Sự khác nhau giữa hộ tịch và hộ khẩu

Hiện nay, thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực quản lý hộ tịch, hộ khẩu (như đăng ký hộ khẩu, đăng ký thường trú,…) ngày càng được tinh gọn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Có thể phân biệt hộ tịch và hộ khẩu theo các yếu tố sau đây:

1. Hộ tịch

Theo Điều 2 Luật Hộ tịch 2014, hộ tịch là những sự kiện hộ tịch như: Khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử.

Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư.

Nội dung của hoạt động đăng ký hộ tịch theo quy định của Luật hộ tịch 2014 bao gồm:

• Xác nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch: Khai sinh; Kết hôn; Giám hộ; Nhận cha, mẹ, con; Thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; Khai tử.
• Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Thay đổi quốc tịch; Xác định cha, mẹ, con; Xác định lại giới tính; Nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; Ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; Công nhận giám hộ; Tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
• Đăng ký các sự kiện khai sinh vào Sổ hộ tịch; kết hôn; ly hôn; hủy kết hôn; Người giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nhận con nuôi; thay đổi tình trạng hôn nhân; Giấy chứng tử của công dân Việt Nam đã được cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài giải quyết.
• Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc khác về hộ tịch theo các điều kiện do pháp luật quy định.

Cơ quan có thẩm quyền về hộ tịch gồm: Uỷ ban nhân dân thị xã, huyện, thị xã (gọi tắt là Uỷ ban nhân dân thị trấn), Uỷ ban nhân dân huyện, thành phố, thị xã và các đơn vị, cơ quan hành chính tương đương (gọi tắt là Uỷ ban nhân dân huyện). Ủy ban), cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài (gọi tắt là cơ quan đại diện).

Nguyên tắc đăng ký hộ tịch

• Tôn trọng và bảo đảm quyền nhân thân của con người.
• Mọi sự kiện quan trọng của con người phải được ghi đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác; trường hợp không đủ điều kiện về hộ tịch theo quy định của pháp luật thì người đứng đầu cơ quan hộ tịch phải từ chối bằng văn bản và nêu rõ lý do.
• Đối với những việc hộ tịch mà pháp luật về hộ tịch không quy định thời hạn giải quyết thì phải giải quyết ngay trong ngày; Nếu nhận được yêu cầu sau 15 giờ chiều mà không giải quyết được ngay thì trả kết quả vào ngày làm việc tiếp theo.
• Mỗi sự kiện hộ tịch chỉ được đăng ký với cơ quan hộ tịch có thẩm quyền.
• Mọi người có thể được đăng ký hộ tịch tại cơ quan đăng ký hộ tịch nơi người đó thường trú, tạm trú hoặc đang cư trú.
• Trường hợp cá nhân không đăng ký hộ tịch tại nơi thường trú thì Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị trấn hoặc cơ quan đại diện nơi đã đăng ký hộ tịch cho cá nhân thông báo việc đăng ký hộ tịch nhà nước cho cơ quan có thẩm quyền là Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú của cá nhân.
• Mọi sự kiện hộ tịch sau khi được ghi vào Sổ hộ tịch phải được cập nhật kịp thời, đầy đủ vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử.
• Nội dung khai sinh, kết hôn, ly hôn, khai tử, thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại giới tính, xác định lại dân tộc của cá nhân trong Cơ sở dữ liệu đăng ký hộ tịch là thông tin đầu tiên trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
• Bảo đảm công khai, minh bạch thủ tục đăng ký hộ tịch.

2. Hộ khẩu

Đăng ký hộ khẩu là một phương thức quản lý dân số chủ yếu dựa vào hộ gia đình. Nó là công cụ, thủ tục hành chính giúp nhà nước quản lý việc đi lại của công dân Việt Nam.
Dịch vụ công an là dịch vụ cấp sổ hộ tịch. Trường hợp thay đổi nơi cư trú, nhân sự, hoặc các vấn đề về quyền lợi như phân chia đất đai, nhà ở, việc làm, giấy tờ... thì công dân phải thay đổi hộ khẩu. Các thủ tục có thể bao gồm: Tách, nhập, khai báo tạm trú, tạm vắng…

Những việc cần có Sổ hộ khẩu

• Xác định nơi cư trú của bạn
  Sổ gia đình ghi nơi cư trú của cá nhân thường xuyên sinh sống tại đó. Trong một số trường hợp không xác định được nơi cư trú thì sổ gia đình là giấy tờ chứng minh nơi cư trú mà người đó sinh sống.
• Quyền chuyển nhượng, mua bán, sở hữu đất đai
  Để thực hiện quyền chuyển nhượng, mua bán đất đai, sổ hộ khẩu là chứng nhận và là văn bản pháp lý trong trường hợp thừa kế. Đồng thời thi hành án đối với các vụ việc liên quan đến quyền sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất, v.v.
• Thủ tục hành chính và thủ tục hành chính
  Sổ hộ khẩu là một loại giấy tờ có giá trị pháp lý nên rất cần thiết trong quá trình thực hiện các thủ tục như đăng ký thường trú, tạm trú, chuyển hộ khẩu, thay sổ hộ khẩu, xóa hộ khẩu, xóa hoặc xác nhận đã đăng ký thường trú ... Ngoài ra, các thủ tục hành chính liên quan đến giấy phép kinh doanh, đăng ký kết hôn, hộ chiếu, chứng minh nhân dân, đơn khai sinh, khai tử, việc làm... đều yêu cầu phải có hộ khẩu làm giấy tờ chứng thực.
  Sổ hộ khẩu là công cụ của Nhà nước để quản lý việc lưu trú của công dân. Sổ hộ khẩu được cấp cho hộ gia đình, cá nhân đã đăng ký thường trú và có giá trị xác định nơi thường trú của công dân. Người đăng ký tạm trú chỉ nhận sổ tạm trú thay cho sổ hộ khẩu. Thông thường trong sổ hộ khẩu có các thông tin về chủ hộ và các thành viên khác trong cùng một hộ khẩu như: họ và tên, ngày tháng năm sinh, giới tính, quan hệ với chủ hộ… Theo đó, sổ hộ khẩu ghi nơi cư trú của cá nhân thường sống. Trong một số trường hợp không xác định được nơi cư trú thì sổ gia đình là giấy tờ chứng minh nơi cư trú mà người đó đang sinh sống.

3. Sự khác nhau giữa sổ hộ tịch và sổ gia đình:

Hộ tịch: Quan hệ lệ thuộc -Từ điển yếu tố Hán Việt thông dụng, trang 408, NXB Khoa học xã hội Hà Nội, 1991

Hộ: Nhà, đơn vị để quản lý dân số hộ khẩu, hộ tịch, trang 181 (SĐD)

Khẩu: Miệng, miệng của các đơn vị riêng lẻ (dùng để ăn uống). Nhân khẩu. trang 202  (SĐD)

Sổ hộ tịch là sổ ghi chép các sự kiện pháp lý của một người từ khi sinh ra cho đến khi mất đi. Sổ hộ tịch sẽ do quan tòa - cán bộ hộ tịch của ban phổ thông xã, huyện, tổng cấp; Ủy ban nhân dân huyện, thành phố, thị xã và đơn vị hành chính tương đương; Cơ quan ngoại giao; Cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài.

Sổ hộ khẩu là sổ ghi số nhân khẩu trong hộ gia đình, làm căn cứ để ghi các thông tin về hộ tịch của cá nhân. Nội dung cơ bản của sổ hộ khẩu bao gồm: họ và tên, ngày tháng năm sinh, địa chỉ thường trú, số CMND/CCCD, quan hệ với chủ hộ, .... hộ gia đình hiện nay do hộ gia đình tự lập và lưu giữ, trường hợp bị mất, hư hỏng hoặc rách, nát... thì có quyền làm đơn đến cơ quan Tư pháp hộ tịch, đề nghị Ủy ban nhân dân nơi thường trú cấp lại.

Câu hỏi thường gặp

Các hành vi bị nghiêm cấm khi đăng ký hộ tịch

Luật Hộ tịch 2014, Nghiêm cấm cá nhân thực hiện các hành vi sau đây:

– Cung cấp thông tin, tài liệu sai sự thật; làm hoặc sử dụng giấy tờ giả, giấy tờ của người khác để đăng ký hộ tịch;

– Đe dọa, cưỡng ép, cản trở việc thực hiện quyền, nghĩa vụ đăng ký hộ tịch;

– Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đăng ký hộ tịch;

– Cam đoan, làm chứng sai sự thật để đăng ký hộ tịch;

– Làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung giấy tờ hộ tịch hoặc thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch;

– Đưa hối lộ, mua chuộc, hứa hẹn lợi ích vật chất, tinh thần để được đăng ký hộ tịch;

– Lợi dụng việc đăng ký hộ tịch hoặc trốn tránh nghĩa vụ đăng ký hộ tịch nhằm động cơ vụ lợi, hưởng chính sách ưu đãi của Nhà nước hoặc trục lợi dưới bất kỳ hình thức nào;

– Người có thẩm quyền quyết định đăng ký hộ tịch thực hiện việc đăng ký hộ tịch cho bản thân hoặc người thân thích theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình;

– Truy cập trái phép, trộm cắp, phá hoại thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch.

Thủ tục xin cấp sổ hộ khẩu

– Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

– Bước 2: Nộp hồ sơ tại cơ quan có thẩm quyền

– Bước 3: Tiếp nhận hồ sơ

– Bước 4: Xử lý hồ sơ và trả kết quả

Đăng ký hộ khẩu là gì?

Đăng ký hộ khẩu là biện pháp quản lí hành chính của Nhà nước nhằm xác định việc cư trú của công dân, bảo đảm thực hiện quyển, nghĩa vụ công dân, tăng cường quản lí xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Trên đây là phần giải đáp của ACC cho vấn đề về "Sự khác nhau giữa hộ tịch và hộ khẩu". Hy vọng bài viết trên đây sẽ mang lại những thông tin hữu ích cho bạn.