Cùng tìm hiểu về chính thể Cộng Hòa

1. Phân tích khái niệm hình thức chính thể

 1.1 Kế hoạch là gì? 

Hình thức pháp quyền nhà nước là cách thức, trình tự thành lập cơ quan  quyền lực nhà nước cao nhất, xác lập mối quan hệ giữa cơ quan đó với các cơ quan cấp cao khác và với nhân dân. 

  Định nghĩa trên cho thấy, xem xét  hình thức chính trị của  nhà nước là xem xét trình tự, thủ tục xác lập cơ quan  quyền lực nhà nước tối cao, xem xét mối quan hệ giữa các cơ quan quyền lực nhà nước tối cao của nhà nước với nhau, với các cơ quan quyền lực nhà nước tối cao khác. các bang xếp hạng. cơ quan và với nhân dân. Cụ thể hơn, tìm hiểu về hệ thống chính trị của một Bang có nghĩa là biết liệu ở Bang này: 

 – Ai là người nắm quyền cao nhất trong bang? Nhà vua hay một cơ quan hay một  cơ quan nào của nhà nước?  

 – Phương thức trao quyền  cho các cơ quan  quyền lực nhà nước tối cao là gì? Nó được cha truyền con nối hay được bổ nhiệm hay được tôn kính hay được bầu chọn…? 

 – Mối quan hệ của các cơ quan  quyền lực nhà nước tối cao với nhau, với các cơ quan nhà nước cấp cao khác  và với nhân dân  như thế nào? Cư dân của quốc gia này có được tham gia  tổ chức, điều hành và giám sát hoạt động của cơ quan  quyền lực nhà nước tối cao không?  1.2 Hình thức chính quyền 

 Trình tự, thủ tục thành lập cơ quan  quyền lực nhà nước tối cao, mối quan hệ của các cơ quan quyền lực nhà nước tối cao  với nhau, với các cơ quan nhà nước cấp cao khác  và với nhân dân được thể hiện khác nhau ở các nhà nước khác nhau tùy theo từng loại chính sách. Vì vậy, hình thức chính trị có hai hình thức cơ bản là quân chủ và cộng hòa. 

 Chế độ quân chủ: 

 - Chế độ chủ thể  là chế độ mà toàn bộ hoặc một phần quyền lực tối cao của Nhà nước được giao cho một cá nhân (vua, quốc vương, v.v.) một cách chủ yếu là cha truyền con nối (truyền ngôi). 

 - Nhấn mạnh: 

 Nguyên thủ quốc gia và cơ quan quyền lực cao nhất về mặt pháp lý  của nhà nước là vua hoặc những người có chức danh  tương tự. 

 Hầu hết các vị vua lên ngôi đều theo cha truyền con nối, vì vậy đây là phương pháp chính. Tuy nhiên, các  vua  lập  triều đại mới thường lên ngôi bằng các hình thức khác như bổ nhiệm, tôn thất, bầu cử, tự phong, đăng cơ, tiếm quyền, nhưng ở các triều đại sau, việc truyền  ngôi của người La Mã vẫn được duy trì và củng cố. 

  – Hình thức: Chế độ quân chủ có hai hình thức cơ bản: chế độ quân chủ tuyệt đối (absolute) và chế độ quân chủ hạn chế (tương đối), nhưng chế độ quân chủ hạn chế (tương đối) có ba biến thể: chế độ quân chủ đẳng cấp đại diện, chế độ quân chủ nhị nguyên (dualist) và chế độ quân chủ  nghị viện (nghị viện). 

  2. Thế nào là chính thể cộng hòa? 

Chính thể cộng hòa là hình thức nhà nước mà nguyên thủ quốc gia được thành lập theo một hệ thống bầu cử nhất định.  Quyền lực tối cao của nhà nước trong thể chế cộng hòa không thuộc về một cá nhân nào mà được thực hiện bởi các cơ quan đại diện do cử tri bầu ra. Sự khác biệt cơ bản giữa chế độ cộng hòa và chế độ quân chủ nằm ở cách  thiết lập nguyên thủ quốc gia. Việc bầu nguyên thủ quốc gia để thay thế người kế vị được coi là một giai đoạn phát triển trong tư tưởng chính trị và pháp luật của nhân loại. 

  Chính thể cộng hoà là một tổ chức nhà nước dân chủ, văn minh của nhân loại, trong đó quyền lực tối cao của nhà nước thuộc về một cơ quan dân cử trong một thời gian nhất định. Chế độ cộng hòa có hai biến thể chính: cộng hòa  nghị viện và cộng hòa tổng thống. Các nước cộng hòa nghị viện được tổ chức ở những nước mà người đứng đầu nhà nước được bầu bởi nghị viện. Chính phủ chịu trách nhiệm trước nguyên thủ quốc gia và trước quốc hội. Nguyên thủ quốc gia không phải là giám đốc điều hành  cũng không phải là thành viên của cơ quan hành pháp. Cộng hòa tổng thống là hình thức tổ chức nhà nước trong đó tổng thống vừa là nguyên thủ quốc gia, vừa là người đứng đầu cơ quan hành pháp, do nhân dân trực tiếp hoặc gián tiếp bầu ra. Tất cả các thành viên của chính phủ đều do tổng thống bổ nhiệm, chịu trách nhiệm trước tổng thống và không chịu trách nhiệm trước quốc hội, và không mang chức danh thủ tướng. Các bộ trưởng không  thành lập cơ quan, hội ý và chịu trách nhiệm tập thể mà các bộ trưởng chịu trách nhiệm trước tổng thống. Trong chính thể cộng hòa tổng thống,  nguyên tắc phân chia quyền lực nhà nước được áp dụng triệt để. Ngoài ra, còn có hình thức chính thể cộng hòa lưỡng tính, là hình thức tổ chức nhà nước vừa mang đặc điểm của chính thể cộng hòa tổng thống vừa mang đặc điểm của thể chế cộng hòa nghị viện. Tuy nhiên, nếu căn cứ vào cách thức thực hiện quyền bầu cử thì hình thức chính thể cộng hòa có hai biến thể: chính thể dân chủ cộng hòa (quyền tham gia bầu cử được quy định dưới hình thức pháp luật với mọi thành phần dân chúng). ) và cộng hòa quý tộc (quyền bầu cử chỉ được trao cho tầng lớp quý tộc). 

 Nhà nước cộng hòa là hình thức tổ chức nhà nước trong đó quyền lực tối cao của nhà nước thuộc về một cơ quan dân cử với nhiệm kỳ nhất định. Đó cũng là hình thức tổ chức chính quyền  phổ biến nhất hiện nay ở các nhà nước tư sản. Chính thể cộng hòa có hai biến  thể cơ bản: Cộng hòa tổng thống cộng hòa đại diện (cũng có thể chế cộng hòa hỗn hợp giữa cộng hòa tổng thống và cộng hòa đại diện). Điểm giống nhau giữa hai hình thức chính sách này là: 

 - Về cơ bản đã xóa được vết tích của chế độ phong kiến. - Cả hai đều là những hình thức chính phủ tiên tiến  hơn so với chế độ quân chủ. Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước tối cao  do nhân dân bầu ra với nhiệm kỳ nhất định. Quốc hội có quyền ban hành Hiến pháp và pháp luật.  - Cả hai đều là hình thức dân chủ cộng hòa, tức là quyền tham gia bầu cử để thành lập  cơ quan quyền lực nhà nước được pháp luật quy định là thuộc về nhân dân.  Các nước xã hội chủ nghĩa là các nước  cộng hòa dân chủ được đặc trưng bởi sự tham gia rộng rãi của người lao động trong việc thành lập các cơ quan đại diện của họ. 

 3. Ví dụ về hình thức chính phủ cộng hòa tổng thống là gì? 

Cộng hòa tổng thống là hình thức chính phủ trong đó nguyên thủ quốc gia - tổng thống do nhân dân bầu ra vừa là nguyên thủ quốc gia, vừa là người đứng đầu chính phủ. Ví dụ điển hình của một nước cộng hòa tổng thống là Hoa Kỳ 

  Hiến pháp thành văn đầu tiên trên thế giới - Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1787 đã tạo ra một mô hình chính phủ độc đáo với một Tổng thống được trao nhiều quyền hạn bên cạnh một Nghị viện Lập pháp và một Tòa án Tối cao đầy đủ. Tính độc lập trong các  quyết định của mình đã làm cho học thuyết tam quyền phân lập được áp dụng  khá hoàn hảo. Học thuyết tam quyền phân lập tuy được các nhà tư tưởng Anh, Pháp (John Locke, Charles de Secondat Montesquieu) xây dựng và hoàn thiện, nhưng lại được áp dụng một cách hoàn chỉnh nhất ở Mỹ. Theo Hiến pháp 1787, các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp được phân chia  độc lập với nhau nhưng có thể kiềm chế và cân bằng lẫn nhau. Vì tổng thống vừa là nguyên thủ quốc gia, vừa là người đứng đầu cơ quan hành pháp nên có quyền lực rất lớn. Tổng thống có quyền thành lập chính phủ,  bổ nhiệm các thành viên của chính phủ, xét xử các tòa án liên bang với sự đồng ý của Thượng viện và có quyền can thiệp vào các hoạt động lập pháp bằng quyền phủ quyết. Để Tổng thống độc lập với Nghị viện, Hiến pháp 1787 quy định việc bầu  Tổng thống không phụ thuộc vào việc bầu  Nghị viện. Tổng thống do nhân dân bầu  theo phương thức bầu cử gián tiếp, tức là nhân dân bầu ra  cử tri,  cử tri bầu ra tổng thống. 

 Cốt lõi hợp lý của chính thể cộng hòa tổng thống  là  không chỉ cơ quan lập pháp do nhân dân bầu ra, mà  người đứng đầu chính quyền hành pháp cũng do nhân dân bầu ra. Do không được quốc hội phong chức trực tiếp  mà do người dân thông qua  cử tri  nên người đứng đầu nhà nước ở đây có một địa vị pháp lý ưu việt mà không một mô hình nhà nước hiện đại nào có được. Hiện nay, 42 quốc gia có chế độ cộng hòa tổng thống.  

 4. Phân biệt chính thể quân chủ và chính thể cộng hòa 

 Chính phủ quân chủ Cộng hòa 

 - Là chế độ chính trị trong đó toàn bộ hoặc một phần quyền lực tối cao của nhà nước được trao cho một cá nhân (vua, quốc vương, v.v.) theo phương thức  cha truyền con nối (tập quyền) là chủ yếu. - Là hệ thống chính trị trong đó quyền lực tối cao của nhà nước được trao cho một hoặc nhiều cơ quan theo phương thức  bầu cử chiếm ưu thế. - Chủ thể nắm  quyền lực tối cao của Nhà nước là  cá nhân (vua, hoàng đế, quốc vương...). - Chủ thể nắm  quyền lực nhà nước tối cao  là một cơ quan (ví dụ: Quốc hội  Việt Nam) hoặc một số cơ quan (ví dụ: Nghị viện, Tổng thống và Tòa án tối cao ở Hoa Kỳ). - Phương thức phân bổ quyền lực tối cao cho nhà vua chủ yếu là cha truyền con nối, ngoài ra còn có thể là bổ nhiệm, sùng bái, tự phong, phong vương, bầu cử, truất quyền...  quyền lực tối cao là do bầu cử (ví dụ: tại Việt Nam) hoặc chủ yếu thông qua bầu cử (ví dụ: tại Hoa Kỳ). - Thời kỳ nắm giữ quyền lực tối cao là suốt đời và có thể truyền lại cho thế hệ sau. - Thời gian nắm giữ quyền lực tối cao  chỉ trong một thời gian nhất định (mỗi nhiệm kỳ) và không được truyền lại  cho thế hệ sau.  - Nhân dân không được tham gia vào việc lựa chọn  vua cũng như giám sát các hoạt động của  vua. - Nhân dân được  bầu cử, ứng cử vào cơ quan quyền lực nhà nước tối cao  cũng như giám sát hoạt động của cơ quan này.  - Chế độ quân chủ bao gồm các loại hình: quân chủ tuyệt đối (tuyệt đối) và quân chủ hạn chế (tương đối). Đặc biệt, chế độ quân chủ hạn chế  có ba biến thể: chế độ quân chủ đẳng cấp đại diện, chế độ quân chủ nhị nguyên (nhị nguyên) và chế độ quân chủ  nghị viện (nghị viện). Có hai loại cộng hòa: cộng hòa quý tộc và cộng hòa dân chủ. Trong đó, dân chủ cộng hòa  có các hình thức tương ứng với các kiểu nhà nước là cộng hòa chủ nô, cộng hòa phong kiến, cộng hòa tư sản và cộng hòa xã hội chủ nghĩa. 

  5. Cộng hòa Tổng thống là gì? 

Một nước cộng hòa tổng thống là một nước cộng hòa trong đó tổng thống có quyền hạn lớn, cả người đứng đầu nhà nước và người đứng đầu chính phủ. Tổng thống do nhân dân trực tiếp bầu ra, độc lập với các cuộc bầu cử  lập pháp. Một hình thức chính phủ trong đó quyền lực của nhà nước được tổ chức theo nguyên tắc phân chia rõ ràng. Cơ quan lập pháp không có quyền giải tán chính phủ và ngược lại tổng thống không có quyền giải tán cơ quan lập pháp.