1. Đặc điểm nghệ thuật và tác dụng của chúng
Đoạn trích sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật nhằm tăng sức thuyết phục cho bản tuyên ngôn:
- Sử dụng từ ngữ chính xác, trang trọng, giàu hình ảnh gợi, thể hiện bản chất vốn có, cố hữu và lâu đời của nước Đại Việt độc lập, tự chủ: nhân dân, hòa bình; quân trừng phạt - trừ bạo; diệt vong, bắt sống, giết tươi... - Sử dụng biện pháp so sánh: so sánh nước ta với Trung Quốc, đặt ngang hàng với Trung Quốc về trình độ chính trị, tổ chức, quản lý đất nước, bày tỏ niềm tin tưởng, tự hào dân tộc ta: Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần... trong mỗi đời người. - Sử dụng biện pháp liệt kê để khắc sâu điều cần nói: về quyền độc lập, tự chủ của nước ta, về chiến thắng của ta và sự thất bại của kẻ thù: kẻ tự xưng là nền văn minh cổ đại... cũng khác nhau; Lưu Cung tham lam... giết Ô Mã - Dùng điệp ngữ hay, đặt câu cân đối, nhịp nhàng: Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần... đời nào cũng có.
2. Sức thuyết phục của văn chính luận của Nguyễn Trãi nằm ở sự kết hợp độc đáo giữa lí lẽ và thực tiễn
- Đoạn mở đầu của bài báo này nêu hai nguyên tắc làm tiền đề cho toàn bài: tư tưởng nhân nghĩa và nước Đại Việt ta với tư cách là một nước độc lập tự chủ. Hai lập luận này cùng đi đến một thực tế thuyết phục: Đại Việt có một nền văn hiến cổ xưa, có núi có sông, có phong tục tập quán riêng, đã dựng nền độc lập qua nhiều triều đại sánh ngang với các triều đại của Trung Hoa và cũng có nhiều anh hùng hào kiệt. .. - Ta dựng nước độc lập là để ích nước lợi dân. Đối với những kẻ xâm lược, chúng đã bị trừng phạt như chúng phải thế. Luận cứ được dẫn chứng cụ thể, xác thực như những “chứng tích” của lịch sử ta và địch, tạo nên sự kết hợp hài hòa, tự nhiên mang đến cho đoạn mở đầu này một giọng văn hùng tráng, trang trọng, tràn đầy niềm tự hào dân tộc.
3. Cáo trạng xác định tội danh của Minh được trình bày theo một trình tự rất logic và bao gồm các nội dung sau
Vạch trần âm mưu xâm lược.
Lên án chính sách thống trị tàn ác.
Tố cáo mạnh nhưng hành động hình sự.
4. Nguyễn Trãi vạch trần âm mưu xâm lược của giặc
- Rõ ràng luận điệu “Phù Hộ diệt Trần” của Minh là lừa bịp, cổ hủ và đạo đức giả. Đây là âm mưu thôn tính nước ta đã có từ lâu (“bá đạo”, “lấn át”). Việc nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần chỉ là cái cớ để “Giặc Minh nhân cơ hội đó làm hại”. - Khi vạch rõ âm mưu xâm lược của quân Minh, Nguyễn Trãi đứng trên cả nước
5. Vạch trần bản chất tham lam của bọn giặc, tác giả đã chỉ ra tội ác và âm mưu thâm độc của chúng
- Bằng việc vạch trần chính sách thâm độc và tội ác của giặc Minh, Nguyễn Trãi đã đứng trên lập trường nhân nghĩa, bán nước. Ông không tố cáo chính sách đồng hóa của giặc (được nhà Minh thực hiện quyết liệt trong thực tế lịch sử) mà tố cáo sâu sắc chính sách phản nhân đạo của giặc Minh. Những vi phạm này là:
Tàn sát những người vô tội (“nướng đen, chôn trẻ đỏ”). I. Dụ dỗ nhân dân, tạo bè lũ (“lừa trời gạt dân”, “gây chiến làm thù”). Tham ô, vơ vét của cải, bóc lột nhân dân ("thuế nặng lãi", "dân cưỡng bức"). hướng biển, lưng tìm ngọc”, “kê lên núi tìm vàng”, “cào sản vật, bắt chim về”, “bẫy con nai đen”, “không bằng lòng”). Nô lệ sinh tồn ("xây nhà, "điền điền", "phu phen"). Phá hoại điều kiện làm việc của dân cư ("giải tán nghề nông"). Phá hủy môi trường sống tự nhiên ("Thuế nặng, sạch, không có núi "; Diệt côn trùng và thực vật") - trong đó âm mưu thâm độc nhất của kẻ thù là phá hủy môi trường sống của con người ("Thuế nặng ăn sạch núi không"; Ác như côn trùng và thực vật"); và tội ác man rợ nhất là tàn sát người vô tội thời trung cổ (“nướng con đen, chôn con đỏ”).
6. Tính thuyết phục của cáo trạng trong bản tường trình
- Đứng trên lập trường nhân văn để lên án sâu sắc chính sách phản nhân đạo của bọn giặc Minh. Vì vậy, Bình Ngô đại cáo giống như một bản tuyên ngôn về quyền con người. - Bản cáo trạng vừa cụ thể, vừa đầy đủ, có sức khái quát rất cao, giàu hình ảnh,… - Quyền được sống của con người là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để tác giả viết nên một bản cáo trạng mạnh mẽ và hệ thống, gây xúc động mạnh ở người cầm kéo (trong 12 câu lục bát, tác giả 10 lần trực tiếp và 2 lần gián tiếp nhắc đến cuộc sống của người dân).
7. Câu thơ nào chứa đựng nét khái quát nhất về tội ác của giặc?
- Câu thơ tượng trưng diễn tả sự man rợ của kẻ thù đối với người dân vô tội: Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn, - Vùi con đỏ trong hố sâu thảm khốc. - Đoạn thơ giàu tính hình tượng và có sức khái quát lớn để diễn tả tội ác và lòng căm thù của nhân dân đối với kẻ thù xâm lược: Tội ác vô cùng của tre Nam Sơn là lấy tre Nam Sơn vô cùng để nói tội ác vô cùng của không ghi lại. Bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi. Nghệ thuật lấy sự vô tận của biển Đông để nói lên sự vô hạn của kẻ thù. Từ đó đưa ra phán quyết “trời đất dung tha – ai bảo trời chống nổi”, qua đó khẳng định tính chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa nghĩa quân Lam Sơn vùng lên đánh đuổi quân Minh xâm lược.
8. Những nét nghệ thuật đặc sắc của bản cáo trạng tội ác kẻ thù
- Sử dụng nhiều hình ảnh gợi cảm, tượng trưng, khái quát để diễn tả tội ác của quân thù.
- Sử dụng biện pháp đối đáp để khắc họa nỗi thống khổ của người dân vô tội và quân xâm lược.
- Lời nói khi mạnh mẽ, khi tang tóc, khi giận sôi trào, khi thiết tha,...
Nội dung bài viết:
Bình luận