đơn vị, nhờ đó hạn chế được nhiều sai sót và nhận được sự đồng thuận cao từ đơn vị được kiểm toán.

Tuy nhiên, mặc dù KTT đã chú ý và chỉ đạo nhiều hơn về việc KSCLKT từ khâu khảo sát, lập kế hoạch kiểm toán cho đến hoàn thiện báo cáo kiểm toán, nhưng hoạt động kiểm soát vẫn chủ yếu tập trung ở khâu thẩm định kế hoạch và báo cáo kiểm toán, chưa đặc biệt chú trọng đến việc kiểm soát bằng chứng và hồ sơ kiểm toán. Cần tăng cường kiểm soát bằng chứng, hồ sơ kiểm toán và kiểm soát việc thực hiện kiến nghị kiểm toán.

Để nâng cao hiệu quả KSCLKT, trước tiên, các KTT cần nhận thức rõ về tầm quan trọng của hoạt động này để có sự quan tâm đúng mực đối với nó. Từ đó, KTT có thể ban hành Quy chế kiểm soát riêng cho đơn vị mình, xây dựng văn hóa kiểm soát nội bộ và chế độ báo cáo riêng của đơn vị.

KTT cần chủ động, tăng cường việc trao đổi thông tin với đơn vị được kiểm toán để nắm bắt và có chỉ đạo kịp thời đối với đoàn kiểm toán. Đồng thời, xây dựng cơ chế tự giám sát trong nội bộ đoàn kiểm toán và trong nội bộ đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán, nâng cao nhận thức cho cán bộ, kiểm toán viên về công tác KSCLKT.

Cơ quan kiểm toán năng lực chủ chốt cần thúc đẩy công tác kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện KSCLKT của KTT thông qua Vụ Chế độ và KSCLKT. Hơn nữa, cần tăng cường xem xét trách nhiệm của KTT nếu đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán có các hành vi, cá nhân vi phạm hoặc tiêu cực trong quá trình kiểm toán.