Trong kinh tế học, bất cân xứng thông tin xảy ra khi 2 chủ đề có cùng một thông tin khác nhau về cùng một vấn đề. Chủ thể có nhiều thông tin hơn, có thể tìm cách trục lợi cho mình và gây ra thất bại của thị trường. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến rủi ro đạo đức trong bảo hiểm, vậy rủi ro đạo đức trong bảo hiểm là gì, cùng ACC giải đáp qua bài viết dưới đây.
Rủi ro đạo đức trong bảo hiểm
1.Rủi ro đạo đức
Việc không có đủ thông tin của sản phẩm khiến cho người mua trở lên nghi ngờ và chỉ chấp nhận mua những sản phẩm xấu nhất. Từ việc lựa chọn đối nghịch và bất cân xứng thông tin còn gây ra một hiện tượng khác được gọi là “rủi ro đạo đức”.
2.Rủi ro đạo đức trong thị trường bảo hiểm
Rủi ro đạo đức có thể thấy rất rõ trong thị trường bảo hiểm. Giả sử bạn mua một hợp đồng bảo hiểm về sức khỏe, hợp đồng này sẽ bảo vệ bạn mọi chi phí y tế có thể phát sinh. Nếu bạn bị đau ốm có thể được trả toàn bộ chi phí. Khi đó, thái độ của bạn đối với sức khỏe sẽ như thế nào? Bạn đã được cởi bỏ mọi rủi ro sức khỏe, bạn sẽ có xu hướng ít quan tâm hơn đến sức khỏe của mình cho dù phí y tế trong tương lai như thế nào – đã có công ty bảo hiểm chi trả hết. Do vậy, bạn sẽ có xu hướng lơ là việc chăm sóc sức khỏe của bản thân, thậm chí sẽ buông lỏng và trở nên sống không lành mạnh. Khi đó, khả năng bạn bị bệnh sẽ cao lên và công ty bảo hiểm phải hứng chịu. Điều này sẽ khiến công ty bảo hiểm chịu thua lỗ khi mà người mua bảo hiểm bị bệnh nhiều hơn. Đây được gọi là hiện tượng rủi ro đạo đức.
Rủi ro đạo đức xảy ra khi người được lợi và người gánh chịu rủi ro. Bạn là người được lợi khi mua bảo hiểm, trong khi công ty bảo hiểm là người chịu rủi ro của hợp đồng. Trong trường hợp này, rủi ro của người mua bảo hiểm đã được chuyển giao qua công ty bảo hiểm. Người mua sẽ coi thường rủi ro đó, dẫn đến khả năng xảy ra biến cố xấu là cao hơn.
Điều này tương tự như các loại bảo hiểm khác như bảo hiểm cháy nổ. Nếu một nhà hàng đã mua bảo hiểm cháy nổ, thì họ sẽ ít quan tâm hơn đến các biện pháp phòng cháy chữa cháy. Điều này khiến cho khả năng cháy nổ là cao hơn so với khi không mua bảo hiểm.
Giải pháp để ngăn chặn điều này là gì ?
Cách 1: công ty bảo hiểm bỏ ra một khoản chi phí để giảm thiểu rủi ro của người dùng. Họ có thể đưa ra các gói chăm sóc sức khỏe, hoặc khám định kỳ cho người mua. Với bảo hiểm cháy nổ, họ có thể cung cấp thiết bị phòng cháy nổ và theo dõi sát sao hơn về tình hình cháy nổ của khách hàng
Cách 2: công ty bảo hiểm sẽ không chi trả toàn bộ chi phí phát sinh. Họ có thể chỉ trả 70% chi phí y tế hoặc thiệt hại có thể xảy ra. Vì người mua bảo hiểm vẫn phải trả một phần chi phí nên họ sẽ cẩn trọng hơn với rủi ro của mình.
3.Rủi ro đạo đức trong lĩnh vực bảo hiểm y tế
Một là, hành vi theo đuổi tối đa hóa lợi ích kinh tế của cơ sở y tế. Trong điều kiện các cơ sở y tế, nhất là các bệnh viện công lập hiện nay phải hoạt động theo phương thức tự thu tự chi, không được cấp hoặc chỉ được cấp một phần kinh phí để hoạt động, các cơ sở y tế buộc phải thực hiện biện pháp “thu bù” để bổ sung cho các khoản kinh phí dễ bị hụt, như chi phí tiền lương, chi phí quản lý, khấu hao tài sản… Và sau một thời gian, các cơ sở y tế sẽ có xu hướng tăng thu nhập và sinh lợi cao từ hoạt động khám chữa bệnh. Bên cạnh đó, một số bác sĩ lợi dụng “kẽ hở” của chính sách BHYT để trục lợi thông qua việc “kê khống” bệnh nhân và thuốc men.
Hai là, hành vi theo đuổi tối đa hóa lợi ích qua việc khám chữa bệnh của người tham gia BHYT (người bệnh). Xuất phát từ lợi ích cá nhân, mỗi một người bệnh trong quá trình tiếp nhận dịch vụ khám chữa bệnh đều mong muốn hoặc có xu hướng tối thiểu hóa các chi phí do mình chi trả và đạt được chất lượng y tế tốt nhất, chẳng hạn như mong muốn được sử dụng các loại thuốc đắt tiền hoặc kỹ thuật chẩn đoán, trị liệu tốt nhất. Đây là nhu cầu chính đáng nhưng khá tốn kém vì thuốc đắt tiền có giá khá cao so với mặt bằng thu nhập chung nên chắc chắn sẽ bị giới hạn trong một số tỉ lệ nào đó và bị thay thế bằng các loại thuốc có thành phần “tương đương”. Ngoài ra, hiện nay có tình trạng một số người bệnh lợi dụng việc khám chữa bệnh bằng BHYT để nhận thuốc rồi bán lại (Vũ Điệp, 2017), nên rất dễ xảy ra tình trạng “hợp tác cùng có lợi” giữa người bệnh và cơ sở y tế, từ đó dẫn đến việc lạm dụng, trục lợi, lãng phí Quỹ BHYT.
Ba là, hành vi thoái thác rủi ro của cơ quan BHYT. Nhằm đảm bảo sự ổn định của nguồn Quỹ BHYT, hạn chế việc phát sinh những rủi ro ngoài dự tính, cơ quan BHYT vừa phải quy định các chuẩn tắc về hành vi khám chữa bệnh của cơ sở y tế và người bệnh, vừa phải nghiên cứu triển khai các chính sách, hình thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh sao cho hợp lý. Về mặt chủ quan, cơ quan BHYT thường có xu hướng tối thiểu hóa chi phí khám chữa bệnh (cho bệnh nhân tham gia BHYT); về mặt khách quan, cơ quan BHYT thường có xu hướng thoái thác rủi ro về chi phí khám chữa bệnh cho các cơ sở y tế.
Giải pháp đặt ra:
Một là, hạn chế việc cung cấp dịch vụ khám bệnh quá mức cần thiết. Trước tiên, cần phải xây dựng quy định cụ thể về việc sử dụng thiết bị chẩn đoán bệnh theo hướng “bình dân hóa”, chỉ những trường hợp thực sự cần thiết mới phải dùng đến máy móc, thiết bị tối tân. Ngoài ra, cũng cần có biện pháp xử lý các trường hợp bệnh viện, bác sĩ sử dụng máy móc, thiết bị chẩn đoán bệnh sai quy định. Chẳng hạn nếu bệnh viện, bác sĩ sử dụng máy móc, thiết bị chẩn đoán bệnh sai quy định thì cơ quan BHYT có quyền từ chối thanh toán toàn bộ (hoặc một phần) chi phí phát sinh.
Hai là, xây dựng cơ chế cạnh tranh công bằng giữa các cơ sở y tế. Hiện nay, cả nước có khoảng 500 cơ sở y tế ngoài công lập đang hoạt động rất tốt, nhưng đa số còn chưa nắm chắc về các chính sách, Luật Khám chữa bệnh; hoặc do cơ quan chức năng nhà nước chưa ban hành đầy đủ thông tư, hướng dẫn liên quan đến việc thực hiện BHYT tại cơ sở y tế ngoài công lập. Bên cạnh đó, hiện nay vẫn chưa có sự bình đẳng trong việc thụ hưởng các chính sách giữa cơ sở y tế tư nhân và y tế nhà nước. Chẳng hạn, có những chương trình đào tạo từ kinh phí của nhà nước, nhưng chỉ có cơ sở công lập mới được tham gia, còn các cơ sở tư nhân không được quan tâm.
Trên đây là giải đáp về rủi ro đạo đức trong bảo hiểm. Nếu quý khách còn bất kỳ thắc mắc nào hãy liên hệ đội ngũ chuyên gia của ACC để được giải đáp nhanh nhất.
Nội dung bài viết:
Bình luận