Thực trạng, hạn chế chính sách tài khóa ở Việt Nam

Năm 2022, nhiệm vụ tài khóa và ngân sách quốc gia sẽ được thực hiện trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước có nhiều biến động, phức tạp và luôn biến động. Dịch Covid-19 về cơ bản đã được kiểm soát, nhưng căng thẳng địa chính trị, xung đột vũ trang và lạm phát cao đã làm chậm quá trình phục hồi của kinh tế thế giới, có thể gây rủi ro và bất ổn cho thị trường tài chính, tiền tệ thế giới. Kinh tế trong nước phục hồi nhanh nhưng còn nhiều khó khăn, chịu tác động tiêu cực của khủng hoảng năng lượng và biến động dữ dội trên thị trường tài chính, lạm phát, tỷ giá, lãi suất và các yếu tố khác chịu áp lực điều tiết lớn. Thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp lên xuống thất thường… Tuy nhiên, với nhiều giải pháp được triển khai và thực hiện hiệu quả, ngành tài chính đã hoàn thành tốt nhiệm vụ tài trợ cho xuất khẩu – ngân sách quốc gia. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực thi chính sách tài khóa năm 2022 còn những hạn chế dễ thấy, đó là:

1. Tính ổn định và bền vững của nguồn thu ngân sách chưa cao

Mặc dù tổng thu ngân sách nhà nước năm 2022 vượt dự toán nhưng chủ yếu tăng thu từ tiền sử dụng đất, thu từ dầu thô và hoạt động xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, thu nội địa có xu hướng giảm tốc trong những tháng cuối năm 2022. Thu nhập bình quân trong nước 5 tháng đầu năm nay đạt 130,8 nghìn tỷ đồng/tháng, thu bình quân từ tháng 6 đến nay mới đạt gần 100 nghìn tỷ đồng, trong đó thu tháng 9 mới đạt 71,2 nghìn tỷ đồng. 10 Nếu loại trừ thu nhập kê khai và nộp hàng quý thì thu nhập chỉ khoảng 7 nghìn tỷ đồng. Thu nội địa tháng 11 ước tính giảm 41 nghìn tỷ đồng so với tháng 10. Dự báo cả năm 2022, thu nội địa ước đạt khoảng 80% tổng thu ngân sách nhà nước, giảm so với mức 83% của năm 2021. Nhiều ngành, lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh (như sản xuất VLXD, sản xuất thép, sản xuất thiết bị kỹ thuật, sản xuất điện thoại, sản xuất tivi các loại…) còn gặp nhiều khó khăn về thị trường tiêu thụ. Do tác động của giá xăng dầu, nguyên vật liệu đầu vào, lãi suất, tỷ giá hối đoái và suy thoái kinh tế toàn cầu nên chi phí đầu vào và chi phí vận tải tăng cao.

2. Phân bổ vốn đầu tư phát triển còn chậm

Triển khai dự toán chi NSNN phân bổ chậm, nhất là nhiệm vụ chi Chương trình mục tiêu quốc gia và Kế hoạch phục hồi; chi vốn đầu tư công đạt thấp, nhất là vốn đầu tư nước ngoài. Đến năm 2022, ước chi vốn đầu tư công nguồn NSNN khoảng 434,47 nghìn tỷ đồng (bằng 74,09% dự toán Thủ tướng Chính phủ giao, bằng 77,30% dự toán Thủ tướng Chính phủ giao cùng kỳ năm 2021). Giao cho Thủ tướng Chính phủ). Trong đó, vốn trong nước ước tính là 423,08 nghìn tỷ đồng, vốn nước ngoài ước tính là 11,39 nghìn tỷ đồng.

Giải ngân vốn đầu tư công chậm, chưa đạt yêu cầu do:

(1) Tiến độ và chất lượng của công tác lập, thẩm định, phê duyệt, phân bổ, lựa chọn danh mục dự án, chuẩn bị danh mục đầu tư và chuẩn bị đầu tư kế hoạch vốn đầu tư còn nhiều bất cập, kém hiệu quả;
(ii) Giá nguyên, nhiên vật liệu, chi phí vận chuyển tăng cao, huy động nhân công, nhà thầu, máy móc, thiết bị bị gián đoạn; công tác thi công, tăng khối lượng thường tập trung vào thời điểm nghiệm thu cuối năm, phụ thuộc vào tiến độ của các hợp đồng cung cấp (iii) Mặt bằng (iv) Kỷ cương lỏng lẻo, nhất là từ khâu chuẩn bị đầu tư (v) Phương án phân bổ chi tiết vốn đầu tư công nguồn NSNN của một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương còn chậm và triển khai nhiều lần, đặc biệt là đối với dự án mục tiêu.

3. Thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp khó khăn, niềm tin thị trường thấp, suy giảm

Thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp biến động dữ dội, một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu sai quy định, thao túng chứng khoán đã tác động tiêu cực đến sự phát triển lành mạnh của thị trường và tâm lý nhà đầu tư. thị trường chứng khoán.