Quy định của pháp luật về tội hành nghề mê tín, dị đoan

1. Mê tín dị đoan là gì? 

 Trong đời sống xã hội  hiện nay, mê tín, dị đoan được coi là hiện tượng  phổ biến trong nhân dân, không chỉ ở Việt Nam mà hầu như ở tất cả các nước trên thế giới. Có ý kiến ​​cho rằng: mê tín, dị đoan là  hình thức tồn tại đầu tiên trước khi hình thành các tôn giáo. Trong xã hội công xã nguyên thủy, do trình độ của lực lượng sản xuất chưa phát triển, con người cảm thấy yếu ớt, bó buộc trước thiên nhiên bao la, bí ẩn.  Vì vậy, họ gần như trao cho thiên nhiên  sức mạnh, sức mạnh vĩ đại, ngọn lửa thần thánh  sức mạnh đó. Khi xã hội xuất hiện các giai cấp đối kháng, ngoài cảm giác yếu thế trước sức mạnh của tự nhiên, con người còn cảm thấy bất lực trước những sức mạnh tự phát của xã hội. Trình độ phát triển thấp của lực lượng sản xuất,  kinh tế ngang bằng và áp bức chính trị là cội rễ sâu xa của tôn giáo, mà ban đầu là  mê tín, dị đoan. Vậy mê tín dị đoan là gì?  Mê tín dị đoan được hiểu là có niềm tin mãnh liệt vào những điều phù phiếm, mơ hồ, không có cơ sở chứng minh. Mê tín dị đoan tin vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, không phù hợp với  tự nhiên (tin  bói toán, chữa bệnh bằng phép thuật…) dẫn đến hậu quả xấu cho sức khỏe của cá nhân, gia đình,  sức khỏe, thời gian, tài sản, tính mạng. Mê tín dị đoan  gồm có tục cúng ông bà, tín ngưỡng xin xăm, bói toán, tín ngưỡng ngày lành tháng dữ, tín ngưỡng cầu may, tín ngưỡng xem tướng tay, tín ngưỡng cúng sao, cầu hạn, cúng kem, tin  bùa  chú, bùa chú. , hãy tin và nguyện vượt qua cơn tai  nạn  

 Có thể nói, mê tín dị đoan tồn tại trong mọi nền văn hóa  từ lạc hậu đến văn minh. Điểm khác biệt duy nhất  là mức độ và phạm vi ảnh hưởng của chúng.  Mỗi nền văn hóa  có phong tục và truyền thống riêng. Chúng có thể là phong tục truyền thống được bảo tồn ở nơi này nhưng lại bị coi là mê tín dị đoan ở nơi khác.  Nhìn chung, trong một số trường hợp, khái niệm mê tín cũng khá phiến diện. Chính thái độ và phản ứng của  người dân đối với những thực hành như vậy khiến họ trở thành những niềm tin  hay  mê tín cao đẹp đáng bị loại bỏ.  Mê tín dị đoan và tín ngưỡng tôn giáo không thể được đánh đồng. Bản chất của tôn giáo, tín ngưỡng là làm phong phú đời sống tinh thần của con người. Giáo lý tôn giáo hướng chúng ta đến điều thiện, tránh xa điều ác chứ không phải  phủ nhận, xóa bỏ mọi nét văn hóa truyền thống và những thành quả mà xã hội đã đạt được. 

  2. Thực hành mê tín dị đoan là gì? 

 Hành vi mê tín dị đoan có thể rất nguy hiểm  cho xã hội trong một số trường hợp nhất định và do đó có thể bị coi là tội phạm. Trong pháp luật hình sự Việt Nam, tội hành nghề mê tín, dị đoan lần đầu tiên được quy định  trong Bộ luật hình sự năm 1985. Bộ luật hình sự năm 1999 tiếp tục xác định tội này là tội phạm trong nhóm các tội gây rối trật tự công cộng, nhưng mở rộng phạm vi tội hành  nghề mê tín, dị đoan. hành vi mê tín dị đoan bị coi là tội phạm. Theo Bộ luật Hình sự năm 1985, hành nghề mê tín, dị đoan chỉ bị coi là tội phạm khi gây hậu quả nghiêm trọng. Hậu quả như vậy có thể là tử vong, thương tích cá nhân hoặc  thiệt hại tài sản nghiêm trọng. Ngoài trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng, BLHS 1999 còn coi là tội phạm trong trường hợp chủ thể đã bị xử phạt hành chính hoặc  bị kết án về hành vi này, chưa được xóa án tích mà còn phạm tội. . 

 3. Yếu tố cấu thành tội hành nghề mê tín, dị đoan 

 Thứ nhất, dấu hiệu về  chủ thể của tội phạm 

 Chủ thể của tội phạm này không phải là chủ thể đặc biệt, chỉ cần đến  độ tuổi nhất định, có năng lực trách nhiệm hình sự thì mới có thể là chủ thể của tội phạm này. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm  quy định tại Điều 2 của Luật này; người đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này, không thuộc các trường hợp quy định tại một khoản  của bộ luật này. Nếu chưa dẫn đến hậu quả nghiêm trọng thì người thực hiện hành vi hành nghề mê tín, dị đoan phải là người đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích nhưng vẫn phạm tội. sau đó được mời làm đối tượng của tội phạm này.  Thứ hai các dấu hiệu liên quan đến mặt khách thể của tội phạm 

 Hành vi nêu trên xâm phạm đến trật tự công cộng, ngoài ra còn xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của người khác.  Thứ ba mặt khách quan của tội phạm 

 Người phạm tội thực hiện hành vi hành nghề mê tín dị đoan bằng các hình như như bói toán, lên đồng, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác.  Trên thực tế, mê tín dị doan là tin vào điều không có thật hoặc không có căn cứ xác minh, không có cơ sở khao học cho rằng những sự việc nhất định sẽ đem lại những hạnh phúc hoặc sẽ gây ra một số tai họa như: cho rằng có thể nói chuyện giữa người chết với người sống thông qua việc lên đồng, tin vào những gì bói toán nói về vận mệnh, số phận và làm theo một cách không có căn cứ.  Bói toán có thể hiểu là việc có thể đoán về quá khứ và tương lai.  Có nhiều kiểu bói như: vào xem hài chèo đang diễn, gặp hồi vui thì cho là vận may, gặp hồi buồn thì cho là vận xấu (bói chèo); đoán quẻ trong kinh dịch (bói dịch); gieo quẻ bằng ba đồng tiền (bói gieo, bói quẻ); mở truyện Kiều ra, rồi căn cứ vào cảnh tả trong một số câu trong truyện mà đoán hay hoặc dở (bói Kiều); xem các nét trên mai con rùa để đoán điều hay dở (bói rùa); căn cứ vào ngày tháng năm sinh, vào chỉ tay, lông mày, nốt ruồi hoặc các đặc điểm khác trên cơ thể để đoán số mệnh (bói số); rút thẻ rồi căn cứ vào các bài thơ, đoạn văn ghi sẵn trong số thẻ rồi đoán (bói thẻ),.. Phù thủy là hình thức cúng bái mà người nào đó cho thần linh, ma nhập  (người ngồi đồng) và thông qua người đó để nói lên quá khứ, hiện tại và tương lai của người đang sống như những “lời thiêng”. Hình thức mê tín, dị đoan này chủ yếu diễn ra ở các đền, chùa hoặc tại nhà riêng của những người hành nghề mê tín, dị đoan (lập chùa). 

 Ngoài hành vi bói toán, phù phép, mọi hình thức mê tín, dị đoan  mà người phạm tội lợi dụng để kiếm sống đều được coi là hành vi mê tín dị đoan như: bỏ bùa, cúng sao giải hạn, cầu trừ tà ma, chữa bệnh bằng  năng lực thần bí không có cơ sở khoa học. ... Hành nghề mê tín dị đoan là nguồn thu nhập chính của các hoạt động bói toán, phù phép và các hình thức mê tín dị đoan khác.  Thứ tư, các dấu hiệu về mặt chủ quan của tội phạm.  Người phạm tội cố ý thực hiện hành vi  mê tín, dị đoan. 

4. Hậu quả của việc hành nghề mê tín, dị đoan

 Gây hậu quả nghiêm trọng là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội phạm này. Các trường hợp sau đây được coi là gây hậu quả nghiêm trọng: 

 Xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác. Nếu người nào thực hiện một trong các hành vi trên nhưng chưa dẫn đến hậu quả nghiêm trọng thì không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này.  Gây mất trật tự an ninh công cộng. Trường hợp tuy chưa gây hậu quả nghiêm trọng nhưng  đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà tiếp tục phạm tội thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự. 

  5. Xử phạt  hành vi hành nghề mê tín, dị đoan 

 Thứ nhất, theo quy định tại Điều 320 – BLHS 2015 về tội hành nghề mê tín, dị đoan như sau: 

 "Thứ nhất. Người nào  bói toán, phù phép hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền. 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.  Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm: 

1. a) Làm chết người; 
2. b) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên; 
3. c) Gây ảnh hưởng  đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.  3. Người vi phạm  còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. 

 Như vậy, nếu bố bạn chưa từng bị xử phạt  hành chính về hành vi  mê tín dị đoan hoặc chưa từng bị kết án về tội này thì chưa đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bố bạn về hành vi hành nghề mê tín dị đoan.  Thứ hai, theo quy định tại Điều 15 Nghị định 158/2013/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo thì hành vi vi phạm  nếp sống văn hóa được quy định như sau: 

 Điều 15. Vi phạm quy định về nếp sống văn hóa 

 Đầu tiên. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành vi đốt vàng mã không đúng nơi quy định trong dịp lễ hội, di tích lịch sử, văn hóa.

2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: 
3. a) Chi vào các hoạt động lên đồng, bói toán, gọi hồn, xin xăm, đánh bài, làm bùa,  chú, niệm chú và các hình thức tương tự khác nhằm mục đích cá nhân; 
4. b) Treo Quốc kỳ trong khu vực lễ hội không cao hơn hoặc trang trọng hơn  cờ lễ hội.  3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi khôi phục  phong tục, tập quán  ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân cách con người và truyền thống văn hóa Việt Nam.  4. Biện pháp khắc phục: 

 Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi quy định tại điểm a khoản 2 điều này.  Như vậy, nếu bố bạn lợi dụng việc kinh doanh mê tín dị đoan để kiếm tiền thì sẽ bị xử phạt  hành chính với mức phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.  Thứ ba, quy định về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản 

 Điều 174 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội tham ô tài sản như sau: 

 "thứ nhất. Người nào bằng thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị  từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ -phạt cải tạo từ 6 tháng đến 3 năm: 

1. a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt  mà còn vi phạm; 
2. b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. cam kết chúng; 
3. c) Gây ảnh hưởng xấu đến an toàn xã hội, trật tự, an ninh;